Ja pse Merkel kundërshton korrigjimin e kufirit!

Nga Dr. Jorgji KOTE* –

Më 18 Gusht 2018, në Konferencën e Shtypit me kryeministrin boshnjak, kur Thaçi sapo kishte lançuar tezën për korrigjimin/ shkëmbimin/përshtatjen e kufirit me Serbinë, Kancelarja Merkel e kundërshtoi qartë, prerazi dhe me shqetësim të madh  këtë ide. Këtë, Merkel por dhe ministra e zyrtarë të tjerë të lartë gjermanë pa dallim ia kanë thënë sy për sy dhe Vuçic, Thaçit dhe Ramës. Ky qëndrim i prerë nuk është për kapricio dhe inat të dikujt që nuk e ka pyetur fare, as për karshillek ndaj atyre që janë në favor. Në fakt, janë mbi 10 shkaqe dhe arsye të forta që po permenden shkurt më poshtë që e detyrojnë Kancelaren Merkel dhe gjithë politikën gjermane, median dhe publikun e gjerë që të shprehen kundër kësaj teze.

Merkel është kundër sepse e tillë ka qenë gjithë politika gjermane në vitet 90 e sidomos pas vitit 1999 kur NATO ndërmori sulmin ajror kundër regjimit të Milosevicit edhe me miratimin gjerman. Në atë kohë Gjermania qeverisej nga koalicioni social-demokrat me të Gjelbërit e emblematikut Joschka Fischer si ministër i jashtëm. Dihet se këta të fundit, në emër të pacifizmit,  ishin vendosmërisht kundër çdo akti ose ndërhyrjeje të armatosur ushtarake, aq më tepër pa miratimin e OKB-së. Por Fischer e theu këtë tabu dhe rezistencën e partisë së vet, në emër të paqes së shkatëruar  nga rregjimi i Milosevicit.

Duke qenë diplomat në  Berlin në vitet 2001 – 2005 kam patur rastin të shoqëroj ish-Kryeministrin Meta dhe ish-ministren e Jashtme, Arta Dade në takime zyrtare me Fischerin. Ndër të tjera ai u “lutej”drejtuesve tanë  të tregoheshin të matur, sepse ai me shokë kishin investuar dhe rrezikuar jetën dhe të ardhmen politike për Kosovën.

Në vitin 2001, qeveria gjermane dhe Fischer me mbështetjen dhe të opozitës të kryesuar nga Angle Merkel u bë nismëtare e hartimit dhe miratimit të Strategjisë së re të BE-së mbi Ballkanin Perendimor, e para e atij lloji pas përfundimit të konfliktit ushtarak me Serbinë. Komponenti kryesor madhor i saj ishte Pakti i Stabilitetit dhe Procesi historik i Stabilizim – Asocimit dhe Pakti i Stabilitetit të dy të miratuar  gjatë presidencës gjermane të BE-së më 1999.

Mirëpo,  asnjë frazë apo fjalë  të vetme nuk ka në atë strategji që shërben ende si bazë për veprimin e BE-së në Ballkan e në Kosovë!

Në vijim, kur erdhi në krye të CDU-në  20 vjet më parë dhe gjatë 13 viteve si Kancelare, ajo çka Merkel ka theksuar me forcë dhe vazhdimisht ka qenë dhe mbetet  pajtimi nën frymën e modelit franko-gjerman, paqja, stabiliteti, bashkëpunimi rajonal si çelësi dhe kusht i domosdoshëm drejt integrimit dhe antarësimit në BE dhe NATO. Fjala “kufij”me çdo variant tjetër nuk ka qenë kurrë në fjalorin politik dhe ballkanik të Kancelares Merkel.

Për pasojë,  nisur nga pozicioni lider gjerman në BE dhe gjetkë, korrigjimi/ shkëmbimi/përshtatja e kufijve në rajon nuk ka qenë asnjëherë opsion dhe objekt diskutimi në tryeza bisedimesh dhe forumesh, zyrtare apo dhe informale. Ca më pak lidhur me Kosovën. Për të mos folur për Pakon e Ahtisarit ku nuk lejohet asgjë në këtë fushë të minuar. Dihet ndërkohë se këtë tezë e kanë hedhur në treg ashtu fshehtas qarqe të caktuara serbe dhe ruse.

Merkel është më tej kundër se ajo e di mirë se  çështjet që lidhen me kufirin mes Kosovës dhe Serbisë  nuk kanë qenë pengesë, motiv dhe faktor për  njohjen e Kosovës nga Serbia, pajtimin dhe bashkëpunilin mes tyre dhe me vendet e tjera të rajonit. Ndaj, ndonëse ka lloj lloj forumesh rajonale, kurkund nuk figuron në axhendat e tyre kufiri Kosovë – Serbi ; as në Këshillin e Bashkëpunimit Rajonal me seli në Sarajevë që  vjet e drejtonte një ish-ministër i jashtëm serb.

Veç kësaj, me  vetë kërkesën e Serbisë, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë konfirmoi  shumë vite më parë se pavarësia e Kosovës ashtu siç është nuk bie në kundërshtim me të drejtën ndërkombëtare dhe pikë.

Arsyeja tjetër e rëndësishme e JO-së merkeliane është se në vijim të parimeve dhe qendrimeve konsekuente të BE-së dhe institucioneve të tjera ndërkombëtare kërkohet forcimi i shteteve dhe shoqërive multi-etnike, duke respektuar e zhvilluar të drejtat e pakicave etnike aty ku ato janë dhe jo anasjelltas.

Për pasojë, teza mbi korrigjimin e kufirit dhe  pasojat e saj të mundshme bien në kundërshtim të hapur me këto parime të panegociueshme dhe tjetërsueshme sidomos për një vend dhe lidere emblematike si Kancelarja Merkel.

Që ky është pozicion parimor dhe i pandryshuar i Merkel këtë e tregon qartë dhe Procesi i Berlinit që ajo vetë inicioi pesë vite më parë. Aty mund të gjesh gjithçka, por fjala kufi nuk përmendet askund. Ndryshe, Berlini kishte në dorë dhe « gurin dhe arrën”dhe do ta kishte përfshirë këtë opsion madje le përparësi në strategjinë e këtij Procesi historik.

Veç kësaj, Merkel di të vlerësojë drejt pasojat e rënda dhe të paparashikueshme të devijimit më të vogël nga këto parime thelbësore, sidomos në Balkanin Perendimor dhe në kushtet kur ai sot është bërë objekt i diversioneve të shumta nga shumë vende të tjera, sidomos Rusia dhe Kina. Shkurt kjo është « Kutia e Pandorës”ose  “efekti domino”që mund të shkaktonte një katraurë tragjike në rajon dhe më gjerë.

Shkak tjetër është se Merkel dhe diplomacia gjermane tradicionalisht në të tilla raste mundohen t’i japin përgjigjen optimale pyetjes madhore të real politikës “what comes next”dmth “çdo ndodh më tej pas ndryshimeve të kufirit? Për Serbinë, Kosovën, Shqipërinë, për fqinjët, rajonin dhe politikën evropiane ? Cilat do të jenë kostot dhe përfitimet e mundshme politike dhe të sigurisë, për sot por sidomos për nesër? A krijohet një precedent i rrezikshëm që do të jetë pengesë e përhershmë në politikat a ardhëshme të BE-së? Aq më tepër kur  në Kosovë, Serbi por dhe në Shqipëri ka një mungesë të theksuar besimi dhe konsensusi politik dhe publik për  këtë tema dhe kur mjedisi dhe klima ndërmjet këtyre tre vendeve vazhdon të mbetet e pafavorshme dhe nuk flet në favor të një marrëvesheje, ca më pak të shpejtë dhe tërësore? Po pasojat e vonesave dhe pse jo të një dështimi të mundshëm, kush do t’i paguajë ?

Mbështetësit e kësaj teze e argumentojnë mungesën e reagimeve negative zinxhir me faktin se Kosova është rast unik dhe jo precedent. Mirëpo kjo mund të ishte e vlefshme  për 20 vjet më parë, kurse tani,  kush e jep këtë garanci, kur Rusia mezi pret që ta “shesë”si precedent, madje ta universializojë këtë rast aq të volitshëm që i vjen në dorë, siç ka dashur gjithmonë? A nuk do të ishte Kosova dhe ndryshimi i kufirit me Serbinë  një gur i fortë shahu  dhe jo thjesht një « kamardare shpëtimi”për t’i “vënë kapakun”aneksimit të Krimesë? A ka rast tjetër më të mirë për ta kthyer dhe Kosovën në një “konflikt të ngrirë”apo mjet presioni në përplasjen e saj me SHBA-në ?

Pastaj, kush dhe cila marrëveshje mund t’i heqë të drejtën, ca më pak me forcë dhe imponim vendeve të tjera në rajon dhe gjetkë  që të bëjnë të njëjtën gjë si Serbia me Kosovën në Ballkan?

Merkel dhe politika gjermane janë shumë të vetëdijshëm se teza e korrigjimit të kufirit nuk do të ketë ndikim pozitiv, madje mund të ndërlikojë më tej njohjen e  Kosovës qoftë dhe nga Serbia dhe vende të tjera e sidomos antarësimin e saj në OKB. Sepse aty as një vendim nuk mund të merret pa « OK”e Rusisë, pa harruar Kinën. Kush na garanton se në këtë rast interesat ruse dhe kineze përputhen me ato të Kosovës, ranjonit dhe BE-së?

Nisur nga sa më sipër është e tepërt të flitet për pasojat e mosdëgjimit të zërit të fuqishëm të Merkelit. Të gjithë e panë  disa ditë më parë në Konferencën e Sigurisë së Mynihut kur Merkel nuk “ia përtoi”të denonconte hapur dhe Trumpin ; imagjinoni pastaj se sa të lehtë e ka me Vuçic, Thaçin dhe Ramën për të mbrojtur me çdo kusht dhe në çdo rrethanë siç di Merkel një parim, kusht dhe JO të panegociueshme gjermane dhe evropiane.

Shënim : Autori i këtij shkrimi është njohës me përvojë i dosjes gjermane dhe diplomat karriere; veç të tjerash, në vitet 1997 – 2017 ka qenw Nr. 2 në Përfaqësitë tona diplomtike  në Berlin dhe Bruksel; autor i librit “Berlini pa mure” dhe i dhjetra shkrimeve mbi Gjermaninë, BE-në etj. Argumentum.al