Mediokriteti, karrierizmi e militantizmi partiak sëmundja foshnjore e arsimit kombëtar

Nga Gentiana NISHICA MALAJ –

Jemi në javën e protestave studentore, një eveniment që është vënë me të drejtë në epiqendër të opinionit publik të mediave të shkruara e vizive dhe sigurisht edhe në vëmendjen e qeverisë së cilës ata i drejtohen përmes protestës për kërkesat e tyre. Përtej simpative pro e kundër tyre, përtej shkaqeve që ata protestojnë, studentët tanë, bij të këtij populli, na dhanë një postulat të artë të protestave civile, paqësore e vizionare njëherësh: jo politizimit, jo politikës. Ata kanë lindur të lirë. Bijtë, djemtë e vajzat që protestojnë sot janë të pafajshëm si engjëjt. Prindërit e tyre patën guximin të ngrihen kundër diktaturës komuniste në dhjetorin ‘90 e brezi i sotëm i lindur në demokraci kërkon të ndryshojë marshin e shpejtësisë, të fitojë kohën e humbur, të realizojë ëndrrat e veta e më në fund ta ndjejë veten të barabartë në dije, kulturë, standard jetese e dinjitet njerëzor me kolegët e tyre studentë në mbarë Europën. Është e vështirë të gjesh në historinë e Europës një popull më të etur për kulturë e dije se shqiptarët. Dhe historia është në anën e tyre, e drejta hyjnore e njerëzore njëherësh.
Një popull e një kulturë superiore dallon në radhë të parë nga standardi i jetesës së qytetarëve të vet dhe nga niveli i shkollimit dhe institucioneve shkencore. Shiheni Europën Perëndimore, historinë e universiteteve të saj, standardet e jetesës e nivelin e kulturës e të shkencës së saj. Janë 10 shekuj kalvari e maratone që e kanë bërë Perëndimin epiqendër të arsimit, kulturës, shkencës e pararojë të civilizimit botëror.
Bolonja e Parisi, Budapesti e Praga e së fundmi Zagrebi kanë 6,7 e 10 shekuj histori universitare. Dikur shkollimi ishte privilegj i të pasurve dhe i kastave sunduese. Idetë iluministe të Revolucionit Francez, Karta e të Drejtave të Njeriut të OKB-së e vitit 1948 e Karta Europiane e të Drejtave të Njeriut e kanë vënë në kushtetutat e kombeve të lira e demokratike si një kapitull kryesor. Arsimimi në të gjitha nivelet është bërë kësisoj jo vetëm një e drejtë legjitime, por edhe monopol i popujve ashtu si besimi fetar. Njerëzit që kulturën e arsimin i kanë binom të ëndrrave të tyre, e kalojnë një të tretën e jetës në këto institucione. E kjo kërkon së pari vullnet e vendosmëri, kosto të lartë financiare e më kryesorja vullnetin e përkushtimin e prindërve tanë që shpesh sakrifikojnë bukën e gojës për të na hapur portat e dijes.
Të rikthehemi te plagët e arsimit shqiptar. E prapë duhet t’i referohemi Europës, lagjes më luksoze të globit, siç e ka cilësuar Kadare. Arritjet më të shquara të arsimit, kulturës e shkencës i takojnë markës “Made in Europa” të shekujve 18, 19 e 20. E kjo ka ndodhur jo vetëm për shkak të traditës shekullore të shkollave e universiteteve të tyre, por në radhë të parë prej infrastrukturës së fuqishme, revolucionit industrial e drejtuesve mendjendritur të cilët investuan para kolosale për kërkimin shkencor. E këtë e bënë jo vetëm qeveritë e përgjegjshme të Francës, Anglisë, por edhe miliarderët, korporatat e fuqishme e shoqëritë shumëkombëshe që u krijuan dhe blenë e investuan për ajkën e kulturës e të shkencës.
Ne shqiptarët jemi ndryshe, me histori e kushte specifike e historike. Jemi një komb i vogël që nuk arrijmë dot të mëdhenjtë e aq më pak nuk na lejohet t’i kopjojmë e t’i implementojmë në mënyrë shabllone skemat e tyre. Ndryshe do të bëheshim si në atë fabulën e famshme të La Fontenit ku miu i thotë elefantit: “A shikon si dridhet ura nën këmbët tona!” Arsimi, kultura e shkenca janë së pari monopol i kombeve të zhvilluara, të industrializuara e me standard të lartë jetese.
Të kthehemi pas kësaj ekspozeje te Shqipëria jonë. Historia e shkollës shqipe ka jo vetëm një vonesë të madhe historike në raport me fqinjët ballkanas e Perëndimin, por edhe një kalvar sakrificash e mundimesh të mëdha. Në kohën e mbretërisë 1928-38 arsimi fillor u bë i detyrueshëm me ligj. Në kohën e diktaturës 1945-90 u bë i detyrueshëm arsimi 8 – vjeçar, shkollat e mesme e ato profesionale i hapën dyert edhe për “armiqtë e popullit”. Figura e mësimdhënësit është e shenjtë për shumë breza shqiptarësh. Shqiptarët fisnikë edhe pse analfabetë u drejtoheshin mësimdhënësve të fëmijëve të tyre me shprehje aristokrate: “Tungjatjeta, si je zotni mësues!” E për shumë kohë zotnitë u sollën si zotni. Na mësuan ABC-në, gjuhën shqipe e historinë e kombit me këmbëngulje, dashuri të madhe e patriotizëm të flaktë. Sot ka qindra “mësimdhënës” krejtësisht mediokër, me dije e kulturë të padenjë për t’u thënë zotni. Ata duan të bëjnë karrierë të pamerituar e për këtë u ngjiten si rrodhe partive e bëhen militantë fanatikë e të egër.
Dija e kultura janë të shenjta. Më pëlqen ta mbyll këtë shkrim me thëniet e dy Profetëve më të njohur të botës. Kur e kryqëzuan Jezusin, Ai iu drejtua Krijuesit të Botës: “Fali o Zot se nuk dinë çfarë bëjnë!” “Kërkojeni diturinë nga djepi në varr!” thoshte Profeti Muhamed (a.s.).