Bertrand Russell komenton shprehjen legjendare të Sokratit: “Gjithçka që di është se nuk di asgjë!”
Aktualitet Kultura E Diel, 8 Dhjetor 2024 18:17
Shpesh konsiderohet si një nga citimet më të famshme në të gjithë filozofinë perëndimore. Për më shumë se 2000 vjet, shumë filozofë thonë se kjo thënie nga Sokrati ka implikime të thella filozofike. Ashtu si Sokrati, Rasëlli, mendon se besimet dhe opinionet tona nuk mund të kenë kurrë siguri të vërtetë. Ndërsa besimet dhe opinionet tona janë sigurisht tonat, ne kurrë nuk mund ta dimë me siguri nëse ato janë të padiskutueshme.
“I gjithë problemi me botën është se budallenjtë dhe fanatikët janë gjithmonë kaq të sigurt për veten e tyre, dhe njerëzit më të mençur janë kaq të mbushur me dyshime.”
“Kërkesa për siguri është një kërkesë e natyrshme për njeriun, por megjithatë është një ves intelektual. Të durosh pasigurinë është e vështirë, por po ashtu janë edhe shumica e virtyteve të tjera.”
komenton “Gjithçka që di është se nuk di asgjë.”
━━
“Sokrati platonik vazhdimisht pohon se ai nuk di asgjë dhe se është më i mençur se të tjerët duke ditur se ai nuk di asgjë; por ai nuk e mendon diturinë në vetvete të paarritshme. Përkundrazi, ai mendon se kërkimi i dijes është me rëndësi të madhe.”
– Bertrand Russell, A History of Western Philosophy (1945), Libri i parë, Pjesa II. Sokrati, Platoni dhe Aristoteli, Ch. XI: Sokrati, f. 92
“Sokrati platonik pohon se nuk di asgjë; Natyrisht ne e trajtojmë këtë si ironi, por mund të merret seriozisht. Shumë nga dialogët sokratik nuk arrijnë në përfundime pozitive dhe synojnë ta lënë lexuesin në një gjendje dyshimi. Disa – gjysma e dytë e Parmenidit, për shembull – mund të duket se nuk ka asnjë qëllim përveçse të tregojë se secila anë e çdo çështjeje mund të mbahet me të njëjtën besueshmëri. Dialektika platonike mund të trajtohej si një qëllim, në vend të një mjeti, dhe nëse trajtohej kështu, ajo iu dha në mënyrë të admirueshme mbrojtjes së skepticizmit.
– Bertrand Russell, A History of Western Philosophy (1945), Libri i parë, Pjesa II. Sokrati, Platoni dhe Aristoteli, Ch. XXVI: Cinikë dhe skeptikë, f. 235
━━
Sfondi: E di që nuk di asgjë.
“Unë e di se nuk di asgjë” është një thënie që rrjedh nga tregimi i Platonit për filozofin grek Sokratin: “Sepse isha i vetëdijshëm se nuk dija praktikisht asgjë…“ (Platoni, Apology 22d). Nganjëherë quhet edhe paradoksi sokratik, megjithëse ky emër përdoret shpesh për t’iu referuar pretendimeve të tjera në dukje paradoksale të bëra nga Sokrati në dialogët e Platonit (më së shumti, intelektualizmi sokratik dhe gabimi sokratik). Kjo thënie lidhet ose ngatërrohet gjithashtu me përgjigjen e një pyetjeje që Sokrati (sipas Ksenofonit) ose Chaerephon (sipas Platonit) thuhet se i kanë bërë Pythia-s, Orakullit të Delfit, në të cilin orakulli ka thënë diçka për efektin e “Sokrati është njeriu më i mençur në Athinë.” Sokrati, duke besuar orakullin, por edhe plotësisht i bindur se nuk dinte asgjë, thuhet se kishte arritur në përfundimin se askush nuk dinte asgjë dhe se ai ishte vetëm më i mençur se të tjerët, sepse ishte i vetmi person që njihte injoranca e tij. Thënia e parafrazuar, megjithëse i atribuohet gjerësisht Sokratit të Platonit në kohët e lashta dhe moderne, në fakt nuk gjendet askund në veprat e Platonit pikërisht në formën “Unë e di se nuk di asgjë”. Studiuesit e Platonit kohët e fundit kanë argumentuar se pretendimi nuk duhet t’i atribuohet Sokratit të Platonit. .
Imazhi: Busti i Sokratit. Mermer, vepër arti romake (shek. I), ndoshta një kopje e një statuje bronzi të humbur të bërë nga skulptori i lashtë grek Lysippos. Aktualisht ndodhet në Musée du Louvre, Paris Francë.
Përgatiti: Albert Vataj
