Viti i parë i Presidencës Trump – rritje e sigurisë europiane   

Nga Arian Statova

Prej një takimi dyditor pune ku bëjnë pjesë rreth shtatëdhjetë zyrtarë dhe ekspertë amerikanë dhe europianë të sigurisë dhe të marrëdhënieve transtatlantike [Sh.B.A.-BE], ku mund të diskutohet hapur mbi gjithshka në lidhje me temën kryesore sipas rregullave të “Chattam House” [që nuk lejon të shënohen dhe të përdoren publikisht emrat e njerëzve të veçantë pjesmarrës për idetë e shprehura gjatë diskutimeve] është e natyrëshme që të mund të nxirren ide kryesore të rëndësishme dhe udhërrëfyese si për politikat edhe për opinionin publik të gjerë.

Në një botë të sotme ku siguria është e brishtë dhe e paparashikueshme, por njëkohësisht edhe jashtëzakonisht e rëndësishme për të zhvilluar normalisht çdo veprimtari njerëzore, çështjet e sigurisë u interesojnë dhe duhet t’u interesojnë të gjithë njerëzve.

Tema konferencës së organizuar nga Qendra Europiane Marshall e Studimeve mbi Sigurinë për të cilën po flas e cila u zhvillua në Berlin në datat 18-19 janar të këtij viti ishte “Marrëdhëniet transatlantike: E ardhmja dhe drejtimet e rinj në rrethanat e ndryshimit politik”. Risitë që ka sjellë Presidenca Trump në politikat e Sh.B.A.-së dhe në marrëdhëniet ndërkombëtare përgjatë vitit të saj të parë janë shoqëruar me diskutime, kritika, shqetësime dhe debate të fortë dhe të larmishëm. Një pjesë e tyre kanë përfshirë edhe aleatët europianë të NATO-s dhe përgjithësisht vendet e Europës. Është e natyrëshme që e gjithë kjo rrymë e fortë dhe e larmishme e të menduarit të tërhiqte vëmendje edhe mbi gjendjen e marrëdhënieve transatlantike, ose marrëdhëniet ndërmjet Sh.B.A.-së dhe Europës të cilat vështrohen dhe mendohen si themeli i sigurisë euroatlantike dhe i sukseseve të NATO-s.

Do të doja të theksoj katër prej ideve ideve të saj më të rëndësishme për të cilat ishin të të njejtit mendim të gjithë pjesmarrësit amerikanë dhe europianë të konferencës.

E para, rëndësia e jashtëzakonshme e marrëdhënies transatlantike. Përkundër theksit të veçantë që Presidenca Trump ka vendosur mbi interesat e Amerikës si diçka përparësore [Amerika e Para], kjo nuk la nënkuptuar asnjëherë se Sh.B.A. është duke i shpërfillur interesat e saj për Europën dhe i ka “kthyer sytë” drejt Azisë. Faktet tregojnë se investimet amerikanë në Europë vazhdojnë të jenë sa trefishi i atyre në Azi, kurse theksimi i Presidentit Trump i përparësisë së Amerikës bart vetëm mesazhin e nxitjes së bizneseve amerikanë me synimin e lehtësimit të defiçitit buxhetor të trashëguar që prej viteve 1970. Prandaj të gjithë pjesmarrësit e këtij takimi ishin të të njejtit mendim se marrëdhëniet Sh.B.A.-Europë janë vendimtare për sigurinë euroatlantike dhe se ato duhet të forcohen më shumë.

E dyta, vendosja mbi baza më të drejta e marrëdhënies transatlanitke brenda NATO-s. Thirrja e Presidencës Trump për rritjen e mbështetjes financiare nga aleatët europianë të NATO-s nuk është tërheqje prej mbajtjes nga Sh.B.A. të përgjegjësive politike dhe të peshës kryesore financiare në NATO, por nxitje për vendet e Europës që kuptojnë nevojën e një ndarje më të drejtë të shpenzimeve financiarë brenda NATO-s në rrethanat e rritjes së nevojave për sigurinë euroatlantike. Ky përkushtim ndaj NATO-s u përfocua edhe nga Dokumenti i ri i Strategjisë së Sigurisë Kombëtare të Sh.B.A.-së. Saktësinë e këtij qëndrimi politik e tregoi edhe fakti që thuajse të gjithë vendet e Aleancës Atlantike i rritën buxhetet e tyre të mbrojtjes për vititn 2018. Të gjithë ekspertët e këtij takimi mbështetën idenë e nevojës së jashtëzakonshme për të zhvilluar aftësitë ushtarake të NATO-s duke e “mbajtur barrën” e shpenzimeve në mënyrë më të harmoinizuar ndërmjet aleatëve atlantikoveriorë.

E treta, qëndrimi më i fortë ndaj sjelljes politike të Rusisë në thyerje të rregullave ndërkombëtare. Të gjithë pjesmarrësit e takimit ndanin mendomin se Rusia përbën rrezik për qendrueshmërinë dhe sigurinë e Europës. Kjo është edhe arësyeja se përse Sh.B.A. i jep rëndësi të jashtëzakonshme qëndrimit të njejtë të të gjithë aleatëve të NATO-s në lidhje me zbatimin e sanksioneve ndaj Rusisë. Ndryshe prej vendeve euroatlantikë që armët bërthamore i vështrojnë vetëm si mjet të trysnisë politike dhe diplomatike, Rusia i vështron ato si pjesë e arsenalit të saj ushtarak të përdorshëm në luftë. Prandaj, NATO është garancia e sigurisë së Europës në një kohë kur bota ka hyrë në periudhën e një konkurrence gjeopolitike në të cilën Rusia kërkon të rritë aftësitë e saj ushtarake aq sa të mund t’i barazojë dhe t’ua kalojë atyre të NATO-s në pesë vjetët e ardhshëm.

E katërta, rëndësia e nevojës për forcimin dhe zhvillimin e forcës ushtarake të përbashkët europiane me vende anëtarë dhe joanëtarë të NATO-s. Kjo forcë është vetëm shtim dhe plotësim i aftësive ushtarake të NATO-s, por kurrsesi konkurrencë kundrejt NATO-s.

Mesazhi kryesor i takimit të Berlinit ishte se lidhja transatlantike është e patjetërsueshme, sepse mbështetet në vlera shoqërore demokratike të përbashkëta dhe dhe në mendime të njejtë mbi rreziqet ndaj sigurisë euroatlantike të të gjithë vendeve të NATO-s.

Si pjesë e pandarë dhe e rëndësishme e Europës Ballkani ynë Perëndimor është pjesë e pandarë e kësaj marrëdhënieje transatlantike kaq jetike për sigurinë rajonale dhe euroatlantike.