Skadon marrëveshja e tranzitit, Rusia ndërpret furnizimin me gaz në Evropë përmes Ukrainës

Evropa do të marrë gazin e fundit rus të dërguar përmes tubacioneve të Ukrainës në orët e para të vitit të ri, ndërsa kontinenti po përgatitet për një rënie të temperaturave që mund të përshpejtojë mbarimin e rezervave të gazit.

Kompania shtetërore ruse e energjisë, Gazprom, pritet të ndërpresë eksportet e saj në Evropë përmes tubacioneve të Ukrainës në ditën e Vitit të Ri, pasi një marrëveshje tranziti e gazit e arritur midis vendeve pesë vjet më parë përfundon brenda natës.

Në mungesë të një marrëveshjeje të re, ndalimi do të shënojë një ndryshim historik pas pushtimit të plotë nga Kremlini ndaj fqinjit të tij në fillim të vitit 2022. Rusia dikur ishte furnizuesi më i madh i gazit në kontinent, por ajo ka humbur pothuajse të gjithë klientët e saj të BE-së që nga fillimi i luftës, pasi blerësit në të gjithë Evropën Qendrore i janë drejtuar SHBA-së, Norvegjisë dhe Katarit për furnizimet e tyre.

“Ky është një moment me rëndësi gjeopolitike”, tha Tom Marzec-Manser, një analist i pavarur i tregut të gazit. Sipas tij, “përfundimi i marrëveshjes së tranzitit mbyll një arterie të madhe gazi që lidh rezervat e gazit të Rusisë me Evropën dhe mund të nënkuptojë se vendet e Evropës Lindore do të importojnë më shumë gaz nga tregjet e Evropës veriperëndimore”.

Ndërprerja e furnizimit të gazsjellësit midis Rusisë dhe Ukrainës vjen pasi Kievi përballet me presion në rritje për të negociuar përfundimin e luftës mes pengesave ushtarake në frontin lindor, ku ushtarët po luftojnë në kushte të një moti të acartë dhe frikës në rritje se Donald Trump do të tërheqë mbështetjen e SHBA sapo të jetë inauguruar si president më 20 janar.

Ukraina mund të jetë në gjendje të plotësojë kërkesën e saj për gaz pas ndërprerjes në kushte normale të motit duke u mbështetur në prodhimin dhe ruajtjen e karburanteve fosile në vend, por Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë ka thënë se një dimër më i ftohtë se mesatarja mund të rrisë sasinë e gazit që i nevojitet Ukrainës.

Qytetet evropiane duke përfshirë Londrën, Parisin dhe Berlinin mund të presin që temperaturat të bien nën zero deri në fund të javës, shumë nën normën për këtë periudhë të vitit.

Rezervat e gazit të BE-së kanë rënë me pothuajse 20% që nga shtatori, sipas të dhënave zyrtare nga Gas Infrastructure Europe. Kjo është dukshëm më shumë se në dy dimrat e fundit, kur grupi i industrisë raportoi rënie njëshifrore gjatë së njëjtës periudhë, pjesërisht për shkak të motit më të butë dhe kërkesës më të pakët nga industria e rëndë.

Ftohja e afërt ka bërë që çmimi standard i gazit në Evropë të rritet me pothuajse 5% që nga fillimi i javës në gati 49 € (41 £) për megavat orë, afër nivelit të lartë vjetor të vendosur në fillim të dhjetorit.

Tregu pritet të mbetet nën presion, me parashikime për një janar më të ftohtë se zakonisht dhe nivele më të ulëta të erës për të gjeneruar energji elektrike, gjë që mund të rrisë përdorimin e gazit për ngrohjen e banesave.

Një kombinim i motit të ftohtë, orëve të shkurtra të ditës dhe shpejtësisë së dobët të erës në nëntor – i njohur në gjermanisht si dunkelflaute – e ka shtyrë Evropën të përdorë më shumë nga furnizimet e saj dimërore të gazit se normalisht për këtë periudhë të vitit.