Gjyqet në arbitrazh, Shqipërisë do t’i sekuestrohen pasuritë në botë

Gazeta më e madhe në Austri “Der Standard” shkruan se Shqipëria rrezikon t’i bllokohen pasuritë që ka në bankat ndërkombëtare, për shkak të gjyqeve që qeveria “Rama” ka humbur në Gjykatën e Arbitrazhit.
Konkretisht, kjo gazetë i referohet procesit mes qeverisë “Rama” me biznesmenin italian Francesco Becetti, i cili fitoi gjyqin me rreth 120 milionë euro për mbylljen e televizionit “Agon”.
“Der Standard” shkruan se një kompani përmbaruese në Austri ka njoftuar bankat në këtë të shtet që të sekuestrojnë pasuri të shtetit shqiptar, për llogari të procesit gjyqësor të biznesmenit italian.
Qeveria “Rama” nuk ka pranuar ende të paguajë dëmshpërblimin e gjyqit, pasi ka ankimuar procesin. Ndërkohë në bazë të ligjeve ndërkombëtare, kur gjykata dënon një shtet dhe ky i fundit nuk pranon të paguajë, zbatohet konventa ndërkombëtare për sekuestrimin e pasurive.

Lajmi në median austriake: Albanian assets in Austria are confiscated after an arbitration award 

Der Standard: Para pak kohësh, disa banka dhe kompani energjetike austriake morën një mesazh të pazakontë. Një kompani ligjore i pyeti nëse kanë ndonjë pasuri apo ndonjë pretendim nga Republika e Shqipërisë, sepse ato duhet të bashkëngjiten. Arsyeja është një arbitrazh që investitorët italianë sollën në vitin 2015 kundër Shqipërisë dhe e fituan. Gjykata ndërkombëtare e arbitrazhit në Qendrën për Zgjidhjen e Mosmarrëveshjeve të Investimeve (QZMI) u dha atyre rreth 100 milionë euro kompensim në prill të vitit 2019. Për shkak se qeveria në Tiranë refuzon të zbatojë këtë vendim të arbitrazhit, pasuritë shqiptare që nuk mbrohen nga konventat diplomatike, mund të konfiskohen tani në të gjithë botën.

Në Austri, një nga partnerët më të rëndësishëm ekonomikë të Shqipërisë, firma ligjore Dorda ka marrë përsipër këtë detyrë dhe është përpjekur të mbledhë deri në 25 milionë euro për Françesko Beketin, një nga tre paditësit. Llogaritë dhe letrat me vlerë që Shqipëria ka nga Verbund dhe EVN për shkak të projekteve energjetike, janë vënë në diskutim. Vendimtare është natyra e tyre e të drejtës private.

Procedura në shumë shtete

Sipas konventës së QZMI, ku ka aderuar edhe Austria, vendimet e arbitrazhit duhet të zbatohen nga gjykatat vendase. Urdhri i ekzekutimit u bë më 10 nëntor në Gjykatën e Qarkut të Vjenës. Ajo është duke pritur akoma përgjigjet nga kompanitë në fjalë për të ashtuquajturat deklarata të borxhit të palëve të treta, thotë partneri i Dorda, Florian Kremslehner. Krahas Austrisë, ka procedime paralele edhe në vende të tjera të Europës. Sapo shuma totale të jetë mbledhur, vendimi konsiderohet i përmbushur. “Procedura të tilla përmbarimore janë mjaft të rralla,” thotë Kremslehner për Standard, sepse shtetet zakonisht i pranojnë të tilla vendime arbitrazhi. “Pengesa më e madhe është se shtetet citojnë sovranitetin dhe zbatimi është i domosdoshëm në shumë shtete të tjera”.

Qeveria shqiptare refuzon të paguajë, duke cituar se është në proces animimi. Sidoqoftë, pretendimet tashmë janë të mbledhshme. Në fakt, sipas një platforme kërkimore shqiptare, Ministria e Financave në Tiranë ka buxhetuar 110 milionë euro si detyrim.

Çështje e lirisë së shtypit

Çështja shqiptare është veçanërisht pikante sepse ka të bëjë gjithashtu me lirinë e shtypit, përkatësisht me kompaninë televizive Agonset, e cila, sipas mendimit të arbitrazhit, u shtetëzua sepse ishte tepër kritike ndaj qeverisë. Shpronësimi ‘ishte kulmi i një fushate politike kundër paditësve’, të cilët gjithashtu u ndoqën me procedime të diskutueshme penale. Shqipëria zakonisht merr nota të mira për klimën e saj të investimeve, por tashmë ka humbur disa procedura të arbitrazhit kundër investitorëve. Në procesin e pranimit në BE, gjyqësori konsiderohet të jetë pika më e dobët, prandaj kjo është arsyeja se pse investitorët rrallë i drejtohen gjykatave vendase dhe përdorin ligjin ndërkombëtar të arbitrazhit.