Si do të jetë kur të automatizohet e gjitha ekonomia?

“The Economist” publikoi para disa ditësh një video me një diçiturë pak sa të çuditshme “Ҫfarë do të bëjmë kur automatizimi do të zëvendësojë të gjitha vendet e punës?”. Videoja në fjalëflet për një skenar hipotetik, atë të automatizimit të ekonomisë globale. Skenari rrekej t’i përgjigej pyetjes: “A e njihnin njerëzit botën që na rrethon dhe a do t’i ndihmonte  njerëzit për ta njohur më mirë atë nëse zbulohej se ç’pritet të sjellë e nesërmja?”.

Automatizimi i ekonomisë ka filluar në 2017 dhe prtitet që robotët të na marrin çdo pozicion pune të mundshëm. Ditët e sotme njerëzit kanë programuar kompjutera që të bëjnë përherë e më shumë detyra ku e ku më të sofistikuara.

– “A kanë zhvilluar njerëzit një fenomen?” Po, ky fenomen njihet me emrin teknologji. Nuk ka gjë që teknologjia nuk e bën po qënjerëzit prapa saj nuk e kishin parashikuar se do të arrini deri këtu që në krye të herës. Po videoja bën fjalë vetëm për vendet e punës ajo nuk  merret me shpjegimin se çdo të ndodhë me kohën e lirë kur edhe në shtëpi çdo gjë të kryhet nga një ROBOT. Vallë a do të shkojmë deri aty sa të bëjmë dashuri edhe me ROBOTËT.

Ndoshta AUTOMATIZIMI është një vendim i mrekullueshëm dhe ne do na duhet që të ecim gjatë me të por nuk do të duhej që të dëgjonim asnjërin të thoshte se njerëzimit i erdhi fundi, nuk mund të bëjmë asgjë për tu përballur me këtë gjë dhe askush të mos mbajë përgjegjësi ashtu sikur ky fenomen të ish një CUNAMI.

Jeni mësuar të ngisni makinënsi diçka rutinë, por nuk do ta bëni dot më,në të ardhmen do të shihni që kompjuteratmund ta bëjnëedhe këtë gjë. Për të kaluar tek interpretimi i ligjëratës njerëzore,njëkompjuter mund tëjetë i aftë të zhvillojë një bisedëe cila jo vetëm pat qenë rutinë po edhe e papërfytyrueshme. Pra është e mundur që të bisedojmëedhe me robotët.

A mendoni ndonjëherë për ato gjëra që na i ka marrë automatizimi të cilat ne iadhamëvetë atij sepse ne e shihnim botën ashtu siç ishte dhe harruam se si ka qenë në të kaluarën. Psh kur shihnim radhën e punëve të regjistruara sipas ditëve në kalendar, apo kur përpiqeshim të kujtonim një numër telefoni, apo kur bënim veprime matematikore me mendje, e pra të gjitha këto duhej t’i bënte dikush nëpër zyra dhe tani të gjitha këto punë kanë shkuar se na i bën kompjuteri. Fatkeqësisht ekonomia do të vazhdojë të duket kështu edhe në të ardhmen për aq kohë sa përherë e më shumë gjëra që ne qemë mësuar të këkonindike që t’i bënte, për momentin nuk na qenkan kështu.

Pas 20 vjetësh dhe pikërisht në vitin 2037, 47% e punëve që në vitin 2017 kryheshin nga njeriu do të kryhen prej makinave. Ajo që kompjuterat bëjnë në më të shumtë e kohës është thjesht zëvendësimi irutinës në punët e përditshme, por ajo që do të ndodhë me kalimin e kohës është fakti që ne nuk do jemi dot në gjendje të dallojmë se çfarë e përbën atë që quhet rutinë e cila do tëngushtohet gjithmonëe më tepër duke përfshirë gjithnjë e më shumë detyra nga ato që jemi mësuar t’i kryenim vetë.

Ne nuk kemi një të ardhur të sigurt që secili prej nesh mund të fitoj pa punuar dhe nëse pushoheni nga puna për shkakun e një ROBOTI duhet të gjeni një punë tjetër dhe kjo nënkupton që duhet të pranoni një pagë tmerrsisht të ulët ddhe një punë tjetër për të cilën nuk do ishit të specializuar. Patjetër që do e pranonit sepse keni për të ushqeja familjet tuaja. Ja pra çfarë do të ndodhë me ne nëse do të përjetonim ndryshime të shpejta dhe të mëtejshme teknologjike. Ja pse njerëzit do të marrin gjithmonë paga e më të ulta dhe produktivitetit i tyre do të bjerë.

Në vitin2067 shumica e punëve rutinë do të automatizohet. Punë kuptimplote do të jetë e vëshirë të gjenden dhe jeta e përditshme do të transformohet. Ne do të kemi teknologji të cilat do t’i tejkalojnë aftësitë njerëzore në një shumëfish të imagjinueshëm, mund të mendoni 10 herë. Jo. 100 herë? Prap është pak? 1000 herë? Jo. Deri në 1milion herë më të mëdha. Befas do të kemi kirurgë ROBOT të cilët do të operojnë 1000 herë më shpejtë, 1000 herë më saktë dhe rezultatet e pacientëve do të jenë 1000 herë më të mira.

Pra befas e gjithë ekonomia do të përjetojë një gjallërim produktiviteti dhe një rritje të mirëqënies që as e kishim imagjinuar më parë. Ajo që mendohet për punët është që ato do të dredhojnë në një drejtim tjetër sepse ky lloj zëvendësimi që ndodh për shkak të teknologjisë nuk do ta mbysë punësimin e njerëzve. Punë të reja do të shfaqen me siguri në ekonomitë e reja që do të zhvillohen.

Ndoshta do të presim një ristrukturim total të ekonomisë dhe ka të ngjarë që sektori i shërbimeve të thithë shumicën e fuqisë punëtore për të mos thënë të gjithën. Problemi i vetëm që mund të haset janë pagat e ulta mbyllja e disa punëve dhe sigurisht tranzicioni nga një kohë në tjetrën do jetë problem mëi madh me të cilin njerëzve do t’iu duhet të përballen.

Ndoshta dikush do të propozonte t’i nxirrtesi të jashtëligjshëm disa lloje automazimi sepse kjo do të kushtonte shumë vende pune dhe nuk do të çonte në destabilizim social. Kjo do të qe një gjë shumë e keqe. Nga ana tjetër do të kishim me dhjetra mijëra njeëz të papunë pa dëshirën e tyre. njerëzit nuk duan të humbasin kuptimin që iu jep puna në jetët e tyre duke dhënë kontributin e tyre në ndonjë prej misioneve shoqërore.

Ky lloj diskutim për frenim të këtij CUNAMI teknologjik i përngjet shumë me ndalimin qëi bëri perandori romak i asaj kohe shpikjes së motorit me avull ngaHeroni duke thënë se nëse vihet në punë ky motor atherë“Pse do duheshin skllevërit?”. Por një çështje po aq kritike shtrohet sot para të gjithë njerëzimit. Ajo ka të bëjë me ndryshimin e stillit të jetesës dhe po kaq me ndryshimin e ndjenjave e të marrëdhënieve që ne do duhet të krijojmë me njëri – tjetrin. Konkretisht po humbet jeta reale dhe po zëvendësohet me një jetëtjetër që po bëhet gjithmonë e më tepër virtuale.

Pyetja e vërtetë që duhet të shtrohet për diskutim nuk është se “Ҫfarë do të bëjmë kur automatizimi do të zëvendësojë të gjitha vendet e punës?”, por “A është gati njeriu të bashkëjetojë me ROBOTËT?”.

Gëzim Hoxha