SHBA: Si funksionojnë juritë e mëdha

Nga “Zëri i Amerikës”-

Juritë e mëdha luajnë një rol qendror në sistemin amerikan të drejtësisë. Ato kanë për detyrë të dëgjojnë provat e paraqitura nga prokurorët dhe dëshmitarët dhe më pas të vendosin, me votim të fshehtë, nëse ka prova të mjaftueshme për të akuzuar një person për një krim, që konsiderohet çdo vepër penale e dënueshme me të paktën një vit burg.

Juritë e mëdha janë të detyrueshme në ndjekjet penale të krimeve federale dhe shumë shtete të SHBA-së kanë miratuar një sistem të ngjashëm.

Megjithatë, në disa shtete, prokurorët mund t’ia paraqesin provat e tyre një gjyqtari, i cili vendos nëse dikush mund të akuzohet për një krim.

Juritë e mëdha federale përbëhen nga 16 deri në 23 anëtarë. Të paktën 12 anëtarë të jurisë duhet të bien dakord, në mënyrë që një aktakuzë të mund të ngrihet kundër dikujt. Anëtarë e jurisë së madhe zgjidhen nga i njëjti grup qytetarësh të thjeshtë që shërbejnë si anëtarë jurie për një process të thjeshtë gjyqësor.

Ata identifikohen përmes të dhënave publike për ta si për shembull patenta e shoferit dhe regjistrimet e votuesve. Juritë e mëdha shërbejnë nga 18 deri në 36 muaj, zakonisht mblidhen disa herë në muaj dhe kanë kompetencën të marrin në pyetje dëshmitarët dhe të lëshojnë fletëthirrje.

“Sistemi i jurisë së madhe është i rëndësishëm për të përcaktuar se kush do të përballet me akuza penale, por është gjithashtu i rëndësishëm sepse përfshin qytetarët në sistemin e drejtësisë penale,” thotë Peter Joy, një profesor i së drejtës në Universitetin e Uashingtonit në St Louis.

“Origjina e sistemit të jurisë së madhe bazohet, në një farë kuptimi, tek përpjekjet për ta vënë qeverinë para përgjegjësisë”. Juritë e mëdha fillimisht u konceptuan si një mburojë përballë pushtetit të qeverisë dhe kjo është arsyeja se pse Baballarët e Kombit i parashikuan në Kushtetutën e SHBA.

Por ish-prokurori federal Bruce A. Green, një profesor në Fakultetin e Drejtësisë në Universitetin Fordham, nuk është i bindur se i ashtuquajturi “komisioni popullor” e përmbush këtë funksion në një mënyrë kuptimplote.

“Nëse ideja fillestare e hartuesve të Kushtetutës ishte, siç besoj se ishte, që kjo të shërbente si një kufizim për pushtetin e qeverisë, ky ndoshta nuk është një mjet shumë efektiv për të mbrojtur njerëzit nga tejkalimi i kompetencave të prokurorëve,” thotë ai.

“Dhe ekziston një rrezik i konsiderueshëm që nëse prokurori i bind ata se dikush është fajtor, ata mund të arrijnë në përfundimin që të lëshojnë një aktakuzë, pavarësisht nëse personi është fajtor ose jo”, thotë prof. Green. Janë të rralla rastet kur juritë e mëdha nuk ngrenë aktpadi. Në vitin 2010, statistikat e qeverisë treguan se juritë e mëdha federale ngritën akuza në më shumë se 99% të rasteve.

Vendime të rëndësishme

Juritë e mëdha janë kanë më shumë gjasa të luajë një rol domethënës në rastet që tërheqin vëmendjen e gjerë të publikut, thotë prof. Joy.

“Gjasat janë që kur paraqesin prova para jurisë së madhe, prokurorët përpiqen të japin informacion më të detajuara sesa në një rast tipik dhe t’i paraqesin në një mënyrë të balancuar,” thotë ai.

Disa shtete kërkojnë që prokurorët të paraqesin prova se i akuzuari mund të jetë i pafajshëm. Megjithatë, prokurorëve federalë nuk u kërkohet ta bëjnë këtë.

“Sa më i lartë të jetë profili i një të akuzuari, aq më të mëdha janë gjasat që prokurori do që të tregojë se ka argumenta të forta,” thotë Prof. Joy.

“Duke pasur parasysh rëndësinë e çështjes, një prokuror i zgjuar – nëse ka disa prova që mund të vënë në dyshim fajësinë ose pafajësinë – mund ta përdorë jurinë e madhe si një proces verifikimi [testimi] për këto prova.”