Çurçill dhe Perdja e Hekurt 

Dr. Jorgji Kote 

 Në fakt, ajo  njihej si term në literaturën artistike dhe atë politike qysh në Shekullin e XIX e deri në prag të Luftës së II Botërore; gjithsesi, « Perdja e Hekurt » u përdor  në publik në kuptimin e saj më të plotë në fjalorin ndërkombëtar politik nga burri i madh i shtetit britanik,  Winston Çurçill.

Më 5 Mars 1946, në prani të Presidentit amerikan Truman, Çurcill mbajti një fjalim frymëzues në « Westminster College » në Fulton, shteti Missuri në SHBA mbi gjendjen dhe perspektivat e zymta ndërkombëtare. Pikërisht në atë fjalim lapidar, ai  përmendi me theks të veçantë metaforën «  Perdja e Hekurt» ( Iron Curtain) në frazën e mëposhtëme emblematike:

“Nga Stettini  në Balltik dhe deri në Trieste, Adriatik, një Perde e Hekurt është  vendosur në të gjithë Kontinentin. Prapa asaj Perdeje shtrihen kryeqytetet e shteteve të lashta të Evropës Qendrore dhe Lindore – Berlini, Varshava, Praga, Vjena, Budapesti, Beogradi, Bukureshti dhe Sofja; të gjitha këto qytete të famshëm me popullsinë e tyre ndodhen në atë që do ta quaj Sfera Sovjetike, dhe që në një formë apo tjetër i nënshtrohen jo vetëm ndikimit sovjetik, por në një masë shumë të madhe dhe në disa raste në rritje edhe kontrollit nga Moska……”

Kësisoj, « Perdja e Hekurt » simbolizon ndarjen fizike dhe politike të botës dhe të Evropës në dy sisteme dhe kampe diametrialisht të kundërta dhe armiqësore – Perëndimi liberal i demokracisë pluraliste dhe ekonomisë së tregut dhe Lindja me sundimin  një partiak dhe  ekonominë e centralizuar/komanduar. Simboli i parë domethënës i saj ishte ndarja e Berlinit dhe Gjermanisë në dy pjesë në vitin 1948 dhe pika e kontrollit kufitar «  Checkpoint Charlie » në mes të qytetit të Berlinit të ndarë.

Kurse termin   « Lufta e Ftohtë » e përdori për herë të parë Bernard Baruch, Këshilltari i Presidentit Truman, në një fjalim në Parlamentin e Shtetit të Karolinës Jugore më  16 Prill 1947.

« Lufta e Ftohtë » nënkuptonte gjëndjen tensionuese ndërmjet dy sistemeve të lartpërmendura, e karakterizuar jo nga konflikte me përdorime armësh, por kërcënime dhe shantazhe nëpërmjet tyre, përfshirë dhe ato bërthamore, gjthsesi duke mbrojtur zonat përkatëse të influencës.

Pikënisja praktike e Luftës së Ftohtë konsiderohet viti 1947 kur SHBA filloi zbatimin e Planit të famshëm « Marshall »

Por, një vit më vonë, në Qershor 1948, Stalini vendosi mbi Berlinin Perendimor Bllokadën më të egër që ka njohur bota, duke mos lejuar furnizimin e tij me ushqime dhe veshje. 11 muaj më vonë, ai u detyrua ta hiqte atë me turp, pasi aleatët perendimorë ndihmuan atë qytet nëpërmjet « Urës Ajrore » të Berlinit. Gjithsesi, më vonë, ish-BS shtypi çdo prirje liberale dhe kundërshtim në vendet satelite me topat dhe tanket e ushtrisë të stacionuar në çdo vend ku shtrihej zona sovjetike e influencës. Kështu ndodhi në vitin 1953 pas rebelimit në Berlin/Laipcig dhe më 1956 në Budapest. Derisa më 13 Gusht 1961 me urdhërin dhe mbështetjen sovjetike u ngrit Muri famëkeq i Berlinit, kjo «  ikonë » e shëmtuar e « Perdes së hekurt »

Ndër kulmet e tjera të « Perdes së Hekurt » dhe «  Luftës së Ftohtë » ishin krijimi i NATO-s dhe Traktatit të Varshavës më 1949, i BE-së më 1958, kriza e raketave me Kubën më 1962, pushtimi i Çekosllovakisë nga ish-BS më 1968, « Ostpolitika » në vitet 70, vizita historike e Presidentit amerikan Nixon në Pekin më 1972, Akti Final i Helsinkit dhe krijimi i OSB-së më 1976; për të ardhur te reformat « Glasnost » dhe « Perestrojka » të Gorbachovit në mesin e viteve 80 dhe takimi i tij historik në Maltë në dhjetor 1989 me Presidentin amerikan Bush.

Falë këtyre strategjive dhe politikave u bë e mundur shembja e  Murit të Berlinit më 9 Nëntor 1989 që shënoi ribashkimin gjerman dhe atë evropian.

Shumica e ekspertëve janë dakord se ky është dhe viti i rënies së « Perdes së Hekurt » dhe mbarimit të « Luftës së Ftohtë ». Ndërsa sipas disa të tjerëve, kjo i përket vitit 1991, kur pushoi së ekzistuari Traktati i Varshavës dhe kur u shembën rregjimet e tjera komuniste,  përfshirë dhe atë në vendin tonë dhe shpërbërjes së plotë të ish-Bashkimi Sovjetik.

Për ironi të fatit, aktualisht po shfaqen në horizont, madje rrezikshëm precedentë jo të paktë të këtyre dy dukurive tronditëse të shekullit të kaluar e që për nga rëndësia meritojnë një shkrim të veçantë.

Ja pse, në ditët tona, profecia çurçilliane e 5 Marsit 1946 është kujtesë, pikë  referimi dhe apel i fuqishëm që të mos ketë më Perde të Hekurt, Luftë të Ftohtë dhe dukuri të tjera të ngjashme.