Raporti/ KE rekomandon çeljen e negociatave me Shqipërinë

Komisioni Evropian ka publikuar raportin e ndërmjetëm për Shqipërinë duke i rekomanduar Këshillit të Evropës çeljen e negociatave bazuar në rezultatet e sugjeruara prej këtij të fundit në qershor të vitit 2018.

Në këtë raport specifikohen se qeveria shqiptare ka arritur rezultate të prekshme dhe të qëndrueshme, sqarohet në raport, veçanërisht në:

– avancimin e mëtejshëm të procesit të rivlerësimit të gjyqtarëve dhe prokurorëve, në veçanti plotësimit të të gjitha dosjeve me përparësi, dhe përfundimin e krijimit të strukturave gjyqësore të pavarura siç parashihet me reformën kushtetuese;
– finalizimin e krijimit të organeve të specializuara, përkatësisht Strukturës Speciale Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK) dhe Byrosë Kombëtare të Hetimit (NBI) dhe Gjykatës;
– forcimin e rekordeve të hetimeve proaktive, ndjekjeve penale dhe dënimeve përfundimtare në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, përfshirë në një nivel të lartë.

Reforma zgjedhore dhe azilkërkuesit

“Në konkluzionet e tij të qershorit 2018, Këshilli gjithashtu theksoi rëndësinë e rekomandimeve të jashtëzakonshme të Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Zyrën e Evropës për Institucionet Demokratike dhe të Drejtat e Njeriut (OSBE / ODIHR), për tu adresuar në kontekstin e reformës zgjedhore. Në këtë fushë, një marrëveshje ndër-partiake e arritur në Janar 2020, me opozitën parlamentare dhe ekstra parlamentare, vendosi një kornizë për të negociuar reformën zgjedhore deri më 15 Mars 2020”, thuhet në raport.

Gjithashtu KE inkurajon përpjekjet e Shqipërisë për të adresuar kërkesat e pabazuara të azilit, të kërkuara nga shtetasit shqiptarë në vendet anëtare të BE-së dhe vendet e lidhura me Shengenin.

“Që nga një kulm i konsiderueshëm i kërkesave për azil në Shtetin Anëtar të BE-së që u prek më së shumti në 2017, përpjekjet shqiptare kanë rezultuar në një ulje të kërkesave për azil me 26.6% nga 2017 deri në 2019, me 7.633 aplikime në 2017, krahasuar me 5,599 në 2019”, thuhet në raport, ndërsa flitet me përqindje, por pa specifikuar që sërish numri i azilkërkuesve është cilësuar shumë i lartë nga disa vende të BE-së.

Vetingu dhe ngritja e organeve të reja të drejtësisë

Si një kërkesë e BE-,së Vetingu në drejtësi KE shprehet se është arritur avancimi në vlerësimet e gjyqtarëve dhe prokurorëve.

” Në përgjithësi, deri më tani 60% e regjistruesve të verifikuar janë pushuar ose ata kanë dhënë dorëheqjen. Procesi vazhdon të zbatohet në tërësi. Shqipëria ka krijuar institucione të reja për vetëqeverisjen e gjyqësorit, që është Këshilli i Lartë Gjyqësor, Këshilli i Lartë i Prokurorisë si dhe një Këshill për Emërimet në Drejtësi (JAC). Gjithashtu është emëruar edhe Inspektori i Lartë i Drejtësisë. Këto organe të reja të parashikuara në reformën kushtetuese 2016 janë plotësisht funksionale dhe kanë funksionuar në mënyrë efektive përgjatë vitit 2019, duke përmbushur detyrat e tyre kushtetuese dhe ligjore, duke garantuar qeverisjen e pavarur të gjyqësorit, që paraqet një hap thelbësor në zbatimin e reformës në drejtësi.
– Midis përgjegjësive të tyre të ndryshme, institucionet e krijuara rishtazi po administrojnë edhe proceset për plotësimin e vendeve të lira të punës në Gjykatën e Lartë dhe atë Kushtetuese. Konkretisht, KLGJ i themeluar në këtë mënyrë është përgjegjës për zgjedhjen e gjyqtarëve për Gjykatën e Lartë.

Shqipëria po bën përparim për të rindërtuar Gjykatën Kushtetuese duke ndjekur vettingun e anëtarëve të saj dhe ka emëruar disa anëtarë të rinj. Kjo do të krijojë bazën që Gjykata Kushtetuese të rimarrë funksionalitetin dhe të rrisë besimin e publikut. Në Dhjetor 2019, Gjykata kishte një gjyqtar në detyrë nga nëntë si rezultat i vettingut. Tani Gjykata ka katër anëtarë. Ekziston një mosmarrëveshje për një nga gjyqtarët e fundit të emëruar, për shkak të një interpretimi të ndryshëm të procedurës së emërimit nga Presidenti i Republikës. Komisioni i Venecias do të japë një opinion mbi këtë çështje në Mars 2020. Përfundimi i emërimeve në Gjykatën Kushtetuese do të vazhdojë pasi Gjykata e Lartë, e cila është autoriteti i tretë emërues përveç Kuvendit dhe Presidentit të Republikës, të arrijë një kuorum minimal prej nëntë gjyqtarësh”, shkruhet në këtë raport ku përplasjet dhe ngërçet në krijimin e gjykatave më të larta në vend përshkruhen me tone të zbutura. Duhet theksuar se vendi është më shumë se 2 vjet pa Gjykatë të Lartë dhe Gjykatë Kushtetuese ku vetëm në sirtarët e së parë janë mbi 25 mijë dosje që presin në shqyrtim.

Gjithashtu dhe shumë përplasje të ashpra mes opozitës dhe pozitës apo kësaj të fundit me shoqërinë civile nuk mund të shqyrtohen për shkak të mosfunksionalitetit të Gjykatës Kushtetuese.

Hetimi i korrupsionit në nivele të larta

Në raportin e ndërmjetëm të KE-së gjyqi ndaj ish-ministrit të Brendshëm, Saimir Tahiri është përshkruar si një nga arritje e qeverisë në hetimin e korrupsionit në nivele të larta.

“Autoritetet shqiptare forcuan kapacitetet operacionale, koordinuese dhe monitoruese në luftën kundër korrupsionit, përfshirë punën përmes Task Forcës Kundër Korrupsionit, krijimin e një Drejtorie Specifike Kundër Korrupsionit në Ministrinë e Drejtësisë dhe të një rrjeti të koordinatorëve antikorrupsion në 16 agjencitë në vjeshtë 2019.
Rezultatet konkrete në luftën kundër korrupsionit përfshijnë rezultate të procesit të verifikimit, i cili ka çuar në shkarkimin nga detyra të një numri të magjistratëve të rangut të lartë, përfshirë në nivelin e Gjykatës Kushtetuese dhe Gjykatës së Lartë. Për më tepër, në Shtator 2019, një ish-Ministër i Brendshëm u shpall fajtor për shpërdorim detyre nga Gjykata e Apelit për Krimet e Rënda dhe u dënua me 3 vjet e katër muaj në provë, si dhe e ndaloi kandidimin për poste publike për tre vjet.
Në Shtator 2019, tre gjyqtarë të Gjykatës së Apelit Durrës ishin fajtorë për korrupsion pasiv dhe u dënuan me shtatë vjet burg. Në qershor 2019, një gjyqtar i Gjykatës së Lartë u dënua me nëntë muaj burg për falsifikim të dokumenteve. Në shkurt të vitit 2019, 12 zyrtarë dhe ish zyrtarë të Ministrisë së Drejtësisë, përfshirë një ish-Sekretar të Përgjithshëm të Ministrisë – u arrestuan për dyshim të shpërdorimit të detyrës dhe shkelje të barazisë në tenderë gjatë periudhës 2016-2017. Në shkurt 2019, Gjykata e Apelit e Krimeve të Rënda konfirmoi dënimin e një gjyqtari të Gjykatës së Apelit të dënuar në shkallën e parë në 2018.
Numri i përgjithshëm i referimeve të çështjeve të korrupsionit në prokurori është rritur paksa në 2,257 në vitin 2019, krahasuar me 2,126 në 2018. Numri i përgjithshëm i çështjeve të korrupsionit të dërguara në Gjykatë në 2019 u rrit në 643, krahasuar me 513 në 2018. Në vitin 2019,90 të reja çështjet u ndoqën penalisht kundër zyrtarëve të nivelit të lartë shtetëror me pesë persona të paditur, përveç 102 rasteve të reja në vitin 2018 me shtatë persona të paditur. Asnjë dënim përfundimtar nuk u dha“.

Drogat e forta (Kokainë dhe heroinë)

“Mbi drogat e forta (kokainë dhe heroinë), Shqipëria kreu operacione policore në shkallë të gjerë, duke përfshirë në bashkëpunim me autoritetet policore të vendeve fqinje. Në përgjithësi, konfiskimet e kokainës u ulën nga pothuajse 630.5 kg në 2018 (nga të cilat 613.4 kg kokainë e zbuluar në Durrës në një anije që vinte nga Kolumbia) në 145 kg në 2019 (nga të cilat 137 kg kokainë në një operacion të vetëm në Portin e Durrës). Në janar të vitit 2020, në bashkëpunim me autoritetet greke, 1.18 ton kokainë me origjinë nga Karaibet dhe destinuar për vendet në Evropë dhe Afrikën veriperëndimore u kapën në Greqi. Konfiskimet e heroinës u rritën nga pothuajse 24 kg në 2018 në 38 kg 2019 (rreth 58% më shumë), falë të tjerash falë inspektimeve më të hollësishme policore dhe rritjes së bashkëpunimit ndërkombëtar. Policia e Shtetit Shqiptar ishte përfshirë në mënyrë aktive në hetimin proaktiv të bandave kriminale të trafikut të drogës dhe kontribuoi në identifikimin e anëtarëve të rrjetit së drogës.
Bashkëpunimi i shtuar me autoritetet e zbatimit të ligjit të Shteteve Anëtare të BE-së solli rezultate të prekshme. Krijimi i ekipeve të përbashkëta të hetimit, veçanërisht me Italinë, ka kontribuar në identifikimin dhe ndjekjen penale të organizatave kriminale në thelb të trafikimit të substancave narkotike, përfshirë ato të kryera nga deti. Autoritetet shqiptare ndihmuan Guardia di Finanza Italiane dhe Rojen Bregdetare Italiane në sekuestrimin e motoskafëve me kanabis me origjinë nga Shqipëria dhe u drejtuan drejt Italisë. Në Nëntor, Guardia di Finanza Italiane çmontoi një bandë të trafikut të drogës që ishte përgjegjëse për dërgimin e mbi pesë ton kanabis nga Shqipëria për në Itali gjatë një periudhe dy-vjeçare. Gjatë kësaj periudhe u sekuestruan tetë varka me shpejtësi me kanabis dhe u arrestuan 20 persona – shumica prej të cilëve me kombësi shqiptare – si të dyshuar se ishin pjesë e kësaj bande“, specifikohet në raport ku shihen të pasqyruara statistikisht të gjitha operacionet policore shqiptare në bashkëpunim dhe me ndërkombëtarët.

Konkluzionet
Në dritën e progresit domethënës të arritur dhe kushteve të përcaktuara njëzëri nga Këshilli në Qershor 2018 që janë përmbushur, Komisioni rekomandoi në paketën e tij të zgjerimit 2019 që Këshilli të hap negociatat e pranimit me Shqipërinë. Në përgjithësi, Shqipëria ka rritur përpjekjet e saj dhe ka dhënë rezultate të mëtejshme të prekshme dhe të qëndrueshme në fushat kryesore të identifikuara në Konkluzionet e Këshillit të Qershorit 2018. Si rrjedhojë, bazat e rekomandimit të Komisionit për vitin 2019 për të hapur negociatat e pranimit me Shqipërinë mbeten të vlefshme”, thuhet në konkluzionet e raportit të ndërmjetës të Komisionit Evropian.