Manipulimi, taktika tradicionale për zgjidhjen e krizave

Nga Erjon Uka

Kriza politike, por edhe ajo institucionale, tashmëjanë fakt. Studiot e televizioneve, fletët e gazetave, hapësirat e portaleve e qoftë edhe tavolinat e kafeneve, kanë qenë vende ku për javë të tëra janë shkëmbyer mendime dhe paralajmërime, janë dhënë informacione dhe janë lëshuar hakërrime, janë paralajmëruar arrestime dhe janë shqiptuar ofendime.

Por ndoshta, një element nuk është marrë në konsideratë, ose nuk është vlerësuar edhe aq seriozisht. Bëhet fjalë për manipulimin: Së pari, manipulimin përmes frikës, e më pas për manipulimin përmes patriotizmit.

Dy janë mënyrat kryesore për të ndikuar te njerëzit: nëpërmjet frymëzimit ose nëpërmjet manipulimit. Prej kohësh, frymëzimi ia ka lënë vendit manipulimit. Nga njëra anë kemi retorikën e përdorur nga eksponentë të qeverisë të cilët shfrytëzojnë daljet publike për të risjellë në vëmendje gabimet e mazhorancës së djeshme që nga skandali i Gërdecit, te vrasjet e 21-janarit, raportet e tensionuara me mediat, problemet me rendin apo degradimin e administratës shtetërore. Përballë tyre kemi eksponentë opozitarë të cilëtkërcënojnë me përplasje civile e vëllavrasje, rikthejnë në vëmendje të shkuarën komuniste, paralajmërojnë izolimin ndërkombëtar dhe natyrisht denoncojnë një paaftësi kapilare të drejtimit të shtetit. Vazhdimisht tentohet të mbillet frikë, për të korrur sukses.Kjo duket edhe nga përpjekja se si zgjedhjet, lokale a parlamentare qofshin, konsiderohen gjithmonë si “historike” pasi do të bëjnë të mundur “hapjen e një kapitulli të ri”, por të gjithë jemi dëshmitarë se si nga zgjedhjet në zgjedhje, nuk ndryshojnë as njerëzit, as partitë, as mënyra e financimit, as organizimi dhe asgjë tjetër. Pra, asgjë historike. Asgjë që“do të kthejë faqen një herë e përgjithmonë”.

Nëse nëpërmjet frymëzimit arrihet një zhvillim afatgjatë përmes ndarjes së qëllimeve të përbashkëta, manipulimi shihet shpesh si mënyra më efikase për të arritur rezultate në afatshkurtër. Sidomos në politikë, manipulimi përmes frikës është një nga taktikat më të përdorura. Forcat populiste në Europë, thuajse të gjithë strategjinë e tyre e bazojnë nëkëtë element: Liderët u thonë qytetarëve se “emigrantët po u marrin vendet e punës”, “se në Bashkimin Europian disa shtete përfitojnë në kurriz të disa të tjerave”, “se kufijtë e hapur i bëjnë qytetet më pak të sigurta”, “se multikulturalizmi po shpërfytyron identietet kombëtare”. Rezultati? Zgjidhje të thjeshta nacionaliste për probleme të mëdha globale: Mbyllje kufijsh, dalje nga Bashkimi Europian, politika të ashpra ndaj disa vendeve etj. Por aspak kthjellësi për atë që pritet të vijë më pas!

Niklas Luhmann, një ndër përfaqësuesit më të rëndësishëm të mendimit sociologjik dhe filozofik gjerman të shekullit XX, në një prej eseve të tij, thotë se solidarizimi nga frika nuk mund të jetë parim qeverisjeje dhe administrimi. A mund të japë rezultate? Sigurisht që po, por jo në afatgjatë. Dhe sigurisht që nuk mund të flitet për vizion. E njëjta gjë po ndodh edhe në Shqipëri përgjatëkësaj kohe, ku partitë politike, e kanë përqëndruar të gjithë retorikën e tyre në manipulimin e opinionit publik përmes frikës dhe fantazmave të së shkuarës, teksa duket se prej kohësh nuk kanë më në fokus debatet zhvillimore.

Nga ana tjetër, ka një betejë të radhës për të përcaktuar se cili është më shumë shqiptar se tjetri. Akuza për bashkëpunime me rusët, për tradhti kombëtare në çështjen e Kosovës, krahasime me heronj lufte apo personazhe gati-gati mistikë të historisë shqiptare, janë një përpjekje për të luajtur me kartën e patriotizmit dhe identitit kombëtar. Në një prej 21 leksioneve të tij për shekullin e XXI-të, Yuval Noah Harari flet edhe për identetin dhe qytetërimet. Aty, ai shkruan se identiteti përcaktohet nga konfliktet dhe nga dilemat, më shumë se sa nga marrëveshjet. Prandaj, nëse duam të dimë identietin e vendit tonë në këtë moment të caktuar, mjafton të shohim problemet më të mëdha me të cilat përballemi. Kush mund të përcaktojë nëse kreu i ekzekutivit është më shumë shqiptar se sa ai i opozitës? Kush mund të thotë me siguri se Kreu i Shtetit është më shqiptar se çdo politikan tjetër? Fundja, çdo të thotë sot të jesh shqiptar? Ose sikundër nëSHBA, kush mund të thotë nëse Obama është më amerikan se Trump? Cili është më shumë europian, Salvini apo Macron? Kush e përcakton, mbi ç’kritere, në cilën periudhë kohore?

Sigurisht që zgjidhja e problemeve të akualitetit politik nuk përjashton në asnjë moment procedurat ligjore, strategjitë politike, ndërhyrjen e pushtetit gjyqësor apo influencat ndërkombëtare. Por vështirë se ka vend për dyshim se frika dhe patriotizmi të përdorura në kriza politike mbeten gjithmonë praktika manipulimi, qësynojnë zgjidhje të thjeshta dhe të shpejta, për probleme të ndërlikuara dhe afatgjata.