”New York Times” për tensionet Greqi-Turqi: Skëndija që mund të çojë në katastrofë
Konfliktet mes Greqisë dhe Turqisë, kanë mbërritur edhe tek gazeta më e madhe në SHBA, tek ”New York Times”. Prestigjiozja në një artikull që ka bërë së fundmi, ka shkruar rreth asaj që po ndodh në Mesdheun Lindor që prej disa javësh. Në artikull shkruhet se dy aleatët e NATO-s, Greqia dhe Turqia janë në një krizë të rrezikshme, dhe se tashmë është koha që vendet të dëgjojnë Gjermaninë dhe të bëjnë një hap prapa. ”Lufta nuk është në interesin e askujt dhe konflikti midis vendeve anëtare të NATO-s duhet të konsiderohet i pamendueshëm. Por kur tensionet arrijnë nivelin që kanë arritur në Mesdheun lindor, siç tha Z. Maas, “edhe shkëndija më e vogël mund të çojë në katastrofë“. Gjermania u ka bërë thirrje të gjitha palëve të ndalojnë veprimet provokuese ushtarake, një hap që më pas duhet të ndiqet nga një moratorium për kërkimin në ujërat e diskutueshme. Atëherë le ta marrë përsipër diplomacia”.
Shkrimi i plotë
Sikur të mos ishin të mjaftueshme problemet që tashmë ekzistojnë në botë, dy aleatë të NATO-s, Greqia dhe Turqia janë në një krizë të rrezikshme, që përfshin vendet e tjera, ndërsa duket se i vetmi që mund të ketë ndikim është Gjermania. Në thelb të kësaj krize është energjia dhe veçanërisht rezervat e pasura të gazit natyror të zbuluara në dekadën e fundit në Mesdheun lindor. Greqia pretendon se ishujt e shumtë që zë në zonën e saj u japin të drejta ekskluzive minerare ujërave përreth tyre, një pozicion që mbështetet gjerësisht nga e drejta ndërkombëtare. Por Turqia, e cila ndihet e ngushtë, ka një mendim tjetër dhe ka dërguar anije kërkimore të shoqëruara nga anije luftarake përreth Qipros.
Mosmarrëveshjet midis Greqisë dhe Turqisë nuk janë të reja. Ajo që i ndërlikon çështjet në këtë rast është se këto rezerva po shohin edhe vendet e tjera. Në parim, këto rezerva duhet t’i bashkojnë vendet në mënyrë që t’i shfrytëzojnë ato. Në të vërtetë, shumica e vendeve (Greqia, Qipro, Izraeli, Egjipti, Italia, Jordania, dhe madje edhe Palestina) e kanë bërë një gjë të tillë. Turqia, megjithatë është e izoluar, nga njëra anë për shkak të pretendimeve territoriale të Greqisë dhe nga ana tjetër për shkak të presidentit autoritar turk Erdogan, i cili nxit urrejtjen ndaj aleatëve të Turqisë me sjelljen e tij agresive në Siri, Libi dhe brenda Turqisë. Fakti që Turqia është anëtare e NATO-s, por jo e BE-së i komplikon gjërat edhe më shumë.
Qiproja është anëtare e BE, por jo e NATO-s, ndërsa Greqia është anëtare e BE-së dhe NATO-s, e cila krijon mbivendosje. Përveç kësaj, vihet re se Qiproja është e ndarë me pjesën e saj veriore duke u njohur vetëm nga Turqia. Një përpjekje nga Gjermania për të thyer këtë lidhje vdekjeprurëse u hodh poshtë kur Greqia njoftoi marrëveshjen e saj të energjisë me Egjiptin, në përgjigje të një marrëveshjeje të ngjashme midis Turqisë dhe Libisë. Turqia filloi menjëherë hetimet e saj, ndërsa një Greqia po e shikonte atë.
Më 12 gusht, një luftanije greke dhe një turke u përplasën dhe pati tension të menjëhershëm. Franca, tashmë e indinjuar nga Turqia për mbështetjen e saj për armikun nga kampi i saj në Libi, ka dërguar anije luftarake dhe aeroplanë dhe aktualisht po kryen stërvitje ushtarake me Greqinë, Qipron dhe Italinë për të parandaluar mësymje të mëtejshme nga Turqia. Greqia, nga ana e saj, ka njoftuar shtrirjen e ujërave të saj territoriale në 12 milje në bregun perëndimor të saj, duke paralajmëruar në thelb Turqinë se mund të bëjë të njëjtën gjë në lindje, një veprim që Turqia nuk do ta tolerojë.
Gjëja e çuditshme në lidhje me këtë krizë është që konkurrenca për lëndët djegëse fosile duhet të ketë të bëjë me mënyrën e ndërprerjes së përdorimit të tyre, veçanërisht në vendet që mbështesin Marrëveshjen e Klimës, në Paris. Për më tepër, me ekonominë globale që ngadalësohet për shkak të pandemisë dhe rënies së vazhdueshme të çmimeve të energjisë, Evropa ka gaz të mjaftueshëm. Duket gjithashtu e çuditshme se si vendet mesdhetare po zhyten në tensione të panevojshme ndërsa tashmë përballen me kriza të tilla si kriza ekonomike dhe pandemia e koronavirusit.
Në raste të tjera, Shtetet e Bashkuara do të kishin ndërhyrë, siç ndodhi në vitin 1996, kur Greqia pothuajse u përfshi në një luftë me Turqinë. Presidenti Trump pati një bisedë telefonike me Erdoganin, duke e thirrur atë për të negociuar, por pa rezultat. SHBA nën udhëheqjen e Trump nuk mund të shihet si një ndërmjetës i favorshëm, aq më tepër kur presidenti është në prag të zgjedhjeve. Britania, nga ana e saj, është tërhequr nga çështjet evropiane tani që është jashtë BE, ndërsa vetë Bashkimi Europian nuk ka pasur asnjë ndikim në Turqi që kur u bë e qartë se nën Presidentin Erdogan nuk ka asnjë shans për t’u bashkuar me BE. Kështu, Gjermania, e cila aktualisht mban presidencën e Këshillit Evropian, ka marrë përsipër të sjellë Greqinë dhe Turqinë në tryezën e bisedimeve me Ministrin e Jashtëm gjerman që ka vizituar Ankaranë dhe Athinën. Një aspekt i ndërmjetësimit është se Turqia mund të nisë një valë të re të refugjatëve në Evropë, shumica e të cilëve dëshirojnë të arrijnë në Gjermani. Theksohet se 3 milion turq jetojnë në Gjermani, gjë që e bën Erdogan të besojë se argumentet e tij do të dëgjohen.
Është e rëndësishme të përmendet që edhe pse në mosmarrëveshje Ligji Ndërkombëtar është kryesisht me anën e Greqisë, ka vend për negociata dhe hetimet e Turqisë në ujërat e diskutueshme nuk kanë kaluar vijën e kuqe nga pikëpamja ligjore. Të Premten, ministrat e jashtëm të BE u takuan në Berlin dhe në mënyrë efektive mbështetën rolin e Gjermanisë, duke shtyrë çdo diskutim të sanksioneve kundër Turqisë derisa krerët e shteteve të takohen në fund të Shtatorit. Lufta nuk është në interesin e askujt dhe konflikti midis vendeve anëtare të NATO-s duhet të konsiderohet i pamendueshëm. Por kur tensionet arrijnë nivelin që kanë arritur në Mesdheun lindor, siç tha Z. Maas, “edhe shkëndija më e vogël mund të çojë në katastrofë“. Gjermania u ka bërë thirrje të gjitha palëve të ndalojnë veprimet provokuese ushtarake, një hap që më pas duhet të ndiqet nga një moratorium për kërkimin në ujërat e diskutueshme. Atëherë le ta marrë përsipër diplomacia!
