Shqipëria, bastion i fundit i “virgjëreshave të betuara”

Në moshën 16 vjeçare, Shkurta Hasanpapaj u përball me detyrimin për martesë por ajo kishte bërë betimin si një “virgjëreshë e betuar”.

Gati shtatë dekada më vonë, Hasanpapaj preferoi për të jetuar si mashkull dhe e ndryshoi emrin në Shkurtan. “Unë zgjodha të jem me burrat”,- tha ajo, me flokë të shkurtër të bardhë. “Ata që më duan më quajnë mua Shkurtan, ata që duan të më ofendojnë më thërrasin Shkurta”.

Jeton në qytetin veriperëndimor të Shkodrës, e Hasanpapaj është ndër të fundit virgjëresha të betuara, një status social herë i përbashkët në Shqipëri dhe fqinjët e saj në Ballkan.

Sot, ekspertët vlerësojnë se më pak 10 virgjëresha të betuara kanë mbetur. Jeta e jashtëzakonshme e virgjëreshës së betuar i ka rrënjët në Kanunin e Lekë Dukagjinit, një kod mesjetar i sjelljes që u miratua gojarisht midis majave të thepisura dhe luginave të gjelbëruara të Shqipërisë veriore.

Kanuni, i cili gjithashtu përcakton rregulla për armiqësi famëkeqe të gjakut, lejon dy mënyra për të bërë një “virgjëreshë”. Një mundësi është kur të gjithë meshkujt e familjes kanë vdekur apo janë zhdukur dhe një vajzë bën betimin në mënyrë që të marrë përsipër detyrat mashkullore dhe të drejtat. Tjetra është për t’u mbështetet në atë për të shmangur një mënyrë paqësore të një martesë të rregulluar. Pa betim, gjaku mund të derdhet.

Virgjëreshat e betuara fitojë të drejtën për të mbajtur një punë, për të tymosur cigare, të trokasin gotat me raki, të veshin pantallona dhe madje edhe të marrin vendime të familjes. Për Hasanpapaj presioni për ndryshimin nisi herët. Ajo dhe motra e saj binjake, lindën në vitin 1932 dhe janë parë si një katastrofë nga ana e prindërve të tyre që kishin tre djem e që kanë vdekur. Motra e saj u emërua Sose…

Burimi:Today Online/Përshtati: Redjon Shtylla