10 krijuesit më të mëdhenj të armëve të zjarrit

Armët e zjarrit mund të përshkruhen në mënyra të ndryshme. Burim vdekjeje e fatkeqësie, metodë vetë-mbrojtëse, një e keqe e madhe e krijuar nga njeriu, ose një lehtësi për të çuar luftërat në një nivel tjetër. Sido që të jetë, armët janë tashmë pjesë e jetës sonë dhe vazhdojnë të zhvillohen me avancimin e teknologjisë. Por, vetëm disa krijues armësh do mbeten në histori si pionierët e krijimit të armëve të zjarrit.

1. John Moses Browning

Browning krijoi dhe mori patentën për 128 lloje armësh zjarri dhe aparatura të tjera që kanë lidhje me to. Ai shpiku mitralozin që punon me gaz, një përmirësim i operacionit të zmbrapsjes së Maxim. Që prej vitit 1895, gjithë mitralozët janë ndërtuar duke përdorur funksionin me gaz të Browning. Ai krijoi modelin 1911 të pistoletës Colt. 45, i cili përdoret edhe në ditët e sotme dhe është një prej pistoletave më të famshme në botë. Ai ka shpikur mitralozë e automatikë dhe shumë lloje karikatorësh.

2. Samuel Colt

Samuel Colt nuk shpiku revolverin. Por, kur ishte djalë i ri ai vuri re se thuajse gjithë armët mbusheshin nga grykë dhe shtinin vetëm njëherë, ndaj çdo njeri që shtinte e kishte pisk për 20 sekondat e ardhshme, sigurisht nëse ia dilte që ta mbushte armën shpejt. Prandaj, ai vendosi të krijonte “armën e pamundur”, diçka që do shtinte pa ndërprerje pesë ose gjashtë herë, ashtu si pushka me strall e Elisha Collier, por të ishte më e kollajtë për t’u mbushur. Rezultati ishte revolveri i 1883, i cili u përdor në Luftën Civile Amerikane.

3. Benjamin Tyler Henry

Benjamin Tyler Henry është krijuesi i pushkës së parë me brez fishekësh. Pushka e Henry-t shtinte 28 raunde për minutë me 16 karikatorë rezervë. Ai e mori patentën për këtë në vitin 1860 dhe 900 të tilla iu dhanë ushtrisë së Unionit në vitin 1862. Ushtria e Konfederatës nuk u besonte syve kur pa se çfarë po ndodhte dhe prandaj doli dhe shprehja, “ajo pushkë e mallkuar janki që ato e mbushin të dielën dhe qëllojnë me të gjithë javën”.

4. Christian Sharps

Christian Sharps është krijuesi i pushkës së suksesshme Hall të vitit 1819. Kjo pushkë ishte e para me karikator, por njëkohësisht me çark. Sharps, plumbat e siguruar në modelin e tij, i cili bënte vetëm një qitje duke përdorur nivelimin e fortë dhe shumë të saktë. Qitësit me eksperiencë mund të qëllonin kafshë ose kafshë në një largësi shumë të madhe. Kalorësitë e të dyja ushtrive në Luftën Civile Amerikane e përdorën këtë pushkë duke pasur sukses të madh dhe Sharps vazhdoi ta përmirësonte atë.

5. John Taliaferro Thompson

John Taliaferro Thompson vuri re në betejat e Luftës I Botërore se këmbësoria kishte nevojë për një “fshesë llogoresh”, një armë që mund të fshinte nga faqja e dheut gjithë armiqtë përballë ushtarit, në të njëjtën mënyrë automatiku me dorezë, por me më shumë fuqi zjarri. Ai përdori folenë e fishekut të John Blish, e cila mundësonte metale të ndryshme të pjesëve të lëvizshme të armës të mblidheshin bashkë nën presionin intensiv gjatë zjarrit, pa u përplasur me forcë. Në vitin 1919 ai krijoi automatikun Thompson.

6. Sër Hiram Maxim

Sër Hiram Maxim është krijuesi i parë i automatikut të vërtetë në vitin 1884. Automatiku Maxim ishte arma primare e gjithë armëve të mëdha në Luftën I Botërore dhe ka shkaktuar më shumë vdekje në betejë se çdo armë zjarri në histori. Versionet ruse dhe gjermane ishin imitime thuajse të sakta, me ndryshime të vogla kozmetike. Ky automatik shtinte 600 xhiro në minutë, duke përdorur zmbrapsjen pas çdo raundi për të hapur folenë e fishekut e kaluar atë plot. Prandaj, ky automatik ishte arma e parë moderne e luftës.

7. Paul dhe Wilhelm Mauser

Sot, foleja e fishekut Mauser është më e përhapura në armët e zjarrit. U adoptua për përdorim nga ushtria amerikane në vitin 1903 dhe u bë kthye në përdorim standard deri në kohën e M1 Garand. Ka tre lloje fole plumbash, Mauser, Lee-Enfield dhe Mosin-Nagant. Mauser ka një avantazh domethënës ndaj dy të tjerave: Një të dalë të tretë mbyllëse tek pjesa e pasme e folesë së fishekut. Dy të tjerat kanë vetëm dy anë mbyllëse dhe nuk ia dalin dot me presionin e fishekëve dhe janë të përshtatshme më shumë për gjah se sa për luftë.

8. David Marshall Williams

David Marshall Williams u arrestua në vitin 1921 sepse shiste pije alkoolike kontrabandë, kur plaçkitja në distilerinë e tij përfundoi me vdekjen e një oficeri. Williams u dënua me 20 deri në 30 vjet, por u fal pas 8 vjetësh sepse në dyqanin e armëve të burgut, ai krijoi dy principe brilante për armët e zjarrit të ushtrisë. Ajo që ishte më e rëndësishme, ai krijoi pistonin me gjuajtje të shkurtër për përdorim në armët që vepronin me gaz. Krijimi i tij nuk është ndryshuar që në vitin 1940, kur ai e perfeksionoi atë dhe ishte modeli i parë i përdorur i M1 Carbine.

9. John Cantius Garand

John Cantius Garand është krijues i M1 Garand, të cilin ushtria amerikane e përdori me efekt të madh në Luftën II Botërore, Kore dhe Vietnam. Gjenerali George Patton e quajti atë, “instrumenti më i madh i betejës i krijuar ndonjëherë”. Ishte pushka e parë e suksesshme gjysmë-automatike që ishte krijuar për ushtrinë e një vendi. Ushtarët që hynin në betejë kishin besim tek vetja sepse ata kishin fuqi zjarri prej 8 raundesh dhe e dinin se mund të shtinin aq shpejt sa mund të tërhiqnin këmbëzën. Nuk kërkohej asnjë lëvizje për të vepruar me armën dhe kjo armë ishte shumë e lehtë.

10. Dr. Richard Jordan Gatling

Dr. Richard Jordan Gatling është krijuesi i mitralozit të parë të suksesshëm. Ishte në fakt një revolver gjigand me gjashtë tyta që manovroheshin nga një dorezë lëvizëse. Qindra gjerdanë fishekësh qëndronin larg tij dhe graviteti shërbente për çuar municionin në fole, duke i dhënë mundësinë dikujt që s’dinte asgjë për armët që të mund të fshinte një tufë njerëzish përpara duke qëlluar me 200 raunde për minutë. Ushtarëve të Luftës I Botërore mitralozi u dukej si një krijim që vinte nga e ardhmja e largët.

Dhe në fund shpikësi më i famshëm: Mikhail Kalashnikov

Mikhail Kalashnikov krijuesi i kallashnikovit, njihej AK-47. Shpikësi i armës automatike vdiq në moshën 94-vjeçare para dy vitesh, ndërsa krijesa e tij ishte shndërruar në një nga armët më popullore dhe më të përdorura në botë. “AK-47” njihet si armë e thjeshtë dhe e lirë për t’u përdorur. Edhe pse i nderuar nga shteti, Kalashnikov ka thënë se ka fituar pak para nga arma e tij. Sipas tij, më mirë do të ishte po të kishte dizajnuar një kosë motorike. Kalashnikov ka refuzuar që të marrë përgjegjësinë për numrin e madh të të vrarëve nga arma e tij, ndërsa ka fajësuar politikat e shteteve që e kanë kërkuar prodhimin e saj. “Është e dhimbshme për mua të shoh se si elementë kriminalë të të gjitha llojeve gjuajnë me armën time”, ka thënë ai.

Kalashnikov i ishte bashkuar Armatës së Kuqe më 1938 dhe aftësitë e tij ishin përdorur për të përmirësuar efektivitetin e armëve dhe pajisjeve që ishin përdorur nga regjimentet sovjetike të armëve. Ai ka dizajnuar automatikun, pasi një shok i ushtrisë e kishte pyetur se pse rusët nuk po mund të përdorin një armë si gjermanët. Puna rreth “AK-47” ishte kompletuar më 1947 dhe dy vite më vonë ajo ishte aprovuar nga Armata Sovjetike.

Suksesi i kësaj arme konsiston në faktin se është shumë e lehtë për t’u përdorur edhe nga një njeri pa trajnim ushtarat pasi mjafton të marrësh nishan dhe të gjuash.

Por vlera e vërtetë e saj është se kjo armë nuk bllokohet dhe kushtet atmosferike nuk kanë asnjë ndikim në të, siç mund të kenë thuajse të gjitha armët e tjera./Tirana Observer