Malësorët shqiptarë dhe malësorët skocez, të përbashkëtat dhe dallimet mes tyre

Profesori N. Malcolm ka vënë re se: Shumë anglezë shohin një paralelizëm, ngjashmëri tek Scottish Highlands, North Britani dhe Shqipëria e Veriut. Një banor në male të Shqipërisë njihet si malësor, përkthehet tekstualisht highlander. Vendi në Britani quhet Highlands i përkthyer konkretisht Malësi. Kemi të njëjtin emërtim në veriun e të dy vendeve, Malësi dhe Malësor.

Në Shqipëri Malësi e Madhe, në Britani Great Highlands, kanë të njëjtin kuptim. Dialekti Gegë, veri dhe Toskë në jug kanë po ato ndryshime që kanë – dialekti në veri skocezët, me atë të jugut anglez. Vjedhja e një bagëtie midis barinjve, është parë njësoj nga skocezët dhe shqiptarët, me shumë si trimëri se sa krim.

Mbretëria e Skocezëve në ishullin Albion është krijuar 2350 vjet më parë, ( shkrimi i vitit 1410 ) nga emigrimi prej Egjyptit, të Mbretit të bardhë Gaythelos, bir i Mbretit Neolus të Athinës dhe gruas së tij Scota. Pasardhësit e Scotes dhe të fisit Picts jetuan në Albany në miqësi të përhershme dhe kishin një gjuhë të afërt native. Me 1360 John de Foran shkruan diçka për orgjinën, por thotë se më shumë është myth, se sa të dhëna të sakta.

Mbreti i parë vdiq më 1153, Davidi, dmth se pak para Skënderbeut janë formuar si shtet- mbretëri. Neolus ose Eolaus ishte dorian ( shqip-folës ? ), ose helen me orgjinë ilire ( ? ). Nga Ballkani shtegëtuan Mesdheut, Greqi, Egjipt e më pas drejt Gjibraltarit ku krijuan koloni në Spanjë, në brigjet veriore, në Atllantik. Nga Spanja shkuan në ishullin e Albaneve ose Albion, në pjesën veriore. Në jug ishin britanët, Britania. Skocia në atë kohë quhej Albany. U quajt pjesa veriore e ishullit të Britanisë, Skoci, sepse u popullua nga banorë që kishin origjinën nga Scota e më pas Scoti.

Skocezët nga Albioni kaluan në Irlandë, krijuan koloni. Gjuha s’ka qenë e ngjashme me kërkënd. Fisi i Pikteve shkoi tek skocezët, duke ikur nga Skithia. Deri 1410 në Albany jetonin Skocezët, Piktet dhe Britanët.“Skocezët populluan pak nga pak Irlandën.

Skithianët (fisi i Pikteve) nuk ishin sllavë. Jetonin rreth detit Kaspik dhe ishin të afërt me Achaia dhe Macedonia. Ishin luftëtarë trima, që jetonin jo në zona fushore e bregdet, por në male. Midis Skithianeve ose Albaneve të Kaukazit, që shkuan në ishullin Albion, në Albany, ose në Skoci e Irlandë, a ka lidhje? A janë një racë e bardhë, iliriane, ose më mirë siç quhet sot, kjo është raca Kaukaziane; albanet?

Romakët ishin në Skoci, si turqit në Himarë. Shkuan si pushtues, por meqenëse vendi ishte malor, vendasit dalloheshin për luftë e trimëri, i lanë të qetë të jetonin të lirë e autonome. Hipoteza të reja se ushtarët e legjioneve romake, me përbërje ilire, jetuan, populluan dhe përbëjnë një ADN me banorët e sotëm anglezë nuk qëndron. Ushtarë romakë në Skoci nuk kanë qëndruar si në luginën e Danubit ku u bë latinizimi, as si në vende të tjera fushore, sidoqoftë ky variant as që përmendet sot, veçse nga studjues pseudoshkencore sllave si Percici, Marianovic etj, që ngatërrojnë prejardhjen tonë me dashje.

Burrat skocezë vishnin si ilirët fustanella qe i kanë mbajte deri në shekullin e XIX.” Në historine e Skocise ka pjesë që autori flet për Pirron e Epirit, f. 47. Më 53 pr.kr. deri 208 të erës së re, në Abany ka pasur luftë midis Britoneve dhe Skocezëve e Pikteve. Kur Romaket pushtuan Albaninë, vendin e britonëve ( Britania ), në Irlandë nuk shkuan.

Në Skoci egzistonin Druidët, kult fetar që kundërshtoi kristianizmin dhe pushtimin Romak. Udhëheqësit e tyre mbanin si symbol, stemën që kemi edhe ne, shqiponjën me dy koka. Druidët ishin kulte pagane që besonin tek druri, prandaj u quajtën edhe Dru-ide nga fjala shqipe dru (?), që në anglishten e sotme nuk ka kuptim. Asnjë vend në Evropë arti nuk është shoqëruar nga gjarpëri si në Irlandë. Mite e legjenda për gjarpërin ka më tepër se në Shqipëri e Greqinë e lashtë. Në çdo profesi atje flitej për gjarpërin. Çdo profet e ka përmende atë. Simboli në ushtrinë e herëshme irlandeze ishte gjarpëri. Gjarpëri druid në Tara është popullarizuar edhe sot. Kalimet për në Irlandë shoqëroheshin me gjarpër në legjenda.

Në Irlandë kishte tribu gjarpri, kulte gjarpëri. Monket jetonin si gjarpëri. Pushtuesit e parë të Irlandës, nuk përdorën armë, por gjarpërin. Me e çuditëshme është se në Irlandë nuk ka as edhe një gjarpër. Morison më 1617 deklaronte: “ Irlanda nuk ka as gjarpër, as karkalec që këndojnë natën. James Ware thotë dy shekuj më parë, se gjarpri nuk mund të jetojë në Irlandë edhe sikur t’i çosh atje.

Megjithëse irlandezët nuk e kanë parë gjarprin me sy, e kanë atë simbol. Të gjithë studiuesit e huaj shprehin habinë për legjendat, ornamentet, skulpturat me gjarpërinj kudo, në rrugë, në sheshe, në kisha, në një kohë që gjarpri mungon atje. Kompania Killamaery, Kilkinny Co, kudo vendos në ekspozita dy gjarpërinj. Në front të katedrales Cashel ka skulpture gjarpri, kurorë me gjarpri.

Kalimin për në Irlandë Clnonmel e bëri mbi 4 gjarprnjë – skulpturë. Në skupturat mbi gur ai zë vendin kryesor. Si në lashtësi dhe tani në piktura, në xham, në dru, gjarpri do të jetë prezent. Në katedralen Cashel, në skulpturë jepen femra me këmbë gjarpri. Shkelësit e parë të Irlandës jepen në vizatime, piktura apo skulptura të ndryshme, por gjithmonë me dy gjarpërinj binjakë. Edhe në Shqipëri ka pasur figurë të gjarprit të skalitur në dru ose gur në hyrje të shtëpive.

Shkelësit e parë janë biri i Mbretit të Athinës dhe bijës së Faraonit të Egjiptit, Skotes, të dy të bardhë, të dy gjyshërit e Skocezëve dhe Irlandezëve të sotëm që ngjajnë me ne e jo me grekët. Sipas A. Kola, emrat e perëndive të Homerit, të Pantheonit Olimpik, kanë dhe flasin shqip. Atëherë edhe kurorat dhe brezat me gjarpërinj që mbanin Perëndeshat ua vunë shqip-folësit (dorianët?), si rrjedhim ishin ilirët të parët që krijuan kultet e gjarprit, ata ilire që më vonë të bashkuar me pellazget evoluan në helene.

Në Paris më 1919, Kryeministri i Anglisë i thotë Presidentit të Amerikës për shqiptarët: Shqiptarët janë si malësorët skocezë në shekullin e XV, që s’dinë gjë tjetër veçse të presin kokën e njeri tjetrit.” Wilsoni i thotë: – Mos fol keq për malësorët skocezë, sepse familja ime andej e ka origjinën. Në shtëpi Presidenti Wilson kishte gjyshin që nuk kishte veshur ndonjëherë pantallona të gjata, por vetëm fustanellën e malësorëve shqiptarë e skocezë

Pra: Ka shumë pika takimi me skocezët e irlandezët. Ja vlen të studiohen në tema doktoratash. Nga fizionomia, pamja e jashtme një skocez ose irlandez, mund ta maresh për shqiptar. Të dhënat antropologjike japin ngjashmëri. Lordi Bayron u befasua dhe u çudit shumë në Shqipëri, ju duk si në Malësinë e Skocisë, në malet Caledonian dhe e folura, me dialekt Celtik dhe tha : Mënyra e ecjes së njerëzve të kujtonte spartanët. Muzika, barinjtë, çobanët ishin si në kohën e Theokritus. Emrat Albion, Albany, Albani, vend-banimi në male të larta, të egra, që i ka izoluar të dy palët, ju ka ruajtur identitetin e tyre fillestar. Një malësor shqiptar, nuk dallohet nga një skocez apo irlandes.

Mënyra e veshjes se këtyre malësorëve, fustanat e burrave, kapelet me xhufkë, qylafët me antenë, në të dy anët, tregojnë shumë fakte. Kulti i gjarprit, në Irlandë ku nuk ka gjarpërinj, ku askush s’ka parë ndonjëherë me sy gjarpër, është çuar nga të parët e tyre, dardanë apo Helenët? Simboli dhe stema e Druitëve, shqiponja me dy koka, tregon për një burim ( jo Helen ). Piktet, skithianet, ose ukrahinasit jo sllavë, autoktonë që shkonin deri në Çeçeni e Kaukaz, kap një kohë më të hershme, të ilirëve më të lashtë, por të së njëjtës racë me shqiptaret. Albanët në Kaukaz dhe epiriotët që u vetëquajtën shqipe, në Epir jepen të njëkohshëm në hartat e lashtësisë. Albanët në Albany ose Albion ( Skoci e Irlandë) janë shumë kohe më pas.

Dr. Konstantini, nga revista DITURIA e Akademise Shqiptaro-Amerikane, nr 9, 2009.