Si dukej në të vërtetë Kleopatra, faraoni i fundit i Egjiptit?

“Ngjyra e lëkurës së Kleopatrës nuk ka të bëjë fare me arritjet e saj, të cilat janë të jashtëzakonshme.”
Kleopatra VII mund të ketë qenë gruaja më e famshme në botën e lashtë. Ajo ishte e fundit e një dinastie që sundoi Egjiptin e lashtë për rreth 300 vjet, nga vdekja e Aleksandrit të Madh, deri në ngritjen e Perandorisë Romake.
Fytyra e saj është përjetësuar në një grusht artefakte nga bota antike, duke përfshirë monedha dhe një reliev. Ndoshta përshkrimi më i njohur i saj është një reliev në tempullin Dendera në Egjipt që e tregon atë së bashku me djalin e saj Cezarion.
Por pavarësisht këtyre përshkrimeve të lashta, ne në fakt dimë shumë pak se si dukej gruaja më e fuqishme e botës së lashtë. Vitet e fundit, kjo polemikë është përqendruar në një temë të diskutueshme: Çfarë ngjyre kishte lëkura e Kleopatrës?
Të dhënat arkeologjike nuk na lënë shumë të dhëna, thanë ekspertët për Live Science. Trupi i saj nuk është gjetur kurrë dhe përshkrimet e bëra në atë kohë ka të ngjarë të mos ishin një përfaqësim i vërtetë i atributeve të saj fizike.

“Ne thjesht nuk kemi prova nga bota e lashtë që tregojnë ngjyrën e lëkurës së Kleopatrës,” i tha Live Science në një email Prudence Jones, një profesor i klasikëve dhe shkencave të përgjithshme humane në Universitetin Shtetëror Montclair.
Për më tepër, koncepti ynë i ngjyrës së lëkurës si “e bardhë” ose “e zezë” do të kishte qenë i huaj për njerëzit e lashtë që jetonin në atë kohë.
Kleopatra VII mbretëroi nga afërsisht 51-30 para Krishtit dhe ishte sundimtarja e fundit e dinastisë Ptolemeike, e cila sundoi Egjiptin për gati 300 vjet. Kur Jul Cezari erdhi në Egjipt, ajo pati me të një djalë të quajtur Cezarion. Më vonë ajo pati një romancë me Mark Antony, e cila rezultoi në lindjen e tre fëmijëve. Pasi forcat e Oktavianit pushtuan Egjiptin në vitin 30 para Krishtit, ajo kreu vetëvrasje.
Cila ishte ngjyra e lëkurës së Kleopatrës?
Artefaktet që kemi sot nuk janë të shumta. Ato përfshijnë monedha të prera prej saj që janë gjetur në vendin e Taposiris Magna në Egjipt. Ka një numër statujash që mund të përshkruajnë Kleopatrën VII, të cilat tani ndodhen në muzetë e shpërndarë nëpër botë. Megjithatë, prejardhja e këtyre statujave është e pasigurt dhe nëse ato vërtet e përshkruajnë Kleopatrën VII është e debatuar.
Këto artefakte dhe relievi në Dendera, nuk na tregojnë shumë se si dukej ajo.
Andrew Kenrick, një studiues vizitor në Universitetin e Anglisë Lindore në MB, tha se shkrimtarët e lashtë zakonisht nuk diskutonin se si dukeshin figurat e lashta. Kenrick gjithashtu vuri në dukje se statujat e lashta mund të jenë mashtruese. “Skulpturat dhe statujat ishin menduar si projeksione të aspekteve të ndryshme të një figure, në vend që të synoheshin si një ngjashmëri e vërtetë,” tha Kenrick për Live Science. Për shembull, një skulpturë mund të përshkruajë një sundimtar si më muskuloz sesa ishte në të vërtetë.
Për më tepër, ne nuk e dimë identitetin e nënës së Kleopatrës ose gjyshes nga babai, vuri në dukje Kenrick, që do të thotë se është e mundur që Kleopatra të ketë pasur ndonjë prejardhje afrikane.
“Ajo që ne dimë është se babai i Kleopatrës ishte grek dhe ajo do ta konsideronte veten greke – megjithëse e portretizonte veten si egjiptiane, kur kjo i përshtatej politikisht”, tha Kenrick. Ndonjëherë Ptolemenjtë martoheshin brenda familjes së tyre dhe Kleopatra VII ishte martuar me vëllain e saj Ptolemeun XIV, përpara se të vritej në vitin 44 para Krishtit.
Megjithatë, Zahi Hawass, ish-ministre egjiptiane e antikiteteve, beson se prejardhja e saj greke tregon qartë një përgjigje.

“Siç e dëshmon historia e dokumentuar mirë, ajo ishte pasardhëse e një gjenerali greko-maqedonas, i cili ishte bashkëkohës i Aleksandrit të Madh. Gjuha e saj e parë ishte greqishtja dhe në bustet dhe portretet bashkëkohore ajo përshkruhet qartë si e bardhë,” shkroi Hawass në një kolonëpër Arab News.
A mund të zbulojnë mbetjet skeletore se si dukej Kleopatra?
Në vitin 2009, BBC transmetoi një dokumentar të quajtur “Kleopatra: Portreti i një vrasësi”, në të cilin krijuesit e dokumentarëve biseduan me studiues që ekzaminonin mbetjet skeletore të gjetura në vitin 1926 në një varr në Efes në Turqinë moderne. Studiuesit besonin se eshtrat i përkisnin Arsinoës IV , një motre e Kleopatrës, e cila u vra me urdhër të Mark Antonit në vitin 41 pes. Të dhënat antike tregojnë se Kleopatra e inkurajoi vrasjen, nga frika se Arsinoa do të përpiqej të merrte fronin e saj.
Ndonëse kafka humbi gjatë Luftës së Dytë Botërore, ekipi e rindërtoi dhe analizoi kafkën duke përdorur fotografi dhe vizatime të vjetra dhe pretendoi se identifikuan tipare kraniale që sugjerojnë se nëna e Arsinoë IV ishte me origjinë afrikane.
“Distanca nga balli në pjesën e pasme të kafkës është e gjatë në raport me lartësinë e përgjithshme të kafkës dhe kjo është diçka që e shihni mjaft shpesh në disa popullata, njëra prej të cilave janë egjiptianët e lashtë dhe një tjetër do të ishin grupe afrikane të zeza. “që mund të sugjerojë se Arsinoë IV kishte prejardhje të përzier, tha në dokumentar Caroline Wilkinson, një profesore e antropologjisë në Universitetin e Liverpool-it.
Nëse supozohet se Arsinoë IV ishte motra e plotë e Kleopatrës, kjo do të sugjeronte se mbretëresha mund të ketë qenë pjesërisht me origjinë afrikane, vunë në dukje studiuesit. Megjithatë, një kërkim në literaturë nuk zbuloi ndonjë kërkim të botuar në një revistë shkencore që detajonte këto rindërtime. Studiuesit që bënë sugjerimet nuk i kthyen kërkesat për koment në kohën e publikimit. Dhe një studim i vitit 2021 në Journal of Forensic Scientists, zbuloi se kur antropologët mjeko-ligjorë u përpoqën të vlerësonin prejardhjen për 251 kafka nga njerëz në SHBA me prejardhje “të përzier”, ata e kishin gabim në 80% të rasteve.
Studiuesit me të cilët komunikoi, Live Science ose nuk ishin në dijeni të pretendimeve ose ishin të kujdesshëm në lidhje me këto gjetje. Duane Roller, një profesor emeritus i klasikëve në Universitetin Shtetëror të Ohajos, tha se Kleopatra dhe Arsinoë mund të mos kenë pasur të njëjtën nënë. Shkrimtari antik Straboni (63 para Krishtit deri në vitin 24 pas Krishtit), i cili jetoi në Aleksandri, shkroi se Ptolemeu XII, babai i Kleopatrës, kishte fëmijë nga nënat e shumta.
Si i tillë, “ne nuk e kemi idenë se kush ishte nëna e Kleopatrës dhe Arsinoës, apo edhe nëse ishin i njëjti person”, tha Roller për Live Science.
Ngjyra e lëkurës në botën e lashtë
Sido që të ishte toni i lëkurës së Kleopatrës, nocioni i “bardhësisë” ose “Zizi” siç konceptohet sot do të kishte qenë i huaj për njerëzit e lashtë. “Të lashtët thjesht nuk u interesuan për të ashtu siç bëjnë njerëzit modernë dhe bashkëkohorë. Nuk ishte e rëndësishme për ta dhe botëkuptimin e tyre, nuk kishte asnjë ndryshim për ndjenjat e tyre për Kleopatrën. Ata ishin më të shqetësuar për të qenë egjiptiane, maqedonase, një grua etj.,” i tha Live Science, Jane Draycott , një pedagoge e klasikëve në shkollën e shkencave humane të Universitetit të Glasgow.
Kjo nuk do të thotë se disa njerëz të lashtë nuk vunë re dallime midis grupeve kulturore, tha Draycott.
“Romakët komentuan popujt bionde të bardha dhe flokëkuqe në Evropën Veriore dhe njerëzit me lëkurë të errët, me flokë të leshtë nga Afrika dhe i shihnin të dy grupet si të ndryshëm nga vetja”, tha Draycott.
Romakët nuk do ta konsideronin veten të kishin lëkurë të bardhë, por lëkurë kafe ose ulliri, tha Draycott. Kjo mund të nxirret nga fakti se romakët nuk e përshkruanin veten si të bardhë, por përkundrazi përshkruanin njerëzit nga Evropa veriore në këtë mënyrë, vuri në dukje Draycott.
Kenrick tha se grekët gjithashtu nuk do ta konsideronin veten të bardhë. “Greqishtja nuk duhet të barazohet me të bardhën, pasi grekët dhe romakët sigurisht që nuk e konsideronin veten të bardhë”, tha Kenrick.
Në fund të fundit, ngjyra e lëkurës së Kleopatrës nuk është veçanërisht e rëndësishme, tha Roller.
“Ngjyra e lëkurës së Kleopatrës nuk ka të bëjë fare me arritjet e saj, të cilat janë të jashtëzakonshme,” tha Roller.
Live Science/ Owen Jarusbotuar
PërgatitiË Albert Vataj