Nga pavioni shqiptar në Bienalen e Venecias, me “Dashuria si një gotë ujë” të Iva Lulashi

“Arti dhe dashuria të pandara në veprat e realizuara mjeshtërisht nga artistja Iva Lulashi, e cila përfaqëson Shqipërinë në edicionin e 60-të të Bienales Ndërkombëtare të Artit në Venecia! Përmes “Love as a Glass of Water”, me kurator Antonio Grulli, Iva na fton të bëhemi pjesë e një udhëtimi emocionues, duke kapur çdo nuancë të dashurisë dhe çdo impuls të fshehur të instinktit, si gjuhë universale, forca primare që lidh njeriun me botën!” shkruan në rrjetet sociale, Blendi Gonxhja, Ministër i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit.

Për të depërtuar më thellë asaj çfarë sjellë në këtë shpërfaqje krijuese, në këtë komunikim përmes fuqisë së artit, si sublimitet i nevojës për atraksion, “Dashuria si një gotë ujë” e Iva Lulashi, cekim te shtjellimi që bëhet në https://www.e-flux.com/announcements/592575/iva-lulashilove-as-a-glass-of-water/.

“Teoria e gotës së ujit” daton në periudhën ruse para-revolucionare dhe është e lidhur me mendimtaren radikale dhe feministe Alexandra Kollontai (Shën Petersburg, 1872–Moskë, 1952). Është një teori e bazuar në idenë e një revolucioni seksual ku impulset shihen si një domosdoshmëri e thjeshtë njerëzore që duhet të kënaqet me butësinë dhe pakujdesinë me të cilën pihet zakonisht një gotë ujë. Ajo pati një ndikim të rëndësishëm në qarqet artistike dhe letrare të atyre viteve, por u kundërshtua menjëherë nga institucionet revolucionare politike.

Në pamje të parë, metafora e gotës me ujë mund të duket se vetëm ngre aspektin e thjeshtësisë në gjestin e pirjes. Por është e rëndësishme të mos harrojmë se uji është kushti bazë për jetën, ashtu si dashuria. Dhe është e çuditshme që tema të tilla si dashuria dhe dëshira seksuale mbulojnë një pjesë të vogël të artit të prodhuar dhe të ekspozuar sot, sikur të ishin tabu ose tema të vogla. Dashuria, seksi dhe dëshira janë ende sot forca e fundit e madhe revolucionare e përjetshme, në thelb rezistente ndaj kontrollit të fortë të pushtetit, qoftë ai politik, ekonomik apo ideologjik. Është një forcë mbipolitike dhe strukturore, e ngjashme me atë të ujit, e pakapshme, herë pas here paqësore, por ende e aftë për të kapërcyer çdo pengesë.

Pse një ndjenjë kaq thelbësore, e aftë të japë kuptim apo të shkatërrojë ekzistencën tonë edhe më shumë se çështjet politike, trajtohet kaq pak nga artistët?

Iva Lulashi (Tiranë, 1988) punon pa probleme në këtë boshllëk domethënës në art: dashuria, dëshira – veçanërisht e natyrës femërore – impulsi dhe seksualiteti, janë në thelb të punës së saj: subjekte universale të afta të kapërcejnë dallimet dhe të kapërcejnë kufijtë.

Imazhet në pikturat e saj janë marrë kryesisht nga fotografi filmike dhe video, zakonisht pak të njohura, të cilat shërbejnë si detonatori fillestar i pikturës dhe nga të cilat artistja largohet, duke i prerë kordonin nga frymëzimi fillestar. Ato janë të populluara kryesisht nga trupa femrash dhe sugjerojnë skenarë që mund të përfshijnë aktin erotik – sikur të ishin një “e drejtë përpara” ose “menjëherë pas” – pa e treguar atë në mënyrë eksplicite. Pikturat shquhen për qëndrimin e tyre “fotografik”, por në një vështrim më të afërt ato shfaqen si piktoreskisht të forta, të krijuara nga një likuiditet i ngurtë, me penelata sintetike pa asnjë ndikim, duke lënë shumë pjesë të pikturës qëllimisht të pazgjidhura dhe pothuajse abstrakte. Ato janë një odë e dëshirës femërore, që përfshin forcën, frikën, shpresën, dëshirën për liri, anët e errëta dhe vitalitetin: tema të pandashme nga një e kaluar ende e pa kaluar, e ngarkuar me çështje politike globale, me të cilat duhet trajtuar çdo ditë. dhe çdo natë.

Iva Lulashi mishëron temën e Bienales së Venecias 2024, Stranieri Ovunque—Të huajt kudo . E lindur në Shqipëri, ajo u transferua së shpejti në Itali me familjen e saj dhe aktualisht jeton në Milano. Stili i saj ndërthur traditën piktoreske shqiptare (me figura të njohura ndërkombëtarisht) me atë italiane dhe veneciane. Në të vërtetë, ajo u trajnua si piktore në Venecia, një qytet kozmopolit par excellence. Pavijoni shqiptar i këtij edicioni do të lidhet pra ngushtë me Venedikun, qytetin e ujit dhe të qelqit (shumë do të thoshin edhe për dashurinë…), gjithmonë simbiotik me të huajin dhe të huajin, ku të gjithë mund të ndihen qytetarë. Në këtë qytet Iva ndoqi Akademinë e Arteve të Bukura, e cila në njëzet vitet e fundit është kthyer në një vendtakim të të rinjve nga e gjithë bota dhe një nga laboratorët më interesantë për pikturën e re në Itali.

Dashuria si një gotë ujë  do të shoqërohet me një katalog të botuar nga Bruno, shtëpi botuese me qendër në Venecia e shpërndarë ndërkombëtarisht nga Les Presses Du Réel, me tekste kritike nga Antonio Grulli, Jennifer Higgie, Luna Miguel, Edi Muka, Tea Paci, Carlo Sala.

Përgatiti: Albert Vataj