Raporti: Ekonomia shqiptare ka pësuar rënie gjatë tremujorit të dytë të vitit

“Pasi u njoh me zhvillimet më të fundit ekonomike e monetare në vend, si dhe në vijim të diskutimeve mbi ecurinë e pritur të tyre në të ardhmen, Këshilli Mbikëqyrës i Bankës së Shqipërisë vendosi të mbajë të pandryshuar normën bazë të interesit, në nivelin 2.50%. Në gjykimin e Këshillit, qëndrimi i politikës monetare dhe kushtet financiare mundësojnë kthimin e inflacionit në objektiv brenda një periudhe afatmesme.

Të dhënat më të fundit të sektorit real tregojnë një ngadalësim të aktivitetit ekonomik në vend, por ky ngadalësim vlerësohet të jetë i përkohshëm. I matur sipas vlerës së shtuar, aktiviteti i brendshëm ekonomik regjistroi rënie në tremujorin e dytë. Po kështu, inflacioni i çmimeve të konsumit shënoi rënie në muajin shtator. Megjithatë, analiza e informacionit të disponuar sugjeron së këto zhvillime, deri diku të papritura për intensitetin e tyre, shpjegohen në masën më të madhe nga efekte bazë dhe nga goditje kalimtare të ofertës. Banka e Shqipërisë vlerëson se, të para në këtë prizëm, prirjet afatmesme të kërkesës agregate dhe parashikimet e ardhshme për rritjen ekonomike e inflacionin nuk kanë pësuar ndryshime të ndjeshme krahasuar me parashikimet tona të mëparshme.”-citohet në raportine Këshillit Mbikqyrës.

Theksohet se inflacioni ka pësuar një rritje gjatë periudhës së ardhshme. “Banka e Shqipërisë pret një ecuri ekonomike në përmirësim, çka do të krijojë premisat e duhura për kthimin e inflacionit në objektiv në një periudhë afatmesme. Në reflektim edhe të kushteve monetare stimuluese, zgjerimi i konsumit dhe i investimeve private pritet të përbëjë nxitësin kryesor të rritjes ekonomike dhe të mundësojnë kthimin e ekonomisë në ekuilibër.

Në këtë kontekst, qëndrimi aktual i politikës monetare dhe kushtet monetare të gjeneruara prej saj, janë të përshtatshme. Ato do të mundësojnë kthimin e inflacionit në objektiv dhe të ekonomisë në ekuilibër në një horizont afatmesëm, duke minimizuar, njëkohësisht, presionet e padëshiruara në treguesit e sistemit financiar. Nga ana tjetër, vlerësimet e mësipërme përmbajnë pasiguri të lidhura me natyrën dhe cilësinë e informacionit të disponuar. Kështu, ngadalësimi ekonomik i vërejtur në tremujorin e dytë mund të reflektojë dobësi më të theksuara të kërkesës agregate, apo goditje më të forta ose më të gjata në kohë të ofertës. Verifikimi i këtyre skenarëve në të ardhmen do të nënkuptonte një kthim më të ngadaltë të inflacionit në objektiv dhe do të kërkonte një rishikim të mëtejshëm në kahun lehtësues të politikës monetare.

Në vazhdim do të paraqesim një tablo më analitike të zhvillimeve aktuale e të pritura ekonomike, si dhe një diskutim më të plotë për politikën monetare.

Presionet e përgjithshme inflacioniste dhe inflacioni i çmimeve të konsumit kanë vijuar të mbeten në nivele të ulëta. Në nivel mesatar, inflacioni vjetor shënoi një vlerë prej 1.7% gjatë tremujorit të tretë, duke regjistruar rritje në dy muajt e parë të tij dhe rënie në muajin shtator. Ashtu si dhe gjatë pjesës tjetër të vitit, luhatjet e inflacionit u përcaktuan kryesisht nga luhatjet e çmimeve të ushqimeve, por dhe nga rënia e çmimeve të qirasë në muajin shtator. Në aspektin makroekonomik, normat e ulëta të inflacionit vazhdojnë të reflektojnë më së shumti praninë e kapaciteteve të pashfrytëzuara të prodhimit, e cila dikton më tej rritje të ulëta të kostove të punës e të prodhimit. Gjithashtu, normat e ulëta të inflacionit janë ndikuar edhe nga inflacioni në rënie në vendet partnere, nga pritjet për inflacion të ulët në të ardhmen, si dhe nga presionet e ulëta të likuiditetit në ekonomi.

Parashikimet tona sugjerojnë se inflacioni do të vijë në rritje graduale gjatë periudhës së ardhshme, duke konverguar në objektiv, në një periudhë afatmesme. Rritja ekonomike parashikohet të vijë duke u forcuar, duke u shoqëruar me përmirësime në tregun e punës dhe rritje më të qëndrueshme të kostove të prodhimit. Nga ana tjetër, inflacioni i importuar parashikohet të mbetet i zbehtë, ndërsa pritjet inflacioniste do të lëvizin gradualisht drejt objektivit të Bankës së Shqipërisë.

Goditje të ofertës kanë sjellë një ecuri më të ngadaltë të ekonomisë krahasuar me vlerësimet tona fillestare. Gjithsesi, ecuria e konsumit dhe e investimeve private mbetet pozitive. Sipas të dhënave të INSTAT-it, vlera e shtuar e gjeneruar në ekonominë shqiptare u tkurr me 0.6% gjatë tremujorit të dytë të vitit. Ky rezultat paraqet një ndërprerje të dinamikës rritëse të tremujorëve paraardhës. Në këndvështrimin sektorial, ndikimin më të lartë negativ e dha sektori prodhues, e në veçanti sektorët e industrisë, të transportit dhe të ndërtimit. Në anën tjetër, sektori i shërbimeve dha një kontribut të lartë pozitiv në ecurinë e regjistruar të vlerës së shtuar. Në këndvështrimin e kërkesës agregate, tkurrja e ekonomisë u ndikua në masën më të madhe nga tkurrja e stimulit fiskal dhe nga kontributi negativ i eksporteve neto. Në anën tjetër, investimi dhe konsumi privat kanë dhënë kontribut pozitiv në rritje, në reflektim të përmirësimit të besimit në ekonomi dhe të lehtësimit të kushteve të kreditimit. Përqendrimi i ngadalësimit të ekonomisë në disa sektorë të caktuar, ecuria e të cilëve duket se lidhet me goditje të ofertës apo me efekte statistikore të krahasimit me një bazë të lartë në periudhën korresponduese të vitit të kaluar, sugjerojnë se ngadalësimi i ekonomisë në tremujorin e dytë është i përkohshëm. Në të njëjtën kohë, ky vlerësim mbështetet edhe nga ecuria pozitive e konsumit dhe e investimeve private. Parashikimet tona dhe të dhënat paraprake flasin për një rritje ekonomike pozitive në tremujorin e tretë të vitit, të mbështetur nga rritja e kërkesës private.”-thekson më tej raporti.

Ambienti i jashtëm i ekonomisë paraqitet ende sfidues, por zgjerimi i eksporteve vlerësohet se do të mbështesë rritjen ekonomike në afat të mesëm. “Zgjerimi i deficitit të eksporteve neto në tremujorin e dytë erdhi si pasojë e rritjes së importeve, ndonëse eksportet vazhduan të ruajnë një trend rritës. Të dhënat mujore mbi tregtinë e jashtme në mallra, dëshmojnë për një tkurrje të lehtë vjetore të eksportit dhe një rritje të lehtë të importit për muajt korrik e gusht. Për pasojë, deficiti tregtar u zgjerua për këto dy muaj. Në mungesë të lëvizjeve të kursit të këmbimit, sjellja e eksportit dhe e importit përcaktohet nga kërkesa për mallra e shërbime shqiptare apo të huaja, si dhe nga shkalla e konkurrueshmërisë së produkteve tona.

Në përputhje me strategjinë e konsolidimit fiskal, politika fiskale vlerësohet se ka gjeneruar dhe do të vazhdojë të gjenerojë impulse frenuese në kërkesën agregate. Konsolidimi fiskal i nëntë muajve të parë të vitit u materializua në ngushtimin me rreth 53.1% të deficitit buxhetor në terma vjetorë. Reduktimi i deficitit ka reflektuar rritjen e të ardhurave buxhetore dhe ecurinë e ngadaltë të shpenzimeve publike, sidomos në zërin e investimeve. Gjithashtu, të dhënat fiskale sugjerojnë se korrektimi fiskal ishte më pak i theksuar në tremujorin e tretë të vitit, krahasuar me gjysmën e parë të tij. Ne mbetemi të bindur se korrektimi fiskal është rruga e duhur. Ai i shërben forcimit të ekuilibrave ekonomikë e financiarë të vendit, ul primet e rrezikut për financimin e sektorit privat, si dhe krijon më tepër hapësirë për një politikë monetare stimuluese, si në kontekstin aktual ashtu dhe në atë afatmesëm. Paralelisht me këtë konstatim, Banka e Shqipërisë gjykon se ka vend për një ndjekje më të mirë të ritmikës së planifikuar të shpenzimeve buxhetore. Projeksionet tona makroekonomike, shpërndarja e tyre nëpër tremujorë dhe reagimi i politikës monetare, janë të kushtëzuara nga realizimi i planit të shpenzimeve buxhetore. Shmangiet e ndjeshme nga ky plan prodhojnë efekte të padëshirueshme në ekonomi dhe në tregjet financiare.

Politika monetare ka ruajtur një kah të fortë stimulues, për të mbështetur kërkesën e brendshme dhe për të mundësuar kthimin e qëndrueshëm të inflacionit dhe të pritjeve inflacioniste në objektiv. Që prej muajit maj, norma bazë e interesit është në nivelin 2.50%. Gjithashtu, Banka e Shqipërisë ka vazhduar të orientojë publikun e tregjet financiare mbi kahun e pritur të politikës monetare. Politika monetare stimuluese ka sjellë rënien e normave të interesit në tregun financiar në nivelet e tyre më të ulëta historike. Megjithatë, reagimi i ekonomisë ndaj kushteve monetare stimuluese mbetet i dobët. Aktiviteti kreditues për sektorin privat u rrit në 2.5% në terma vjetorë në muajin gusht, krahasuar me rënien me 1.8% në muajin qershor. Vrojtimet e fundit të aktivitetit kreditues, si dhe të dhënat statistikore, përmbajnë disa sinjale pozitive në drejtim të lehtësimit të standardeve të kreditimit dhe të përmirësimit të kushteve të ofertës për kredi. Megjithatë, kërkesa për kreditim mbetet e moderuar dhe do të vazhdojë të përcaktojë një zgjerim të ngadaltë të kredisë edhe për disa tremujorë në vazhdim.

Projeksionet tona makroekonomike flasin për mbyllje të hendekut negativ të prodhimit dhe për një kthim gradual të inflacionit në objektiv në afat të mesëm. Në skenarin bazë të Bankës së Shqipërisë, norma vjetore e inflacionit pritet të luhatet në intervalin 1.1% – 3.7% pas katër tremujorëve, me një probabilitet ndodhjeje prej 90%.”-thuhet më tej në raportin e BSH-së.

Banka e Shqipërisë vlerëson se kushtet monetare aktuale janë në përputhje me arritjen e objektivit për stabilitetin e çmimeve. “Duke u nisur nga parashikimet e skenarit bazë, ne vlerësojmë se arritja e objektivit të inflacionit në periudhën afatmesme, do të kërkojë ruajtjen e kushteve të lehtësuara monetare edhe për disa tremujorë. Megjithatë, sikurse është shprehur dhe më parë, ky vendim merret në kushtet e një pasigurie të shtuar, të lidhur si me burimet statistikore ashtu dhe me natyrën dhe intensitetin e goditjeve që sollën ngadalësimin e ekonomisë në tremujorin e dytë. Konstatimi i shmangieve të ndjeshme në kahun e poshtëm të zhvillimeve të pritura në ekonomi, do të kërkonte një lehtësim të mëtejshëm të politikës monetare. Në përfundim të diskutimeve, Këshilli Mbikëqyrës vendosi ta mbajë të pandryshuar normën bazë të interesit, në nivelin 2.50%.”-përfundon raporti i Këshillit Mbikëqyrës i BSH-së.