Stuhia diellore do të godasë fushën magnetike të Tokës, më 1 dhe 2 dhjetor

Përgatiti: Albert Vataj

Një vrimë “si kanion” në atmosferën e diellit është hapur dhe mund të lëshojë një rrymë me shpejtësi të lartë të erës diellore në fushën magnetike të Tokës nga e enjtja (1 dhjetor) deri të premten (2 dhjetor) dhe ndoshta do të shkaktojë një stuhi gjeomagnetike, sipas spaceweather.com.

Vrima koronale është një gji gjigant diellor që shtrihet në qendrën e diellit. Vrimat koronale janë zona në atmosferën e sipërme të diellit, ku gazi i elektrizuar (ose plazma) e yllit tonë është më pak e nxehtë dhe e dendur, se në rajonet e tjera, gjë që i bën ato të duken të zeza në kontrast. Rreth këtyre vrimave, linjat e fushës magnetike të diellit, në vend që të kthehen në vetvete, drejtohen nga jashtë në hapësirë, duke rrezatuar materialin diellor me një shpëjtësi 2.9 milion km/h, sipas Exploratorium, një muze shkencor në San Francisko.

Kjo breshëri e mbeturinave energjike diellore, e përbërë kryesisht nga elektrone, protone dhe grimca alfa, absorbohet nga fusha magnetike e Tokës, e cila bëhet e ngjeshur, duke shkaktuar një stuhi gjeomagnetike. Grimcat diellore kalojnë nëpër atmosferë pranë poleve ku magnetosfera mbrojtëse e Tokës është më e dobët dhe trazojnë molekulat e oksigjenit dhe azotit, duke i bërë ato të lëshojnë energji në formën e dritës, për të formuar aurora shumëngjyrëshe si dritat veriore.

Stuhia që mund të godasë Tokën të enjten ka të ngjarë të jetë mjaft e dobët. E parashikuar të jetë një stuhi gjeomagnetike G-1, ajo mund të shkaktojë luhatje të vogla në rrjetet e energjisë dhe të dëmtojë disa funksione satelitore, duke përfshirë ato për pajisjet mobile dhe sistemet GPS. Mund të shkaktojë gjithashtu që një aurora të shfaqet në jug deri në Michigan dhe Maine.

Stuhitë më ekstreme gjeomagnetike, megjithatë, mund të kenë efekte shumë më serioze. Ata jo vetëm që mund të shtrembërojnë fushën magnetike të planetit tonë, aq fuqishëm sa të dërgojnë satelitët që bien në Tokë, por mund të prishin sistemet elektrike dhe madje të gjymtojnë internetin.

Stuhitë gjeomagnetike mund të vijnë edhe nga dy forma të tjera të aktivitetit diellor: nxjerrjet e masës koronale (CME) ose ndezjet diellore. Mbeturinat që shpërthejnë nga dielli në formën e CME-ve, zakonisht duhen rreth 15 deri në 18 orë për të arritur në Tokë, sipas Qendrës së Parashikimit të Motit Hapësinor. Vezullimet e shndritshme të ndezjeve diellore, të cilat mund të shkaktojnë ndërprerje të radios, udhëtojnë me shpejtësinë e dritës, për të mbërritur në Tokë në vetëm 8 minuta.

Astronomët e kanë ditur që nga viti 1775 se aktiviteti diellor rritet dhe bie në cikle, por kohët e fundit, dielli ka qenë më aktiv se sa pritej, me gati dyfishin e shfaqjes së njollave diellore të parashikuara nga Administrata Kombëtare Oqeanike dhe Atmosferike. Shkencëtarët parashikojnë që aktiviteti i diellit do të rritet në mënyrë të qëndrueshme për vitet e ardhshme, duke arritur një maksimum të përgjithshëm në vitin 2025 përpara se të ulet përsëri.

Stuhia më e madhe diellore në historinë e kohëve të fundit, ishte Ngjarja Carrington e vitit 1859 , e cila lëshoi afërsisht të njëjtën energji si 10 miliardë bomba atomike 1 megaton. Pasi u përplas në Tokë, rryma e fuqishme e grimcave diellore skuqi sistemet telegrafike në mbarë botën dhe bëri që aurorat më të shndritshme se drita e hënës së plotë, të shfaqen deri në jug deri në Karaibe. Ai gjithashtu lëshoi një shtëllungë miliardë ton gaz dhe shkaktoi ndërprerje në të gjithë provincën kanadeze të Quebec, raportoi NASA . Nëse një ngjarje e ngjashme do të ndodhte sot, shkencëtarët paralajmërojnë se ajo do të shkaktonte dëme në vlerë prej triliona dollarësh dhe do të shkaktonte ndërprerje të mëdha të energjisë elektrike, njëlloj si stuhia diellore e vitit 1989 që lëshoi një shtëllungë miliardë tonësh gazi dhe shkaktoi ndërprerje në të gjithë provincën kanadeze, nga Quebec, njoftoi NASA.

Por kjo nuk mund as të gërvisht sipërfaqen e asaj që ylli ynë është në gjendje të na hedhë. Shkencëtarët po hetojnë gjithashtu shkakun e një sërë goditjesh të papritura dhe kolosale në nivelet e rrezatimit të regjistruara në unazat e pemëve të lashta përgjatë historisë së Tokës. Një teori kryesore është se thumbat mund të kenë ardhur nga stuhitë diellore 80 herë më të fuqishme se Ngjarja Carrington, por shkencëtarët ende nuk kanë përjashtuar ndonjë burim tjetër kozmik potencialisht të panjohur.

(Foto: Vrima si kanioni, e dukshme si një humnerë e errët që shkon vertikalisht poshtë qendrës së diellit. (Kredi i imazhit: Shërbimi i Parashikimit të Motit Hapësinor NOAA)

Nga Ben Turnerbotuar