Një histori me profesorin grek që fliste shqip

Mes njerëzve mëson se cili je…

Nga Duro Mustafai

Në Vlorë, më janë dukur interesante ato bisedat me njerëz të thjeshtë e të zgjuar, që nuk i harroj e përherë kam dëshirë ti takojë.. Ata janë fshatarë nga Vranishti i Vlorës, “rrënjë e degë” e origjinës sime, me të cilët shpesh takohem. Madje, për këtë, edhe jam mburrur përpara të tjerëve me shpjegimin se; “Unë jam fshatari, që ka lindur në qytet. Po fshatin dhe fshatarët i do shumë. Flet e shkruan me dashuri për ta, sepse mbi të gjitha ata janë njerëz të mirë, të vuajtur, por të pa nënshtruar, që besën, mirësinë, dashurinë e trimërinë i kanë marrë bashkë me qumështin e nënës. Ndërsa,shkolla e jetës i ka bërë njerëz të ditur. Dhe prej tyre mëson shumë gjëra interesante e me vlerë për jetën, që nuk i mëson dot kafeneve të Tiranës. Bisedat e ngrohta e të sinqerta midis miqsh të tillë, përbëjnë edhe tryezën më të mirë, ku lind frymëzimi për tema të rëndësishme të çdo gazetari. Refleks i një takimi të tillë, të kohëve të fundit, janë edhe riprodhimi i tre tregimeve, që po ja dërgoj gazetës suaj të dashur për lexuesit….

Një dhuratë e çmuar e nënës…

Tregon Tajar Ramadani: “Ishte viti 1997, që ka hyrë në histori, si “viti i mbrapsht”. Familja ime jetonte në Babicë të Vlorës e unë punoja si oficer, inxhinier aviacioni, në Vlorë. Atë ditë kisha shkuar të takoja familjen e të çmallesha me nënën time të paharruar, që atëherë kish mbushur 70 vjeç. Kur do të largohesha të nesërmen, përpara se të më puthte e përqafonte, siç bënte vazhdimisht, nëna ime do më ndalte. “Prit pak, bir, se të kam përgatitur diçka”, më thotë. Qëndrova në oborrin e shtëpisë gjithë kureshtje, pa ja hequr vështrimin fytyrës së saj të dashur. Dhe ajo erdhi. Në dorë mbante mbështjellë me letra, diçka që ende nuk e kisha kuptuar se ç’ishin. – Po këto, i them, çfarë janë ?.- Janë për ty, biro ..merri e mbilli atje ku po ndërton shtëpinë.” Ishin dy rrënjë fiqsh.. Aty për aty mendova të mos i merrja, ç’më duheshin fiqtë, kur shtëpia s’kishte përfunduar?!… Pastaj, unë oficeri, që do të zbrisja nga Babica, do të shkoja rrugëve të Vlorës me rrënjët e fiqve në duar? Ç’do të thoshin të tjerët, kur të më shikonin? Do të skuqesha nga turpi. Por nëna është nënë, si mund t’ja thyeja zëmrën, nënës time? E dija që do zëmërohej. Prandaj, pas një copë here heshtjeje, i thashë: “Mirë, do t’i marrë fiqtë, se janë dhurata jote”.. Ajo buzëqeshi dhe mu hodh në qafë për të më përqafuar. Këtë çast unë s’kam për ta harruar kurrë. Atë vit trazirash, kur Vlora jetonte nën krismat e kallashnikovëve e njerëzit përpiqeshin të ruanin kokën, nëna ime, kish shkulur nga kopshti dy rrënjë fiq, që djali i saj ti mbillte pranë shtëpisë së tij, në Ujin e ftohtë të Vlorës. Është e tepërt të them se si kalova qytetin, pastaj Skelën për të arritur, në kodrëzën ku po ndërtoja shtëpinë. Ecja në këmbë, me vështrimin përpara, por me mendjen prapa, tek nëna ime. Kisha nisur të jetoja me gëzimin e saj, dhe i premtoja vetes, që fiqtë do ti mbillja në vend të shëndetshëm e do të kujdesesha për ta me përkushtimin dhe dashurinë e nënës.

Kanë kaluar 20 vjet nga ajo kohë. Nena ime, ka kohë që nuk jeton. Por fiqtë në oborrin e shtëpisë sime, kanë hedhur shtat e janë mbushur me degë, gjethe e kokrra. Dhe unë, për vite me radhë, kam vjelur e shijuar prodhimin e tyre. Madje, në kujtim të nënës, prej vitesh u kam dhënë fiq miqve të mi. Dhe ata, nënën time e kujtojnë dhe nderojnë si ta kishin nënën e tyre. Tani, sa herë që u hedh vështrimin fiqve më kujtohet nëna ime e mirë, Haxhireja. Atëherë më vinte turp të ecja rrugëve të qytetit me rrënjët e fiqve në duar, tani nuk i harrojë ato duart e rreshkura të nënës sime plakë, që më dhuruan një nga bimët më të bukura dhe më të shijshme. Të paktën, kështu më duket mua. I shikoj ato tek ngrihen lartë me gjelbërimin e tyre, e më vjen ti puth e përqafoj. Më duket se këtu është e gjallë nëna, sikur më flet me zërin e asaj dite: “Prit pak, bir, se kam përgatitur diçka për ty… Na, merri këto e mbilli në oborrin e shtëpisë…”. Tani jam burrë i moshuar, thuajse në moshën e saj të dikurshme, por, pse të mos e them, kur e kujtojë atë dhuratë, qe e kam para syve përditë, ka raste që përlotem. Më përlot kujtimi, qe më ka lënë në oborrin e shtëpisë, dhe dashuria prekëse e nënës për birin e saj. Ajo më ka bërë të mësoj sa më mirë prejardhjen time,të di kush më solli në jetë e cili jam. Dhe, të thërras me zë të lartë se ajo gruaja zemërmadhe është nëna ime, që si të gjithë shqiptaret e mira, ishte gati shkulte nga kraharori edhe zëmrën, që t’ja dhuronte fëmijës së saj.

Gjaku ynë i shpërndarë….

Kanan Canodemaj: “Jetova prej shumë vitesh në Athinë dhe e para gjë që më emocionoi dhe më bëri të bie në mendime ishte takimi me një profesor arvanitas, që më fliste për prejardhjen e tij dhe ndihesh krenar se kishte gjak shqiptari. Pastaj do të mësoja, se poshtë Akropolit të Athinës, ku edhe unë banoja, gjendet një lagje e tërë arvanitasish. Po Athina ka 6 vendbanime te vogla e të shpërndara me arvanitas. Dhe, si për ta vërtetuar lashtësinë e këtyre banorëve dhe të vendit ku kanë strehën e tyre,profesori arvanitas më tregoi se lagja poshtë Akropolit, e që mban emrin “Plak”,është arvanitase e se aty jetojnë 200 mijë shqiptarë. I bindur për prejardhjen e tij, ai më serviri shembuj e fakte, që vërtetonin se ishte arvanitas e që do të thoshte se edhe ai ishte shqiptar. Por të gjitha këto fjalë, ai i thoshte me zë të ulët, gati belbëzonjës, duke hedhur vështrimin djathtas e majtas, se mos ndokush e dëgjonte..Për një çast mendova se: Profesori paska frikë të tregojë për gjakun e tij, kur ne mburremi dhe na duhet ta themi me zë të lartë? Frikë, por përse, dhe, nga kush?! Nga njerëzit e një vendi që i përkasin të parët demokracisë evropiane? Kjo ndodhi më bëri të sillja ndërmend, një ndodhi tjetër, atë me dy gazetarë shqiptarë, qe kishin ardhur në Athinë, në vitin 1979, pra në kohen e regjimit monist në Shqipëri e që po e vizitonin sërish Athinën. Tani, pas rënies së regjimit komunist. Njeri prej tyre, ishte vlonjat e do më tregonte, se atëherë, pikërisht, në verën e vitit 1979, ata kishin vizituar Akropolin e u duhej të ktheheshin në ambasadën tonë, që ishte në rrugën “Kollonaqis”. I hipën një taksie dhe i treguan shoferit grek adresën, ku kërkonin ti çonte. Në udhëtim vlonjati i tha shqip shokut të vet, se nëse nuk do të mjaftonin dhrahmitë për pagesë, do të jepnin dollarë, ose do tu drejtoheshin shokëve të ambasadës dhe shoku e miratoi këtë vetëm me një po. Kur mbërritën pranë ambasadës dhe pyeten shoferin se sa dhrahmi kërkonte. Ai,që gjatë udhëtimit, kish dëgjuar, por nuk kish folur asnjë fjalë, kësaj here kish folur shqip: “Jo, jo,unë nuk u marrë para vëllezërve, mysafirë, se jam arvanitas. Jam shqiptar, si ju. Dhe me një buzëqeshje vëllazërore, u kishte shtrënguar duart gazetarëve që vinin nga Tirana. Por edhe shoferi arvanitas, sado mikpritës bujar e vëllazëror, e kish hedhur vështrimin djathtas e majtas, për të parë se mos ndokush e përgjonte dhe e dëgjonte. Kështu ka ndodhur shpesh, sidomos në vitet e kaluara, sepse kohëve të fundit po ndodh edhe ndryshe, arvanitasit u thonë të ardhurve të Shqipërisë se “edhe ne jemi shqiptarë”. E kjo i bënë të jenë krenarë për origjinën e tyre. Siç e tregon edhe kjo foto, nën Akropolin e Athinës gjendet lagja arvanitase “Plak”, ku banojnë 200 mijë shqiptarë..

“Mos jam plakur ?!”

ZEQIR RIBAJ: Po udhëtoja me autobusin e linjës që të çon nga Uji i Ftohtë në qytetin e Vlorës. Sa hyra në autobus shoh të ngrihet për të më lëshuar vendin, një burrë i moshuar. Në fillim u çudita, se në autobus kishte edhe të rinj që mund ta bënin një veprim të tillë. Po pastaj mendova: ky xhaxhoja do të jetë ndonjë i njohuri im, që mund ti kem bërë ndonjë të mirë dhe ja, tani ma shpërblente, duke treguar respekt e mirënjohje. Por, jo, ai ishte një i panjohur për mua, që asnjëherë nuk e kisha takuar, dhe kurrfarë të mire nuk i kisha bërë. Këtë do ta tregonte shprehja e tij: “Urdhëro, ulu këtu, se unë kam respekt për më të moshuarit, kurse ata, të rinjtë do ta kuptojnë kur të plaken”. E falënderova njeriun e mirë e të edukuar, por në çast, nuk di si më erdhi në mënd ta pyesja: “Më falni, po juve, sa vjeç jeni? I panjohuri më shikoj drejtë e sy e më tha: Unë?! Unë, pardje i mbusha të tetëdhjetat”.

-“80 vjeçar dhe më liruat vendin?!” Kuptohet që më erdhi keq për veten time. Në sytë e të panjohurit kushedi se si isha katandisur. Se, ai plaku më mori për më plakun e autobusit. Po pse të kish gabuar vallë, nisa kështu ti bëja një vështrim të heshtur vetes sime. Të gjithë miqtë e mi vranishtiotë e dinë që nuk e heq kurrë nga koka kapelën time. Po atë ditë, nuk e di pse kapelën time, atë republikën e bardhë, e kisha ngjeshur fortë, sa që s’më dukeshin as veshët. Ja- Thash me vete, kapelja e kish bërë plakun të gabohej për moshën time. Unë, vërtetë nuk jam i ri, por edhe më plaku i pleqve nuk jam. Nuk e fsheh, që ai episodi në autobus, më bëri të ndreq ndonjë gjë që nuk shkon në paraqitjen time, ndoshta më duhet të blejë ndonjë kapele tjetër, që të mos jetë republikë, ndoshta ndonjë me streh, si ajo e ish-kryetarit të kooperativës sonë, Alush Majkos, që me gjithë moshën mbi 80 vjeçare, përherë na duket më i ri. Po ju, vëllezër, çfarë më këshilloni? Megjithatë, që nga ajo ditë e takimit me të panjohurin në autobus kam nisur të shqetësohem. Ja, sa hyj shtëpi i drejtohem pasqyrës, që e kisha harruar fare. Shikoj veten, sikur të isha adoleshent. Po vrej që këtë, fshehurazi nga unë, e bën edhe gruaja ime. Vërtetë, mos jam plakur?! Ja, këtë nuk e pranoj. Unë kam filluar ti besojë atij filozofi të vjetër që ka thënë: “Mosha nuk janë numrat e as vitet që ikin, por besimi, se edhe tek të moshuarit, rinia është e pranishme”.