Pse policia franceze përdor armë gjatë qarkullimit të makinave?

Të shtënat fatale nga policia ndaj një djali 17-vjeçar që drejtonte një makinë në një periferi të Parisit është i fundit në një varg incidentesh vdekjeprurëse në Francë. Kjo ishte vrasja e tretë këtë vit gjatë një ndalese trafiku të policisë dhe pasoi një rekord prej 13 vdekjesh vitin e kaluar. Shumica e viktimave kanë qenë me ngjyrë, ose me origjinë arabe, raporton agjencia e lajmeve Reuters.

Cila është baza ligjore për të qëlluar gjatë ndalimit të qarkullimit?

Sipas ligjit, policia franceze lejohet të qëllojë në pesë raste pas një ndryshimi të ligjit në vitin 2017. Kjo përfshin kur drejtuesi ose pasagjerët e një automjeti injorojnë një urdhër për të ndaluar dhe konsiderohen se paraqesin rrezik për jetën ose sigurinë fizike të oficerit ose të njerëzve të tjerë. Ombudsmani i të drejtave të njeriut në Francë ka hapur një hetim për vrasjen e së martës të Nahel M, hetimi i gjashtë i tillë që nga fillimi i vitit të kaluar. Oficeri i përfshirë është akuzuar për vrasje.

Pse Franca e zgjeroi përdorimin e armëve nga policia?

Franca nuk është e panjohur për trazirat në periferitë e jashtme më të varfra, me nivele të larta papunësie dhe krimi dhe policia thotë se po përballet me nivele në rritje të dhunës.

Në vitin 2016, në një zonë banimi jashtë Parisit, një oficer pësoi djegie të rënda dhe u fut në gjendje kome pasi një grup të rinjsh goditën makinën e tij patrulluese me bomba benzine. Sindikatat e policisë protestuan dhe kërkuan një përgjigje të fortë nga qeveria.

Në përgjigje, ministri i atëhershëm i Brendshëm Bernard Cazeneuve u zotua të ndryshojë ligjin për përdorimin e armëve të zjarrit nga policia dhe miratimi i nenit 435-1 të kodit penal pasoi në mars 2017.

Çfarë ndodhi me Nahel M?

Të martën policia qëlloi për vdekje një djalë 17-vjeçar me origjinë algjeriane, i quajtur Nahel M, teksa po largohej me makinë nga një ndalesë trafiku. Sipas prokurorit të Nanterës, Nahel u qëllua pasi nuk pranoi të ndalonte makinën që po drejtonte pas urdhrave të dy policëve, të cilët më pas thanë se automjeti kreu shkelje të ndryshme të trafikut dhe rrezikonte këmbësorët. Të enjten, Laurent-Franck Lienard tha se klienti i tij e shkrepi armën e tij “në përputhje të plotë me ligjin”.”Ai nuk veproi jashtë kuadrit ligjor,” tha z. Lienard.

Çfarë thonë kritikët e ligjit për armët e zjarrit?

Vitin e kaluar një studim tregoi se të shtënat me vdekje nga policia ndaj drejtuesve të mjeteve në lëvizje ishin pesëfishuar që nga zbatimi i ligjit. Nga 39 personat e vrarë nga policia në vitin 2022, 13 ishin shoferë që u qëlluan për shkak se nuk zbatuan urdhrat.

Ata ishin Rayana, një grua e re, e cila u qëllua për vdekje nga policia, ndërsa një pasagjer në një makinë, kur shoferi injoroi urdhrin e policisë për të ndaluar. Kritikët argumentojnë se rritja e incidenteve të tilla është rezultat i drejtpërdrejtë i nenit 435-1, për të cilin ata thonë se është shumë i paqartë, sepse i lë oficerët të përcaktojnë nëse refuzimi i shoferit për të ndaluar përbën një rrezik.

Henri Leclerc, president i OJQ-së franceze Lidhja e të Drejtave të Njeriut, tha se ligji u lejonte oficerëve të “të papenguar” me armët e tyre të zjarrit pasi u siguron atyre “mbrojtje ligjore” për të shtënat. Disa politikanë kanë kërkuar gjithashtu rishikimin e ligjit.

Politikani i ekstremit të majtë Jean-Luc Mélenchon e ka denoncuar atë si një ligj “të drejtën për të vrarë”.

Si po e mbrojnë qeveria dhe policia, politikën?

Ministri i Brendshëm Gerald Darmanin ka hedhur poshtë kritikat ndaj ligjit për armët e zjarrit dhe këmbënguli se më pak njerëz janë vrarë nga policia që nga viti 2017. Megjithatë, një studim i medias investigative Basta e kundërshtoi këtë, duke thënë se ndërsa 27 njerëz u vranë nga policia në 2017, ky numër u rrit në 40 në 2020 dhe u rrit më tej në 52 në 2021.

Më herët këtë javë, Cazeneuve mbrojti legjislacionin, duke thënë se “ai nuk u jep aspak leje oficerëve të qëllojnë kurdoherë”.

Ish-ministri i Brendshëm i tha “Le Monde” se legjislacioni nuk duhet fajësuar për mungesën e profesionalizmit apo trajnimit të policisë. Duke folur për BBC, Zëvendës Sekretari i Përgjithshëm i sindikatës Unsad-Police Thierry Clair tha se një hetim do të përcaktojë nëse arma ishte përdorur ligjërisht.

“Gjëja kryesore është parimi i proporcionalitetit me natyrën e kërcënimit. Për shembull, një nga rastet i referohet ndalimit të një automjeti, pasagjerët e të cilit refuzojnë të respektojnë dhe paraqesin rrezik për dikë tjetër nëse përpiqen të arratisen. Dhe incidenti për të cilin po flasim – në të cilin është përdorur një armë – mund të hyjë në atë kategori”, tha ai.