Hijet politike po turbullojnë ekonominë e botës

Optimizmi po zhduket nga frika. Kjo është gjendja shpirtërore që përcjellin përfaqësuesit në takimet vjetore të Fondit Monetar Ndërkombëtar dhe Bankës Botërore. Kapitali i SHBA-ve ka qenë zemra e sistemit liberal ekonomik ndërkombëtar për më shumë se 70 vjet. Megjithatë administrata e Trump e sheh këtë sukses të madh si një komplot kundër Amerikës. Retë politike tani hedhin hije të errët mbi një ekonomi të shkëlqyer.

Gjatë dekadës tre ngjarje të njëpasnjëshme goditën ekonominë botërore: Kriza financiare e 2007-2009, kriza e Eurozonës 2010-2013 dhe rënda e çmimeve të mallrave 2014-2015. Por tani gjithçka duket e qetë. Parashikimi i FMN-së për ekonominë botërore pret që vetëm gjashtë nga ekonomitë e 192 vendeve që mbulon të rriten në vitin 2018. Rritja globale aktualisht parashikohet me 3.6 përqind në fuqinë blerëse këtë vit dhe 3.7 përqind në 2018, nga 3.1 % që ishte në vitin 2016.

Megjithatë, ka arsye për tu shqetësuar. Kjo mund të jetë edhe një gjë e mirë fundja, Euforia e shpeshtë jep një paralajmërim të krizave. Nivelet e borxhit janë përgjithësisht të larta sipas standardeve historike dhe, në disa raste me rritje.

Ekonomikisht dhe politikisht, rritja në vendet me të ardhura të larta mbetet e dobët: rritja e produktivitetit është e çalë dhe tregjet e punës kanë gjeneruar rritje të habitshme e të ngadaltë të pagave dhe të ardhurave të disponueshme. Në disa raste, sidomos në SHBA, raportet e punësimit janë gjithashtu të ulëta sipas standardeve historike. Për më tepër, ndërsa ekonomitë me të ardhura të larta janë shëruar nga Recesioni i Madh, efektet e saj mbeten.

Produkti i brendshëm real bruto i përgjithshëm i vendeve me të ardhura të larta është rreth një e gjashta më e vogël se ajo që do kishte qenë nëse normat para rritjes së krizës do vazhdonin. Megjithatë, efektet politike të recesionit mund të jenë shumë më të rëndësishme. Kriza dhe pasojat e saj të vazhdueshme kanë dëmtuar besimin tek elitat. Ky tronditje erdhi në krye të një morie ndryshimesh sociale dhe ekonomike të pakëndshme.

Të marra së bashku, këto trazira, ashtu si shpeshherë, hapën rrugën për demagogët, duke premtuar zgjidhje të thjeshta për problemet komplekse. Kjo ndodhi në fushatën Brexit në Britani, ku një shumicë e vogël u detyrua të zgjidhte një udhëtim në një destinacion të panjohur. Kjo ka ndodhur në Katalunjë, nisur në një udhëtim potencialisht shkatërrues për pavarësinë. Kjo ka ndodhur, mbi të gjitha, në SHBA, ku implikimet e zgjedhjeve të Donald Trump mbeten pothuajse aq të errëta sa ishin në ditën e inaugurimit të tij.

Në mënyrë të pashmangshme, transformimi i politikës amerikane është shumë larg shqetësimit të thellë. Kjo mund të jetë ende pak më shumë se zëri dhe tërbimi që nuk nënkuptojnë asgjë. Por është shumë herët për të pasur siguri mbi këtë. Administrata duket e vendosur në shkurtime të mëdha të taksave në një kohë të afërt të punësimit të plotë.

Sa e rëndësishme mund të jetë zgjedhja e kryesuesit të ardhshëm të Rezervës Federale. Ne kemi mësuar shumë herë ndikimin e madh të kësaj zgjedhjeje në formimin e jo vetëm të SHBA-ve, por botës, ekonomive. Është një punë në të cilën personi i gabuar mund të sjellë dëmtim të thellë botëror. Mjaft i rrezikshëm do ishte një sulm ndaj Koresë së Veriut, e cila mund të shkatërroje aleatin më të rëndësishëm të SHBA-ve, të Koresë së Jugut. Ndoshta, ndërsa ekonomitë përmirësohen, zemërimi që çoi në ngritjen populiste mund të shpërndahet. Pyetja është nëse një rimëkëmbje e tillë politike mund të jetë e vonshme. Kjo është epoka e pasigurisë. Martin Wolf për Financial Times/Përshtati: Tirana Post