BE refuzon amendamentet e PD. Bylykbashi: E paprecedentë që një ekspert të zhbëjë punën e 140 deputetëve

Ligji i rivlerësimit të të gjithë prokurorëve dhe gjykatësve, apo siç njihet ndryshe si ligji i Vetingut, ka shkaktuar debate të forta mes përfaqësuesve të opozitës në komisionin e posaçëm për reformën në drejtësi dhe krerëve të misioneve të ekspertëve ndërkombëtarë, Euralius dhe OPDAT, që po asistojnë Shqipërinë në realizimin e kësaj reforme kundërshtuar nga opozita. Në procesverbalin e mbledhjes së datës 23 gusht të komisionit për Reformën në Drejtësi, debatet kanë qenë të forta, pasi opozita ka këmbëngulur se drafti i hartuar nga ndërkombëtarët duhet të rishikohet, pasi sipas tyre është një draft i miratuar në mungesë të opozitës në komision, si dhe pa konsensus.  Duke qëndruar i prerë në mosndryshimin e draftit, duke refuzuar amendamentet e opozitës, gjatë debatit në mbledhje, kreu i misionit të EURALIS, Rainer Deville, u ka përmendur disa herë demokratëve vijën e kuqe, duke deklaruar madje se propozimet e tyre, pengojnë procesin e Vetingut. Pasi iu refuzuan të gjitha  amendamenteve nga EURALIS, në fundit e mbledhjes, demokratët e kanë humbur qetësinë. Deputeti Oerd Bylykbashi ka pohuar se eksperti po zëvendëson 140 deputetët.“Diçka nuk shkon, por nuk shkon shumë, me funksionimin e këtij komisioni, i cili nuk i ngjan asnjërit në këtë Parlament. Pa arsyetim bie e gjithë puna që bën gjysma e këtij komisioni. Një person nuk mund të zëvendësojë 140 deputetë thjesht me arsyetimin “nuk bie dakord”. Kjo është e paprecedentë në një komision ad hoc si ky. Z. kryetar, unë kam qenë në atë rol më parë, ku maksimumi i detyrës së një eksperti është të thotë arsyet pse, ndërkohë që për po ose jo vendos ky komision. Ky është një rast i paprecedent. Gjysma e punës së këtij komisioni po hidhet në plehra vetëm me një fjalë”, ka deklaruar Bylykbashi.

Debatet në mbledhjen e komisionit për Reformën në Drejtësi

Fatmir Xhafaj – Grupi i ekspertëve dhe posaçërisht ekspertët ndërkombëtarë, të cilët janë marrë me këtë projekt, dhe në mënyrë të veçantë EURALIUS-i, i mbështetur edhe nga OPDAT-i, kanë bërë reflektimet e nevojshme, të cilat lidhen me ndryshimet kushtetuese që ka miratuar Kuvendi me konsensus. Gjithashtu, mbi bazën e opinionit të paraqitur nga deputetët e opozitës, ata kanë bërë një sërë reflektimesh dhe ndryshimesh të konsiderueshme në përmbajtjen e tekstit të projektligjit. Siç kemi rënë dakord, ne do të shqyrtojmë projektligjin, mbështetur në ndryshimet e paraqitura dhe të reflektuara, pra drafti që keni mbi tavolinë, me reflektimet që kanë bërë ekspertët ndërkombëtarë dhe posaçërisht misioni EURALIUS, të cilët për arsye që dihen dhe për të mos i përsëritur më edhe për lidhjen e drejtpërdrejtë që ka ky projekt edhe me asistencën ndërkombëtare të BE dhe SHBA, por posaçërisht me rolin që luan në këtë proces Komisioni Europian përmes strukturave të tij. Gjithashtu, siç jeni në dijeni, kolegu Bylykbashi, në emër të opozitës, ka paraqitur disa amendamente, të cilat kanë ardhur mbrëmë dhe u janë shpërndarë kolegëve deputetë dhe ata i kanë edhe në tavolinë. Ne do të procedojmë normalisht me projektligjin që kemi, kurse kolegët e opozitës do të bëjnë sugjerime konkrete për amendamentet që kanë. Zoti Bylykbashi më ka kërkuar që për ta bërë këtë gjë, duhet të ftoj këtu zotin Gazmend Bardhi, i cili në emër të kolegëve të opozitës do të bëj paraqitjen e amendamenteve përkatëse. Gjithsesi në parim, dua të them se duhet të ecim shpejtë me këtë projektligj, sepse sot pasdite është thirrur Konferenca e Kryetarëve për të caktuar datën e seancës plenare. Është shumë e rëndësishme për shqyrtimin e këtij projektligji dhe dy projektligjeve të tjera, për arsye të njohura publikisht, dhe nisur nga këto arsye madhore dhe tejet të rëndësishme për fatet e integrimit të vendit, për procesin e reformës,  me shumë të drejtë, Kryetari i Kuvendit, i cili ka kohë që thekson domosdoshmërinë e mbajtjes së një seance të shpejtë për këtë çështje, ka thirrur konferencën e kryetarëve për ta formalizuar. Natyrisht, përpara këtij akti tejet të rëndësishëm moment përcaktues është roli që luan ky komision, kështu që mund të fillojmë.

Oerd Bylykbashi – Zoti kryetar, ky është një projektligj me rëndësi të jashtëzakonshme, gjë që e kemi thënë edhe herë të tjera, prandaj nuk do e zgjasim këtë histori. Po e shpjegoj që tani që ne e votojmë në parim këtë ligj, por për të qenë në rregull proceduralisht. Ky është propozimi i parë. Sigurisht që ligji është shumë i rëndësishëm dhe na duhet ta miratojmë shpejt, por gjithashtu duhet ta bëjmë mirë dhe së bashku, prandaj besoj se për këtë nuk ka ndonjë kundërshtim. Kështu që, iu sugjeroj anëtarëve të Komisionit që të diskutojnë deri te pika ku kemi mbërritur dhe më pas të vazhdojmë pjesën tjetër. Ne kemi paraqitur amendamente deri tek neni 25. Gjithashtu, këtu kam diçka që dua ta ngre me shqetësim, proceduralisht. Ju jeni kryetar, zoti Xhafaj, por në cilësinë e nënkryetarit unë e kam për detyrë ta ngre në emër të opozitës që dy herë rresht u është lënë detyrë ekspertëve nga komisioni, pa bërë asnjë lloj dallimi, që të mblidhen, të ulen, të diskutojnë, të harmonizojnë dhe të vijnë me një tekst legjislativ të konkorduar. Kjo nuk ndodhi pas opinionit të paraqitur në datën 1 gusht dhe për fat të keq nuk ka ndodhur as pas mbledhjes së fundit të komisionit, kur ky i fundit u la detyrën ekspertëve që të ulen dhe të bien dakord për tekstin. Ka një opinion të paraqitur nga EURALIUS, i cili është vetëm 3 faqe e gjysmë, ku më pak se 3 faqe apo edhe më pak se kaq janë komente teknike, të cilat janë të pamjaftueshme për të reflektuar shqetësime të karakterit principial, të substancës apo qoftë edhe të draftimit të opozitës dhe kjo nuk ka ndodhur gjatë gjithë këtyre ditëve. Në një takim të bërë dje, midis meje si nënkryetar dhe përfaqësuesve të EURALIUS-it dhe OPDAT-it, nuk ka pasur diskutim teknik për këtë, por thjesht qe një njohje e situatës ku ishim. Kështu që e ngre me shqetësim, që edhe pse komisioni e lë detyrë, grupi i ekspertëve nuk mblidhet, por harton projektligjin, këtë që kemi sot këtu përpara, dhe e dorëzon për diskutim pa e rakorduar me ekspertët e opozitës, për më tepër duke pretenduar që ka reflektuar shqetësimet tona pa na pyetur ne se si mund të bëhej më mirë. Kjo nuk është praktikë që çon në një produkt më të mirë, në efikasitet të komisionit dhe në fund fare gjithëpërfshirje dhe konsensus. Për këtë arsye, besoj se është shumë e rëndësishme që amendamentet tona duhet të merren hap pas hapi, sepse janë amendamente të një karakteri shumë teknik dhe që synojnë vetëm bërjen më mirë të ligjit. Edhe një herë unë kërkoj që grupi i ekspertëve të Komisionit apo sekretariati teknik, si të doni quajeni, të mos vazhdojë me këtë logjikë pune përndryshe cenohet edhe mënyra e funksionimit të Komisionit.

Pandeli Majko – Unë mendoj se nuk është e dobishme që ne të fillojmë mbledhjen e komisionit sikur e fillojmë edhe një herë nga e para, sepse duket sikur në mbledhjen e kaluar nuk diskutuam asgjë, por opozita vjen këtu dhe thotë që të fillojmë diskutimet për 25 nenet e para sepse për këto kanë amendamente. Në favor të kujtesës dhe procesverbalit, në dijeninë time, në mbledhjen e kaluar, përfaqësuesit e EURALIUS-it dhe OPDAT-it i dhanë opinionet e tyre lidhur me draftin e propozimeve që Partia Demokratike kishte depozituar pranë Komisionit. Zoti Rainer, në mënyrë të detajuar dhe teknike, u shpreh më pas se për çfarë EURALIUS-i dhe OPDAT-i binin dhe për çfarë nuk binin dakord me propozimet e Partisë Demokratike. Sinqerisht, unë shpreh keqardhje që edhe pas takimit që keni pasur me përfaqësuesit e EURALIUS-it dhe OPDAT-it, ju nuk keni rënë dakord për gjithçka dhe për çdo gjë, por mendoj se kjo është gjëja më e natyrshme në një proces diskutimi të një pakete ligjore, e cila sigurisht ka edhe kontraktime të natyrshme qoftë politike apo edhe të periudhës që diskutohen. Kështu që, mendoj se insistimi që Komisioni të vazhdojë diskutimin bazuar mbi axhendën që ju kërkoni të na ofroni është i padobishëm. Unë mendoj se, ashtu siç ramë dakord edhe në mbledhjen e kaluar, që për të gjitha vërejtjet që është shprehur Partia Demokratike dhe më pas OPDAT-i dhe EURALIUS-i, të mblidhet grupi i ekspertëve dhe të shikojë se çfarë mund të rregullohet ose jo nga e gjithë kjo histori. Nuk ramë dakord që do të miratohen 100% të gjitha kërkesat e opozitës, sepse do të ishte jashtë çdo lloj konteksti të diskutimit, por ne e vlerësojmë atë që është e dobishme dhe kur nuk biem dakord, nuk biem dakord për atë që nuk e konsiderojmë të dobishme. Në draftin që kemi përpara, nuk e kam fjalën për ato që keni sjellë ju deri te neni 25, keni të gjitha vërejtjet për të cilat është rënë dakord nga OPDAT-i dhe EURALIUS-i. Kini parasysh që me ndryshimet e fundit kushtetuese, sidomos me aneksin, ne kemi pranuar në mënyrë kushtetuese observimin dhe mbikëqyrjen e të gjithë procesit në vazhdim nga ana e Bashkimit Europian dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës, kështu që është e tepërt tani që ne të diskutojmë lidhur me faktin se pse duhet të jemi të pakënaqur kur OPDAT-i dhe EURALIUS-i nuk bien dakord me një varg propozimesh që mund të vijnë qoftë nga maxhoranca, qoftë nga opozita.

Që në krye të herës kemi thënë se pavarësisht kënaqësisë apo pakënaqësisë sonë politike për propozime që nuk do të bien dakord OPDAT-i dhe EURALIUS-i, ne do të tërhiqemi nga këto propozime, sepse duam të bëjmë një reformë sipas standardeve ndërkombëtare, jo sipas standardeve shqiptare, të politikës shqiptare apo me ide të çuditshme sovraniste, se jemi ne që vendosim për gjithçka dhe për çdo gjë. Kështu që, u kërkoj kolegëve mirëkuptim që të vazhdojmë mbi logjikën e vërejtjeve, të cilat janë pasqyruar me bold në çdo nen ku OPDAT-i dhe EURALIUS-i kanë rënë dakord me propozimet e Partisë Demokratike. Pra, ne kemi një draft ku është shënuar me bold çdo propozim i Partisë Demokratike, pranuar nga OPDAT-i dhe EURALIUS-i. Në të kundërt, po kthehem tek teza që duhet të fillojmë votimin edhe një herë në parim dhe nen për nen, meqenëse ky diskutim është bërë në Komision pa u miratuar dispozitat kushtetuese, procesverbalin zotërinj e keni të zbardhur dhe të publikuar. Nuk është hera e parë që në parlamentin shqiptar miratohen ligje në komisione të specializuara dhe me mandat të veçantë nga ana e parlamentit, të cilat diskutohen dhe miratohen paraprakisht siç kemi bërë ne, në një kohë, të më kujtoj zoti Xhafaj nëse unë bëj ndonjë gabim, që është thënë edhe në mbyllje të diskutimit që kemi bërë këtu, që pikërisht për shkak të ndryshimeve dhe diskutimit apo edhe të negociatave për ndryshimin e dispozitave kushtetuese, ne jemi të gatshëm që të diskutojmë nen pas neni çdolloj ndryshimi në frymë, në koncept dhe në detaje teknike në qoftë se ato do të reflektojnë të kundërta me këto që kemi diskutuar ne. Kështu që, në favor të funksionimit dhe miratimit sa më të shpejt, sepse konferenca e kryetarëve që është mbledhur apo do të mblidhet sot, do të na kërkojë sa më shpejt produktin e parë që është “Ligji i vettingut” dhe pastaj pjesën tjetër të paketës ligjore, unë mendoj se duhet të ecim me një logjike, e cila shkon në vazhdim të asaj që kemi diskutuar dhe vendosur në mbledhjen e kaluar. Të paktën unë si relator duhet ta ritheksoj këtë dhe të më falin kolegët nëse jam duke ripërsëritur gjërat.

Kemi rënë dakord që për të gjitha vërejtjet e Partisë Demokratike, do të shprehen OPDAT-i dhe EURALIUS-i dhe ato pika, për të cilat ata nuk do të bien dakord, ne nuk do t’i kalojmë, kjo me mirëkuptimin edhe të kolegëve të opozitës. Jo se EURALIUS-i dhe OPDAT-i janë Zoti, por sepse me një sy teknik të ftohtë zyra e specializuar e Bashkimit Europian, e cila shprehet në emër të Komisionit Europian, po ashtu edhe OPDAT-i në emër të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, janë shprehur qartë dhe në mënyrë të specializuar lidhur me të gjitha vërejtjet e Partisë Demokratike. Kështu që, Partia Demokratike duhet të ketë mirëkuptimin dhe të japë hapësirën e nevojshme që ne të procedojmë bazuar mbi vërejtjet e pranuar nga ana e EURALIUS-it dhe OPDAT-it, me qëllim që ne të vazhdojmë miratimin e neneve ku është pranuar që të ketë ndryshime sa më sipër.

Fatmir Mediu – Unë mendoj se është krejt e papranueshme që ne të përpiqemi të vendosim pozicione se kush është pro OPDAT-it dhe EURALIUS-it dhe kush është kundër tyre. Ne jemi komision parlamentar, dhe si i tillë, si deputetë kemi përgjegjësinë për të lexuar, kuptuar, diskutuar, debatuar dhe gjykuar së bashku se cilat janë nenet dhe ligjet përkatëse, duke vlerësuar maksimalisht ndihmën që jep OPDAT-i dhe EURALIUS-i për asistencën dhe ekspertizën që ata kanë ofruar. Këtu nuk kemi asnjë ndarje dhe asnjë diskutim, por mendoj se procesi i ndryshimeve kushtetuese ka kaluar në debate me njëri-tjetrin, në debatet tuaja me EURALIUS-in  dhe OPDAT-in, në debatet tona me ta, derisa arritëm në një marrëdhënie konsensuale. Të njëjtën rrugë, të njëjtën frymë, ne duam që të vazhdohet edhe për ligjet. EURALIUS-i ka prurë një draft që ju thoni se është diskutuar, por është diskutuar në mënyrë të njëanshme nga ana juaj, pa marrë në konsideratë ndryshimet kushtetuese që do të bëheshin. Ajo çka ne po themi fare qartë është një praktikë normale, që ne ta miratojmë në parim, sepse është e domosdoshme dhe pastaj të gjithë së bashku të fillojmë të diskutojmë nen për nen. Nuk mendoj se ka ndonjë gjë të tepërt edhe sikur të ndodhë jashtë vullnetit të atyre që e kanë shkruar, sepse një deputet i cili është anëtar komisioni mund të ngrejë një çështje për një nen të caktuar dhe do ishte normale ta dëgjonim sepse mund të ketë të drejtë. Asnjëri këtu nuk e ka monopolin e së vërtetës, dhe për sa kohë që jemi deputetë, kemi përgjegjësinë për të kuptuar se çfarë po bëjmë. Të paktën 10 vetë që jemi këtu ta dimë se çfarë po bëjmë dhe për çfarë po votojmë në raport me 130 të tjerë që ngelen në parlament. EURALIUS-i kërkoi një kohë të konsiderueshme për t’i vlerësuar me ekspertë europianë amendamentet e opozitës. Dakord? E pamë edhe atë që paraqiti zoti Rainer, me vlerësimin më të madh për punën që kishin bërë, por nuk kishte të përcaktuar në mënyrë të qartë se cilat ishin nenet, formulimet e tyre dhe arsyet pse, dhe duhet apo s’duhet të jetë një. Kishte gjëra që konsiderohen të dobishme sipas përcaktimit të tyre, por që mbase do të ishte më mirë siç ishte drafti. Ne jemi këtu edhe për të kuptuar njëri-tjetrin, prandaj me propozimin tuaj, zoti Majko, u la që ekspertët duhet të ulen, por ata nuk janë ulur. Në qoftë se flasim se kemi komision që merr vendime, do kemi edhe një komision që kërkon të zbatohen ato vendime. Në dijeninë time ekspertët nuk janë ulur, por nëse e kam gabim këtë konstatim, unë tërhiqem dhe kërkoj ndjesë, por ashtu si ju, edhe ne kemi padyshim gjykimin tonë, gjykimet nga ekspertë të EURALIUS-it dhe OPDAT-it si primare, dhe padyshim dhe opinionet që vijnë nga ekspertët e palëve, sepse punojmë në një marrëdhënie brenda grupeve dhe gjykimeve tona dhe pastaj për konsensusin që duam të arrijmë. Pra, nuk shikoj asgjë të paqenë që ne të fillojmë të diskutojmë nen për nen. Dua që të jeni mendje hapur se ndoshta qëllimi mund të jetë më mirë kështu siç është përcaktuar te neni 1, siç e ka bërë propozimin opozita apo dhe EURALIUS-i. Mund të jetë më mirë ashtu siç e ka EURALIUS-i dhe do të thosha që jam dakord me të. Pra, nuk ka pse të ecim me paragjykime dhe a ka mundësi që t’i japim fund kësaj historie të turpshme që ju jeni pro EURALIUS-it dhe OPDAT-it, kurse ne kundër tyre, ju jeni pro-amerikanë dhe pro-europianë, kurse ne kundër, ju jeni kundër sovranitetit, ne jemi pro sovranitetit, sepse kjo është e papranueshme. Nuk po flasim as në konferenca shtypi dhe as në televizion, por po flasim këtu me njëri-tjetrin. Ju lutem shumë të mos e vendosim veten në pozicione të tilla, sepse janë të papranueshme! Si ju si ne kemi një qëllim, dhe e ndërtuam këtë komision në bashkëpunim me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, me BE- në, me EURALIUS-in dhe OPDAT-in, për të arritur në një reformë konsensuale, në miratimin konsensual shyqyr Zotit, të draftit kushtetues, edhe pse kishte mungesë dëshire për t’u miratuar me konsensus dhe mendojmë që në të njëjtën rrugë të futemi edhe në procesin e miratimit të ligjeve përkatëse. Këtë e kemi thënë që edhe ligjet do t’i kemi kështu.

Gazmend Bardhi – Mënyra si është formuluar neni 1 i referohet përmbajtjes së projektligjit, që i korrespondon objektit, ndërkohë që dispozita e qëllimit ka si qëllim të përcaktojë pasojën pozitive që do të sjellë ligji. Në këtë rast, pasoja pozitive që sjell ky ligj, është të identifikojë funksionarët e sistemit të drejtësisë që janë të përshtatshëm për të vazhduar ushtrimin detyrës së tyre publike. Ky është formulimi që ne kemi bërë.

Fatmir Mediu – Zonja Hysi sapo tha që mund të ndryshojë neni 1. Për ta shprehur qartësisht, thatë ju, në vend të nenit 179, germa “b”, mund të vendosim fjalët që janë në Kushtetutë. Unë do të doja që në këto raste, kur ne kemi mosdakordësi, sepse zonja Hysi ra dakord me një pjesë të formulimit që kemi bërë ne, nuk ra dakord me pjesën e parë, nuk është mirë të themi “jo” për çdo gjë. Unë do të doja edhe mendimin e ekspertëve të EURALIUS-it, si e shikojnë ata të arsyeshme. Meqenëse ata kemi gjyqtar, për çdo rast, në mosdakordësinë tonë le të kemi gjykimin e dytë.

Fatmir Xhafaj – Po këtu nuk ka se për çfarë të shprehet Euaralius-i. Ky është qëllimi i ligjit dhe më duket se është i qartë. Dëshironi të dëgjoni komentin e EURALIUS-it? Po, zoti Rajner a keni koment? Zoti Mediu kërkon komentin tuaj.

Rainer Deville – (përkthen përkthyesja) Këto ndryshime na janë (nuk kuptohet fjala) edhe në gjuhën shqipe. Nuk janë paraqitur në anglisht dhe nuk janë prodhuar me track change ku ne mund të shikojmë ndryshime. Mbetet shumë e vështirë për ne që të shikojmë, të vlerësojmë nëse këtu është ndryshuar vetëm formulimi apo përmbajtja e nenit. Sipas vlerësimit të parë, të bërë nga zonja Hysi, mua më duket se ndryshimet këtu kanë të bëjnë me përmbajtjen e nenit dhe unë do të isha i opinionit që t’i qëndronim versionit të mëparshëm.

Fatmir Xhafaj – Faleminderit! Pra, kemi një paraqitje të amendamentit, kemi një kundërshtim të amendamentit nga zonja Hysi dhe kemi dhe një qëndrim të zotit Rajner që thotë t’i mbahemi amendamentit siç është paraqitur.

Oerd Bylykbashi – Sapo dëgjova përfaqësuesin e Euaralius-it, i cili sugjeroi që të rrëzohet amendamenti, pra të mbetet me tekstin, pavarësisht meritës që ka, për faktin e thjeshtë që nuk është i përkthyer. Në këtë parlament kjo është gjuha zyrtare dhe nëse ka nevojë të përshtatim procedurat që ekspertiza të jetë efikase, le t’i marrim ato masa. Po ky nuk është as arsyetim, as bazë logjike për të rrëzuar amendamentin e gjysmës së këtij komisioni. Megjithatë, le të vazhdojmë më tutje, ne kemi prezantuar këtë amendament, që është qartazi shumë më i saktë. Me ndërhyrjen që bëri zonja Hysi, me referimin e formulimit të nenit 179 germa “b”, paragrafi i parë, i bie që të rrëzohet neni 1. Kjo do të thotë që paskemi vend për të punuar, por të procedojmë më tutje, nuk ka problem.

Pandeli Majko – Tani, në cilësinë e relatorit, them se mund ta diskutojmë edhe për të kaluar radhën, të diskutojmë çdo nen sipas propozimeve të Partisë Demokratike. Zotërinj, që në datën 21 kanë ardhur me email të gjitha propozimet që ju keni dërguar. Janë parë nga grupi i ekspertëve dhe nga EURALIUS-i dhe nga OPDAT-i dhe është thënë: Këto janë të pranueshme. Tani nëse do ta bëjmë si rutinë që të diskutojmë të gjitha propozimet që janë rrëzuar nga EURALIUS-i dhe OPDAT-i dhe të vazhdojmë ta vëmë ekspertin që, në fakt, në Shqipëri nuk ka asnjë ekspert për vettingun, por është proces për të cilin Brukseli dhe Uashingtoni ka vendosur autoritetin e vet. Tani çfarë diskutimi ekspertësh, në kuptimin e mirëfilltë të fjalës kërkoni? Ju lutem, ka nene, ku janë pranuar propozimet tuaja që keni depozituar pranë komisionit, me bold, të gjitha propozimet që janë parë nga ekspertët, edhe të EURALIUS-it dhe OPDAT-it dhe unë mendoj që ne të ecim mbi nenet që janë pranuar. Nëse ne do duhet të  diskutojmë vetëm për rutinë që ju të na e thoni dhe ne të themi bashkë me ekspertët e OPDAT-it dhe të EURALIUS-it, nuk jemi dakord, të ecim.

Gazmend Bardhi – Në nenin 2 është bërë shtesa: “ Edhe për çështje të tjera që trajton ligji”, konkretisht lidhur me të drejtat e subjekteve të rivlerësuara, si dhe me rolin e organeve shtetërore, si dhe personave juridikë apo fizikë në dhënien e informacionit, sepse ligji parashikon edhe detyrimet e organeve të treta për të dhënë informacion, dokumente apo akte, organeve të rivlerësimit. Dhe kjo është pjesë thelbësore e ligjit që duhet të përfshihet në objekt hetimi. Ky është ndryshimi, formulimin e keni përpara.

Vasilika Hysi – Unë sugjeroj që neni 2 i projektligjit të mbetet kështu siç është për dy arsye: e para, të gjitha problemet ose shtesat që sjell opozita janë të rregulluara qartë në nenin 2 dhe e dyta, shtesa që propozon opozita është një detajim i 1 ose 2 parimeve, ndërkohë që parimet janë të thëna qartë në nenin 4 të projektligjit dhe janë më shumë se sa thuhen në mendimin që ka sjellë opozita. Prandaj, unë jam që të mbetet neni 2 ashtu siç është.

Fatmir Xhafaj – Nuk ka koment tjetër. Kush është dakord? Po ka 25 vjet që mund të mos biem dakord kur ka një amendim për gjykimin ligjit, apo jo? Pse? Sepse nuk është se këtu, edhe po të shtohen ato që ka thënë zoti Bardhi, unë nuk jam kundër, por është një ngarkesë e panevojshme nga pikëpamja e teknikës legjislative.

Fatmir Mediu – Që të mos jemi dakord të dyja palët, mund të jetë normale, edhe pse nga pikëpamja e ndërtimit mund të mos kemi asnjë vërejtje. Por nëse ka ndonjë që vlen, që mund t’i vlejë asaj që është shtuar…

Rainer Deville – (përkthen përkthyesja) Edhe nëse heshtim, kjo nuk do të thotë që ne biem dakord.

Fatmir Xhafaj – Atëherë, me sa shoh, propozimi është të mbetet kështu siç është.

Oerd Bylykbashi – Ky nen (neni 4) është shumë i rëndësishëm. Nëse ne nuk bëjmë kujdes, mund të gjendemi para asaj që në mënyrë edhe të qëllimshme sistemi të na mbushet me individë, të cilët sot janë jashtë sistemit, mund edhe ta sjellin problemin në sistem, pavarësisht vetingut dhe mund edhe ta politizojnë procesin. Nëse sistemi vetë ka brumë, që do të thotë, nëse ka njerëz të mjaftueshëm, sistemi do të ripërtërijë veten. Nëse një këshilltar i Gjykatës Kushtetuese është i detyruar të futet në procesin e vetingut dhe ka një vend bosh, është ky që duhet ta marrë dhe jo dikush jashtë sistemit. Personat e detyruar të hyjnë në procesin e vetingut, duhet të jenë ata të parët që mbushin sistemin dhe, nëse ezaurohet ky korpus, atëherë marrim edhe nga jashtë. Përndryshe personat që punojnë sot dhe dalin të pastër, mbeten aty ku janë dhe marrim nga jashtë persona të tretë. Ky është qëllimi i kësaj dispozite. Propozimi ynë është që të mbrojmë sistemin, ta pastrojmë nga pjesa e keqe, por të mbajmë pjesën që funksionon dhe ta vetë rregullojë sistemi nga rradhët e tij, jo ta mbushim me të huaj të jashtëm, të cilët mund të na sjellin edhe politikën brenda.

Rainer Deville: Së pari, ndarja e këtyre dy lloj grupeve përfaqësuesish është e përcaktuar edhe në Kushtetutë, kështu që nuk është e nevojshme ta përfshijmë edhe këtu. Këtu kemi një mendim të delegacionit evropian në lidhje me vendosjen e afateve kohore. Ky është një opinion i shprehur nga delegacioni evropian dhe më duket se ju nuk po e merrni parasysh. Është vërtetë një shqetësim ose një pikë e rëndësishme për delegacionin vendosja e afatit. Për sa i takon ndarjes së dy grupeve, vendosjes së atyre afateve në vend që ta ndihmojmë, ne më duket se e pengojmë këtë proces duke vendosur afate. Ne mund t’i plotësojmë këto vende edhe para këtyre afateve që janë vendosur, prandaj që të mos pengoni procesin unë do të isha i mendimit që këto amendamente ose ky ndryshim të mos përfshihet në këtë nen.

Oerd Bylykbashi: Unë nuk jam i sigurt nëse eksperti i huaj e kuptoi qëllimin e kësaj dispozite, sepse me siguri e ka nga përkthimi i momentit. Qëllimi i kësaj nuk ka lidhje fare me kalendarin. Ajo është një çështje tjetër shumë e rëndësishme, për të cilën ne kemi qëndrim të qartë, por nuk ka lidhje me këtë. Qëllimi është që të përcaktojmë një afat kohor, kur ata që kanë të drejtë në mënyrë vullnetare të futen në procesin e vetingut, t’i afrohen sistemit, sepse sistemi ka nevojë për numra, por, nëse sistemi ka persona që janë gjyqtarë prokurorë apo pozicione të tjera që parashikon ligji, të cilët e kalojnë filtrin e vetingut me sukses dhe plotësojnë vakancat, sistemi i plotëson vakancat nga brenda vetes së vet, pa sjellë nga jashtë. Në momentin kur kjo është e pamundur këto burime nga jashtë sistemit, vijnë e bëjnë procesin e vetingut, kalojnë filtrin dhe plotësojnë vendet. Qëllimi është vetëm për të ruajtur sistemin nga flukset e jashtme dhe afatet janë maksimale. Nëse ndodhin më shpejt, aq më mirë! Kështu që kam mendimin se nuk u kuptua dispozita.

Fatmir Xhafaj – Vazhdojmë me nenin 4. “Objekti dhe parimet e procesit të rivlerësimit”. Siç e parashtrova, ka një ndërhyrje të ekspertëve që merr në konsideratë një opinion të opozitës. Kush është dakord? Kundër? Opozita është kundër.

Oerd Bylykbashi – Që të mos abuzojmë me këtë, nuk mundet që dikush të reflektojë qëndrimin e opozitës pa u konsultuar me ekspertët e opozitës, e për rrjedhojë, ky nen është shumë i rëndësishëm. Ne e votojmë kundër. Ku do të kemi kundërshti ne do të votojmë kundër, ndërkohë ne nuk marrim pjesë…

Gazmend Bardhi –Kemi shtuar ndërkohë një nen 7, i cili sqaron të gjitha parimet e përgjithshme të procesit të rivlerësimit, ku krahas parimeve që përmenden nga Kushtetuta, një parim shumë i rëndësishëm është ai i realizimit të procesit të rivlerësimit sipas një radhe prioritare dhe rëndësisë së funksionit të çdo subjekti rivlerësimi. Pse mendojmë ne se kjo e ndihmon procesin dhe arrin që të japë pasojat që duhet të sjellë ky ligj më shpejt te qytetarët? Mund të ndodhë që komisioni i pavarur i kualifikimit ta përqendrojë punën e vet te gjyqtarët apo prokurorët e shkallës së parë, ndërkohë që gjyqtarët e Apelit apo Gjykatës së Lartë vazhdojnë të jenë po të njëjtët. Qytetarët do të shkojnë dhe do të marrin drejtësi brenda dy vjetësh për shkak të pastrimit që është bërë Gjykatës së Shkallës së Parë, pra do të marrin drejtësi në Gjykatën e Shkallës së Parë, por ndërkohë kjo drejtësi do të zhbëhet në vitin e tretë apo të katër të funksionimit për shkak se ne akoma nuk kemi pastruar Gjykatën e Apelit apo Gjykatën e Lartë. Pra, një synim i ligjit që të shkojë sa më shpejt në interesin e qytetarit, i cili është marrja e drejtësisë arrihet duke filluar pastrimin sistemit nga Gjykata e Lartë për të kaluar te Gjykata e Apelit, dhe për të shkuar në fund te gjyqtarët e Shkallës së Parë. Sado padrejtësi të bëjnë gjyqtarët e Shkallës së Parë, nëse ne kemi siguruar pastërtinë Gjykatës së Apelit dhe Gjykatës së Lartë, qytetari do të marrë drejtësinë në këto shkallë dhe çështja konkrete që ai ka, do të marrë drejtësi në afate më të shpejta dhe ligji do ta sjellë pasojën në afate më të shpejta.

Fatmir Xhafaj- Vetvetiu edhe aneksi i Kushtetutës, kështu e ka parashikuar, fillon nga organet më të larta dhe…

Gazmend Bardhi – E ka parashikuar, sepse propozimi që bën EURALIUS-i do të mos ketë radhë prioritare dhe kalendar të shqyrtimit të funksionarëve. Pa diskutim që pjesë prioritare, të cilët në vlerësimin tonë duhet të mbarojnë procesin e vlerësimit brenda vitit të parë të funksionimit të këtij ligji, duhet të jenë anëtarët e Gjykatës Kushtetuese, anëtarët e Gjykatës së Lartë, prokurori i Përgjithshëm, anëtarët e zgjedhur të Këshillit të Lartë Gjyqësor dhe Prokurorisë dhe inspektori i Lartë i Drejtësisë. Ky është një parim që për ne është shumë i rëndësishëm, sepse kështu do të arrijmë të sjellim pasojat më shpejt te qytetarët.

Kemi shtuar edhe një nen 8, që është shumë i rëndësishëm “Urdhërimi i Kushtetutës”, që ka të bëjë me kufizimin të drejtave. Në nenin “A” të aneksit të Kushtetutës parashikohet se disa të drejta duhet të kufizohen sipas nenit 17 të Kushtetutës. Neni 17 i Kushtetutës flet për kufizime të bëra me ligj, që do të thotë të gjitha të drejtat e përmendura në paragrafin parë të nenit “A” do të duhet të jepen parime dhe masa e kufizimit të tyre në këtë ligj, në të kundërt ne bëjmë të pazbatueshme dispozitën kushtetuese.

Rainer Deville: Përsëri kjo shkel vijën e kuqe të komisionit. Ne kemi përcaktuar edhe në Kushtetutë ndryshimet kushtetuese që vërtetë gjyqtarët e Gjykatës Kushtetuese do të jenë të parët ata që do të kalojnë në procesin e rivlerësimit, por kjo nuk na pengon ne që në të njëjtën kohë të fillojmë edhe vlerësimin e gjyqtarëve të instancave të tjera më të ulëta dhe ndofta i gjithë ky proces vlerësimi mund të mbarojë në një kohë më të shpejtë. Kurse ky është një lloj tjetër vlerësimi, i cili nuk gjen reflektim në amendamentet kushtetuese. Me siguri një opinion i përgjithshëm që sigurisht që Kushtetuta është e aplikueshme. Ne nuk mund të themi se nëse nuk e bëjmë rivlerësimin kështu, atëherë disa dispozita të Kushtetutës do të jenë të pa aplikueshme.

Oerd Bylykbashi: Zoti kryetar, unë nuk jam në gjendje të them sa eksperti i huaj ishte pa një numër nenesh, që janë 6 nene të pa përkthyera vetëm nga prezantimi, po themi, i qëllimit të amendamentit nga eksperti, zoti Bardhi, kështu që edhe ndërhyrja m’u duk se nuk kishte  korrespondencë me atë që thamë. Unë nuk e kuptova se cila është vija e kuqe dhe mirë është të thuhet qartë se çfarë janë vijat e kuqe në këtë histori, por kjo nuk ka rëndësi. Besoj se të gjithë këtu dinë ta lexojmë Kushtetutën dhe ta zbatojmë, për më tepër kur Kushtetuta ka nevojë për ligje për ta implementuar më tej. Besoj se e kuptoj shumë mirë si lexohet Kushtetuta. Z. Majko, nuk e di a dini ju, apo jo? Ju thoni që e bëni, unë me të lexuar e kam. Tani, një gjë shumë e thjeshtë, ndërhyrjet për po ose jo, sugjeroj të bëhen pasi të jetë kuptuar në detaj propozimi ynë, përndryshe le të merret kohë më pas, por jo të thuhen këtu gjëra që nuk janë thënë. E para. E dyta, nuk mundet t’u kërkohet katër komisioneve me 12 anëtarë që të marrin në shqyrtim të gjithë gjyqtarët dhe prokurorët në të njëjtën kohë, sepse krijohet një grykë shisheje, që e dështon procesin, do ta mbajë pezull procesin e Vetingu, do t’i mbajë nën presion gjyqtarët, ndërkohë që ushtrojnë detyrën e tyre dhe do të bjerë ndesh edhe me rregullat bazë të një procedimi administrativ, përfshirë hetimin administrativ, për të cilin Kodi i Procedurës Administrative përcakton afate se kur kryhet. Edhe për procedimin administrativ më të ashpër ka afate. Kjo nuk mund të fillojë në vitin 2016 dhe të mbarojë pas 5 vjetësh. Gjyqtari duhet të ketë parashikueshmëri kur hyn dhe kur do të dalë nga ky proces. Nëse ka nevojë t’i zgjaten afatet, bëhet në mënyrë procedurale, por nuk mbahet në varësi të dëshirës së organeve të vetingut. Parashikueshmëria është element thelbësor i shtetit të së drejtës.

Fatmir Xhafaj – Dakord. Askush nuk e imponoi ekspertin ndërkombëtar që të shprehet. Ai kërkoi të drejtën e fjalës.

Oerd Bylykbashi – Ndërhyrja duhet bërë nëse kuptohet qartë ajo që po diskutojmë, po nuk u kuptua qartë, le të bëhet ndonjë koment prapa.

Fatmir Mediu: Unë mendoj se amendamentet kanë një qëllim të qartë për të përmirësuar dhe për të vendosur rregullat procedurale siç duhet. Ne në parim jemi të dy palët dakord. Shqetësimi që kemi ngritur, meqenëse është shprehur në amendamente besoj se ka edhe humbje në përkthim, sepse e ka të pamundur zotëria, edhe eksperti më i mirë i anglishtes në botë të jetë, edhe ta përkthesh edhe ta kuptosh edhe të reflektosh, e ka te vështirë, kështu që do të doja të paktën t’i jepet mundësia për t’i rikonsideruar shqetësimet, duke marrë shkas nga ajo që tha z. Bardhi.

Vasilika Hysi – Unë do të doja që kolegët e opozitës në këto amendime të mos sjellin terminologji që nuk është në Kushtetutë.

Oerd Bylykbashi – Zonja Hysi, këtu këto amendamente janë prezantuar prej meje. Mirë? Dhe unë ju ftoj që të përmbaheni në terminologjinë që përdorni, sepse t’ju them unë se ç’hall i zi është cilësia e këtij drafti dhe çfarë do të pasojë nga ky draft, që do të miratoni ju sot, ju do ta mbani këtë të gjithën, nuk ka problem për ne, por bëni kujdes, sepse hartimi i dispozitave, që ne synojmë të fusim, dhe ju po i rrëzoni, ka vetëm një qëllim: të saktësojë gjërat që ju keni lënë bosh, të saktësojë gjërat që i keni bërë keq dhe të shtojë të gjithë ato elemente që i mungojnë këtij procesi. Pastaj nëse ju nuk ndiqni dot rrjedhën e amendamenteve, kjo nuk do të thotë mish- mash. Kështu që bëni kujdes, të respektojmë njeri- tjetrin Ose jeni dakord, ose nuk jeni dakord. Ligjshmëria e pasurisë vlerësohet, zonja Hysi, nuk merret eksperti topograf për të  thënë sa metra katrorë është shtëpia. Kaq nuk i intereson askujt. E ke të ligjshme, apo nuk e ke të ligjshme pasurinë që ke. Kështu që le të mos ngatërrohemi. O jeni dakord, ose nuk jeni dakord. Kaq e thjeshtë është.

Gazmend Bardhi: Z. kryetar, ne mendojmë që duhet të ketë së pari një ndarje midis kushteve të zgjedhshmërisë, që janë parashikuara në Kushtetutë dhe janë vetëm pesë, dhe kritereve ligjore që vendos ky ligj. Mënyra sesi është prezantuar amendamenti, ne bëjmë një barazim midis kushteve të zgjedhshmërisë që i parashikon Kushtetuta, që janë vetëm pesë, dhe kritereve ligjore që ne i detajojmë për të siguruar përbërjen ligjore dhe integritetin e kandidatëve që do të emërohen në organet e rivlerësimit.

Oerd Bylykbashi – Zonja Hysi, unë besoj se ky është një diskutim i cili edhe me personalizim emrash është çështje principi, pra konflikti i interesit në këtë histori është i tillë, nuk mund të vihet dispozitë tranzitore për një organ tranzitor, një herë ndodh kjo histori. Ky organ një herë do të bëhet, nuk do të bëhet dy herë. Për këtë po vëmë këtë lloj kufizimi. Nuk i krijon vendin e punës vetes, sepse po të ishte ndjekur ajo që propozuam ne që vetingun ta bënin Këshilli i Lartë Gjyqësor dhe Këshilli i Lartë i Prokurorisë nuk do të ishte fare ky diskutim sot, por kanë krijuar një organ që ta shohim çfarë do të bëjë në 5 dhe në 10 vjet. Ne këtu nuk mund t’i japim të drejtën që ata që krijojnë vendin e punës të shkojnë vetë atje. Nuk e kuptoj pse duhet të diskutojmë për një gjë që është rënë dakord më përpara?

Vasilika Hysi flet pa mikrofon

Oerd Bylykbashi – Është tranzitore. Jam dakord ta vëmë tranzitore. Dispozitë tranzitore për një organ që krijohet një herë të vetme që është tranzitor. Këtë po diskutojmë.

Gazmend Bardhi – Jam te neni 13, te amendamenti 9. Pra, ne mendojmë që të paktën edhe për imazh të atyre që do të kryejnë këtë proces, duhet të kalojnë paraprakisht të njëjtin filtër, të paktën në nivel deklarimi, njëlloj me gjyqtarët dhe prokurorët. Unë nuk mendoj që afati 14 ditor që Kushtetuta ka lënë për verifikim të tyre do të ishte mjaftueshëm për t’ua verifikuar në tërësi pasurinë, figurën e me radhë, por, duke qenë se një nga kushtet e mbarimit të mandatit është edhe kur nuk plotëson një nga kriteret e ligjit, këta individë duhet të kenë detyrimin që të bëjnë transparencë të pasurisë së tyre, të bëjnë transparencë të kontakteve të tyre, për të vlerësuar nëse kanë ose jo kontakte të papërshtatshme, si dhe të plotësojnë dhe të dorëzojnë, ky është një detyrim që rrjedh nga ligji i dekriminalizimit, edhe formularin e vetëdeklarimit në zbatim të atij ligji.

Rainer Deville: (përkthen përkthyesja) Nuk duhet ndryshuar sistemi i parashikuar aktualisht në Kushtetutë, pasi kjo do të përbënte një tejkalim të vijës së kuqe. Në fakt, kjo që është propozuar tani është një sistem i diferencuar nga ai që është parashikuar në Kushtetutë. Duhet të kemi parasysh edhe afatet që janë shumë të rëndësishme, të cilat janë parashikuar në Kushtetutë.

Fatmir Mediu: Cila është vija e kuqe që nuk duhet ta kalojmë në këtë rast? Duke dëgjuar me vëmendje zotin Bardhi, ai tha që ne nuk do t’i kufizojmë në kohë, por të gjithë aplikantët duhet të kenë një set dokumentacionesh që duhet t’i paraqesin, në mënyrë që IMO dhe ne, klasa politike, të kemi një set materialesh, të dhënash, të firmosura prej tyre, që japin garanci që janë njerëzit e duhur, sepse këta janë ata gjyqtarët e mëdhenj që do të gjykojnë gjyqtarët e vegjël. Ne kur duam të gjykojmë gjyqtarët e vegjël, një garanci minimale edhe si trupë politike, por edhe trupa ndërkombëtare duhet ta ketë. Po shkojmë te kualiteti që e ngre me shqetësim zoti Rainer. Nuk e kuptoj se cila është vija e kuqe që po tejkalohet, për sa kohë po themi: unë dua të jem anëtar i këtij grupi dhe duhet të plotësoj deklaratën e pasurisë, deklaratën e dekriminalizimit apo edhe ndonjë deklaratë tjetër, që është detyrim për çdo zyrtar. Ky mund të jetë një zyrtar që mund të jetë jashtë këtij grupi që kërkohet nga ligji për ta plotësuar. Pra, nuk shikoj ndonjë vijë të kuqe, përveçse ndihmon te vija blu që ka zoti Rainer, është vetëm pozitive, nuk ka asgjë negative, rrit kualitetin dhe përgjegjshmërinë e personave që do të jenë pjesë e këtij grupi.

Rainer Deville – Diskutim anglisht.

Fatmir Xhafaj – Zoti Mediu, ju lutem, ta mbarojë.

Fatmir Mediu – Ose unë nuk e kuptoj anglishten, ose nuk po shkojmë në përkthimin e duhur.

Fatmir Xhafaj – Ju jeni një anglishtfolës i mirë, kjo dihet.

Fatmir Mediu – Unë po përpiqem të sqarohem. Unë mendoj se këtu ka një keqkuptim.

Fatmir Xhafaj – Dakord, por lëreni të mbaroj.

Fatmir Mediu – E mbaroi. Kërkoj ndjesë nëse e kam ndërprerë.

(Mediu flet anglisht.)

Fatmir Xhafaj – Po, mund ta përktheni fjalën e zotit Devill.

Rainer Deville – Po, është e saktë që në nenin 6 janë parashikuar si kritere edhe paraqitja e deklaratës së pasurisë, siç është edhe prova….. Pra janë gjithë këto dokumente që paraqiten së bashku me CV-në. Por ne duhet të evitojmë që të kemi një rivlerësim të rivlerësimit të rivlerësimit. Kjo duke pasur parasysh edhe afatet kohore të parashikuara. Por gjithsesi, nuk duhet të jetë e nevojshme që ata të paraqesin pesë dokumente ligjore shtesë që kanë lidhje me formimin profesional. Për sa i përket kriterit të dekriminalizimit, ajo është në rregull, nuk kemi ndonjë kundërshtim.

Fatmir Xhafaj – Vazhdojmë me nenin 16, sekretari i Përgjithshëm. Zoti Bardhi.

Gazmend Bardhi – Komenti që kemi është se sekretari i Përgjithshëm duhet të përmbushë të njëjtat kushte si anëtarët me përjashtim të kriterit të eksperiencës, sepse nuk është ashtu në projektligj. Pra, duhet të ketë te dispozita që përcakton kriteret për anëtarët e KPK-së apo të kolegjit me diferencën për sa i përket eksperiencës në punë.

Fatmir Xhafaj – E ka jo më pak se 10 vjet eksperiencë. Ai nuk është komisioner, nuk është gjyqtar. Të gjitha ata i vlerësohen vlerësimit, e ke te dispozita më poshtë.

Gazmend Bardhi – Dispozita thotë është e ndaluar, zoti kryetar. Pra, nuk i nënshtrohen.

Rainer Deville – (përkthen përkthyesja) Nëse shikoni nenin 17 aty janë të përshkruara detyrat që kryen sekretari i përgjithshëm. Mendoj se të gjitha kriteret e përcaktuara në nenin 16 janë të mjaftueshme dhe justifikojnë si ngarkesën e punës, ashtu edhe natyrën punës që ai kryen.

Oerd Bylykbashi: Diçka nuk shkon, por nuk shkon shumë, me funksionimin e këtij komisioni, i cili nuk i ngjan asnjërit në këtë Parlament. Pa arsyetim bie e gjithë puna që bën gjysma e këtij komisioni. Një person nuk mund të zëvendësojë 140 deputetë thjesht me arsyetimin “nuk bie dakord”. Kjo është e paprecedentë në një komision ad hoc si ky.

Fatmir Xhafaj: E kërkuat ju që të japin komente. E tha që këto që po kërkoni janë te neni 16.

Oerd Bylykbashi: Z. kryetar, unë kam qenë në atë rol më parë, ku maksimumi i detyrës së një eksperti është të thotë arsyet pse, ndërkohë që për po ose jo vendos ky komision. Ky është një rast i paprecedent. Gjysma e punës së këtij komisioni po hidhet në plehra vetëm me një fjalë.

Keltis Kruja: Kisha një pyetje për pikën 3, germa “d” të nenit 34, subjekti i rivlerësimit merr pjesë ose është i pranishëm në takime e aktivitete ose raste të tjera me elementë të përfshirë në krimin e organizuar. Çfarë nënkuptohet me këtë? Nuk e kuptoj. Cili është kriteri i përcaktimit të pjesëmarrjes në takime masive , stadium, kinema, dasmë, varrim? Sepse, siç duhet ta dini, kemi disa zakone apo tradita të cilat shqiptarët i kanë pasur për shekuj me radhë dhe nuk mund t’i përcaktojmë çdo individi që të mos respektojë një pjesë të rëndësishme të jetës apo familjes së vet vetëm për shkak se do të bëhet pjesë e organeve të rivlerësimit. Këtë nuk e kuptoj. A mund të kem një specifikim të karakterit më diapozitiv se çfarë do të thotë kjo pikë?

Rainer Deville: Neni 34, germa ”d” përcakton kushtet në të cilat do të konsiderohet pjesëmarrja në një organizatë kriminale. Këta janë thjesht shembuj. Në rast se, le të themi, një kryemafioz zhvillon një takim me disa mafiozë të tjerë, dhe aty merr pjesë edhe një gjyqtar, atëherë natyrisht që kjo nuk është një ide e mirë, dhe e gjithë kjo mund të përdoret kundër subjektit të vlerësimit ose gjyqtarit në këtë rast. Në rast se ju besoni se kjo rrethanë mund të jetë, për shembull, edhe në një martesë që zhvillohet në Lazarat, atëherë kjo është një rrethanë që natyrisht mund të merret parasysh. Natyrisht, thelbi i asaj që ne kemi dashur të themi, është se një gjyqtar nuk duhet të ketë kontakte të këtij lloji. Fakte të tjera që do të dalin gjatë hetimit do të merren në konsideratë.

Jon Smibert: Faleminderit që më dhatë shansin të flas! Unë do të tregoj se nga vjen ky nen apo draftim i këtij neni dhe si funksionon. Në shumicën e vendeve të NATO-s e në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, në Mbretërinë e Bashkuar, këto janë bazat mbi të cilat mbështetet ky lloj vlerësimi. Si bëhet vlerësimi i figurës? Bëhet në mënyrë të tillë: dikush ofron një informacion, e pastaj ky informacion i marrë vlerësohet. Ky informacion i kalon një trupi tjetër, i cili ka detyrën që të vendosë mbi këtë informacion. Më pas ka udhëzime se si mund të bëhet vlerësimi i situatave të ndryshme. Ato që janë të përcaktuara në pikën 3, janë rrethanat që merren parasysh në vlerësimin e këtyre gjetjeve apo informacioneve të grumbulluara. Ndërsa paragrafi 4 ka rrethanat lehtësuese që merren parasysh në lidhje me këtë informacion të grumbulluar. Në qoftë se një person, siç e përmendët edhe ju, do të ishte në një vend të përbashkët ku ka persona të përfshirë në krimin e organizuar, atëherë ky informacion do të merrej parasysh në lidhje me vlerësimin e figurës së këtij njeriu. Po të shikojmë edhe pikën 4 të nenit, do të vërejmë se rrethanat lehtësuese përcaktojnë nëse ky kontakt është i rrallë apo i shpeshtë, apo marrëdhënia e tij me këtë person është e afërt ose jo e afërt. Në bazë të këtyre vlerësimeve bëhet edhe vlerësimi i figurës. Prandaj janë vënë dy pika të këtij neni, ku jemi munduar të bëhet një balancim të këtij informacioni të grumbulluar, dhe ky informacion i marrë i kalon komisionit. Më pas këto informacione i vlerëson komisioni, nëse duhen marrë parasysh apo jo. Pra, në qoftë se dikush fotografon praninë e një personi me një person tjetër, por nuk jep ose nuk sqaron rrethanat në të cilat ndodhet apo rrethanat lehtësuese, atëherë ky informacion nuk mund të merret parasysh. Në qoftë se në ndonjë nga vendet e NATO-s do të kishte një informacion të tillë sensitiv, atëherë kjo do të ishte mënyra dhe procedura se si vlerësohet ky informacion sensitiv. Pra, bëhet një balancim midis informacionit dhe rrethanave lehtësuese, që mund ta shoqërojnë.

Oerd Bylykbashi: Besoj se shqetësimi po del i qartë këtu, nga pyetjet e kolegëve. Ajo që shihet qartë në këtë dispozitë është potenciali i jashtëzakonshëm për t’u abuzuar. Ne nuk e dimë fare se kush do të jetë ai që do të vijë nesër për ta aplikuar këtë ligj. Nuk është fare çudi që në këtë Shqipëri kaq të vogël edhe numerikisht, ku të gjithë kemi opinione politike, do të përdorim llastikun e këtyre lloj dispozitave, për të abuzuar me këtë, ndërkohë qëllimi është qartësisht pozitiv.