Cila ishte “fuqi magjike” e kamës së kristaltë 5000-vjeçare të zbuluar në Spanjë

Thika prej kristali ishte për rituale magjike, flijime të shenjta apo pjesë e një armature simbolike, e cila tregonte në vetvete edhe statusin e personit që dispononte këtë objekt sa të veçantë aq dhe të rrallë. Edhe pse ka kaluar kohë e mjaftueshme që kur kjo kamë u bë lajm dhe pushtoi botën, specialistët nuk kanë përcaktuar përfundimisht se për çfarë shërbente kjo kamë dhe disponueshmëria e saj.

Kama e rrallë kristali 5000-vjeçare, është zbuluar në varrin megalitik prehistorik iberik që mund të jetë përdorur nga një person i rangut të lartë për të fituar ‘fuqi magjike’. Kama e rrallë dhe e sofistikuar u gjet në Spanjë. Arma 5000-vjeçare u gjet në një varr masiv të vendosur pranë Seviljes. Ajo që e bën të veçantë këtë zbulim është sepse kristali ishte i disponueshëm vetëm jashtë rajonit ku ka dalë në dritë ky artefakt shumë i veçantë dhe i çmuar. Kjo do të thotë se vetëm të pasurit mund ta kenë atë me burim nga vende të tjera, raportonte kohë më parë Daily Mail në një publikim shterues të gjhithë zërave përbërës të këtij shtjellimi.

Kama mahnitëse ishte projektuar për t’iu përshtatur një doreze fildishi (në foto). Ekspertët thonë se mund të kenë një person të pasur, pasi materialet janë të disponueshme në vende të mëdha pjesë të Spanjës.

Ekspertët gjetën gjithashtu 16 koka shigjetash dhe një bërthamë armësh prej kristali shkëmbi

Varri mbante eshtrat e 25 personave, disa prej të cilëve vdiqën për shkak të helmimit

Mjetet e lashta që dikur i përkisnin qytetërimeve parahistorike janë gjetur në të gjithë botën, por një zbulim në Spanjë është ndryshe nga ato të bëra tradicionalisht prej guri ose stralli.

Një ekip që gërmon varrin megalitik të Montelirio tholos në 2007 deri në 2010, e ofron për botën e qytetëruar një kamë të formuar nga kristali shkëmbor që ekspertët thonë se është ‘teknikisht më i sofistikuari’ që është zbuluar ndonjëherë në Iberinë Prehistorike dhe do të duhej shumë aftësi për t’u gdhendur.

Në varr u gjet edhe një bërthamë për të gjetur armëve. Së bashku me armët e tyre, varri mbante armët e 25-ta me disa grua dhe një burrë që besohet se ka vdekur për shkak të helmimit.

Artifakti, i cili është rreth 5,000 vjet i vjetër, është gati 8.5 inç i gjatë dhe u gjet së bashku me 10 maja shigjetash, katër tehe dhe një bërthamë për të bërë armë, të cilat të gjitha ishin kristal shkëmbi.

Vendi i fundit i prehjes së armës është larg minierave të kristalit, gjë që sugjeron se ato dikur i përkisnin një individi elitar, i cili pagoi një çmim të lartë për të marrë materialet me burim dhe formë.

Studiuesit gjithashtu spekulojnë se kristali i shkëmbit gjatë kësaj kohe mund të ketë pasur një rëndësi simbolike dhe shoqëri të tilla e përdorën atë për vitalitet, fuqi magjike dhe lidhje me paraardhësit.

“Ato ndoshta përfaqësojnë pajisje funerale të aksesueshme vetëm për elitën e kësaj periudhe kohore”, thuhet në studimin e botuar në revistën Quaternary International.”

Fytyra e armës ishte e lëmuar, gjë që mund të jetë bërë për të thyerjet ose aksidentet e brendshme të formës. Për shkak të rritjes së kamës, duket se ajo është spekuluar se ka marrë një monokristal të gjatë në të dhe dy inç i trashë.

“Lidhja e tehut të kamës me një dorezë prej fildishi, gjithashtu një lëndë e parë, jo vendase që duhet të ketë qenë me vlerë të madhe, sugjeron fuqimisht statusin e rangut të lartë të njerëzve që përdorin objekte të tilla.”

Gërmimi në Spanjën jugperëndimore ishte një bashkëpunim i studiuesve nga Universiteti i Granadës, Universiteti i Seviljes dhe Këshilli i Lartë i Kërkimit Spanjoll.

Ekipet punuan në vend nga viti 2007 deri në vitin 2010 dhe publikuan gjetjet e tyre në vitin 2015 që detajon sasinë e armëve kristal.

Varri ndodhet në luginën e poshtme të Guadalquivir që ndodhet brenda zonës metropolitane të Seviljes – vendbanimi quhet ‘Valencina de la Concepcion Castilleja de Guzman’.

Valencina nderohet si vendi më domethënës nga Iberia e Epokës së Bakrit dhe është gjithashtu më i madhi.

Në varr u gjetën edhe majë shigjetash kristal shkëmbi. Kokat e shigjetave, gjithsej 16, u bën me thurje me presion, i cili është një proces që heqjen e të ngushtave nga skajet e gurit.

Studiuesit zbuluan kristale shkëmbi në tetë sektorë të ndryshëm të strukturës masive 143 këmbë të gjatë që përmban një korridor 128 këmbë të gjatë që çon në një dhomë kryesore që është më shumë se 15 metra në diametër.

Megjithëse kristale shkëmbi u gjetën në të gjithë vendin, sendet më të sofistikuara – kokat e shigjetave dhe tehu i kamës – u zbuluan në sektorin jugor.

Tehu mahnitës i kamës u zbulua në rajonin jugor të dhomës së brendshme dhe rrallë gjendet në varrosjet e neolitit të vonë dhe të epokës së bakrit.

“Prodhimi i kamës së kristalit shkëmbor duhet të jetë bazuar në një grumbullim të njohurive dhe aftësive empirike të transmetuara të marra nga prodhimi i teheve të kamës prej guri, si dhe nga njohuritë e objekteve me gjethe dyfaciale më të vogla me kristal shkëmbi, thuhet në studim.

Fytyra e armës ishte e lëmuar, gjë që mund të jetë bërë për të shmangur thyerjet ose aksidentet gjatë ndërtimit të formës.

Për shkak të madhësisë së kamës, studiuesit spekulojnë se ajo ishte marrë nga një monokristal të paktën tetë inç i gjatë dhe dy inç i trashë, dhe ishte projektuar për t’u përshtatur me një dorezë fildishi.

Kokat e shigjetave, gjithsej 16, janë bërë me thurje me presion, që është një proces që përfshin heqjen e thekoneve të ngushta nga buzë e gurit.

Studiuesit thonë gjithashtu se ata imitojnë pamjen e majave të shigjetave stralli, por theksojnë se kërkohej aftësi më e madhe për të farkëtuar artikuj të tillë nga kristali.

Së bashku me armët, varri mbante eshtrat e 25 individëve me disa grua dhe një burrë që besohet se kanë vdekur për shkak të helmimit.

Eshtrat u shpërndanë në të gjithë vendin, së bashku me sendet e varreve, duke përfshirë tufa elefantësh, bizhuteri, tenxhere dhe një vezë struci.

Trajtuesit e zbulimit ende nuk kanë dalë në një përfundim se cili ishte në të vërtetë ‘fuqia magjike’ e kamës prej kristali, e cila pavarësisht se i përkiste një personi të rëndësishëm, ajo duhet të kishte një veçanti të mënyrës se si dhe përse përdorej, edhe pse nuk e njohim. Zakonisht kama të tilla ishin pjesë e riteve fetare e akteve sublime të sunduesve fisnorë, të vrasjeve me vullnet qiellor dhe gjëra të kësaj natyre.

Gjithsesi kama prej kristali është dhe mbetet një sbulim spektakolar, pavarësisht funksionit dhe përkatësisë. Gjithmonë duhet të kujtojmë se bëhet fjalë për një gjë kaq befasuese edhe për sot, jo më për 5 mijë vite më parë.

Përgatiti: Albert Vataj