Bushati: Udhëheqësit e BE duket se e kanë harruar vendimin e tyre në samitin e 2003 në Selanik

Ish-ministri i Jashtëm, Ditmir Bushati ka dhënë një intervistë për median ndërkombëtare “IBNA”, ku ka folur në lidhje me procesin e integrimit të Shqipërisë dhe vendeve të tjera të Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Europian. Por tema kryesore kanë qenë marrëdhëniet greko-shqiptare.

Për sa i përket kësaj çështje, Bushati tha se siç duket udhëheqësit e Bashkimit Europian e kishin harruar vendimin që kishin marrë në vitin 2003 në Selanik.

Intervista e Plotë

Ish Ministri i Jashtëm shqiptar Ditmir Bushati, në një intervistë ekskluzive për IBNA, flet për marrëdhëniet greko-shqiptare, negociatat e pranimit dhe zgjerimin e BE, ndryshimin e kufijve, praninë e aktorëve të jashtëm në Ballkan, përdorimin e historisë në politikën e jashtme por edhe e ardhmja e tij politike.

Z. Ministër ju jeni një nga të paktët që e njeh aq mirë dhe në thellësi pranimin e Shqipërisë në BE. Cilët faktorë kontribuan në vonesën e fillimit të negociatave të pranimit?

Në ditët e sotme është e vështirë të thuash nëse fakti që unë e njoh këtë proces në thellësi është një avantazh apo jo, për shkak të ritmit të procesit të anëtarësimit në BE në rajonin tonë. Procesi i pranimit në BE i vendeve të Ballkanit Perëndimor karakterizohet nga paqartësi dhe angazhime në gjysmë të rrugës.

Kjo është demonstruar qartë sidomos pas krizës financiare të vitit 2008. Që atëherë, marrëdhëniet e BE-së me Ballkanin Perëndimor rrallë kanë qenë në rrugën e konvergjencës ekonomike dhe evropianizimit të shpejtë. Këto dy komponentë janë qartë të ndërlidhur. Ato janë të domosdoshme për transformimin e vërtetë të Ballkanit Perëndimor drejt anëtarësimit në BE.

Pyetja juaj më kujton rekomandimet e Komisionit Ndërkombëtar për Ballkanin, të kryesuar nga ish-Kryeministri italian Giuliano Amato në 2006. Pyetja në atë kohë nuk ishte më “Çfarë duhet bërë me Ballkanin?”, Por më tepër “Cilat ishin mjetet e duhura të politikës që Ballkani të arrijë pjesën tjetër të Evropës dhe të futet në BE “. Eshtë pikërisht ky element që mungon nëse analizohet mënyra se si BE-ja po merret me Ballkanin Perëndimor. Në vend që të flasim për “perspektivën evropiane”, është koha të punojmë për “anëtarësimin në BE”, duke shmangur gjuhën e thjeshtë për qytetarët e zakonshëm. Le të mos harrojmë se interesi strategjik i BE-së mbivendoset në një mënyrë apo tjetër edhe me ato të Ballkanit Perëndimor.

Si përfundim, nëse duhet të bëj një listë dëshirash për vitin 2021, do të doja të shihja fillimin e udhëtimit të pranimit në BE për Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut, i cili ka kaluar shumë kohë; regjimi pa viza për Kosovën; ritëm dhe cilësi e re në procesin e pranimit në Mal të Zi dhe Serbisë në BE; Plani i Investimeve Ekonomike që është miratuar nga BE duhet të varet nga respektimi i demokracisë, sundimi i ligjit, si dhe standardet në fushat me përparësi. Hapat e sipërpërmendur do të krijonin dinamikë të re në marrëdhëniet midis fundit të BE-së në Ballkanin Perëndimor.

Kundërshtimi i Bullgarisë për fillimin e negociatave për Maqedoninë e Veriut, për ndryshimet historike ndikon gjithashtu në perspektivën evropiane të Shqipërisë. A besoni se është e mundur të ndahet procesi i pranimit i të dy vendeve? Si mund të ndikojë ky vendim në politikën e mëtejshme të zgjerimit të BE-së në Ballkanin Perëndimor?

Megjithëse teorikisht procesi i zgjerimit bazohet në të ashtuquajturin “parimi i regatta”, ky debat ishte mjaft i pranishëm dy vjet më parë, ku ka pasur zëra që mbështesin një proces më të shpejtë të pranimit në BE të Maqedonisë Veriore. Në ditët e sotme kemi një skenar të kundërt potencial, duke e ndarë Shqipërinë nga Maqedonia e Veriut. Ne presim që të shohim fqinjët tanë që janë pjesë e BE-së në mënyrë aktive në favor dhe të tregojnë mençuri politike në këtë proces. Sjellja e çështjeve dypalëshe në procesin e pranimit në BE vë seriozisht në pikëpyetje besueshmërinë e procesit të zgjerimit për të gjithë rajonin.

Rishikimi i metodologjisë së zgjerimit duhet të shoqërohet me një qasje më kohezive dhe veprime më koherente nga institucionet e BE-së dhe vendet anëtare të BE-së. Integrimi i vendeve të Ballkanit Perëndimor në BE do të ishte një hap përpara drejt arritjes së përfundimit të BE-së. Në fund të fundit, kjo do të nënkuptojë se projekti i integrimit evropian është konsoliduar në një hapësirë konkrete politike me një kufi të saktë në një shkallë kontinentale.

Dallimet historike midis vendeve të Ballkanit kanë përcaktuar kryesisht politikën e shteteve dhe marrëdhëniet e tyre bilaterale. A është normale në shekullin 21 që historia të përcaktojë politikën? Si mendoni se mund të shmangim tensionet dhe të formojmë një të ardhme të përbashkët dhe paqësore në Ballkan?

Pyetja juaj më kujton një njeri të mençur, i cili ka qenë gjithashtu një koleg për shumë vite, Nikos Kotzias. Ai shpesh po na kujtonte neve, ministrave të jashtëm, në forume të ndryshme se “ne nuk duhet të jemi robër të historisë”. Është e vërtetë që historia dhe gjeografia janë elementët kryesorë në formësimin e politikës së jashtme. Sidoqoftë, për praktikuesit e politikës së jashtme, nuk është e mjaftueshme të vendosen pozicionet kombëtare bazuar në nevoja historike.

Ne nuk mund ta rishkruajmë historinë, por mund të krijojmë një mjedis të përshtatshëm për të kapërcyer mosmarrëveshjet dypalëshe. Për shembull, në rastin e “Marrëveshjes së Prespës”, të dy vendet Greqia dhe Maqedonia e Veriut vendosën të kapërcejnë mosmarrëveshjen dypalëshe e cila hapi rrugën për anëtarësimin në NATO të Maqedonisë së Veriut dhe shpresojmë gjithashtu për procesin e pranimit në BE.