Banania e italianit Maurizio Cattelan, që u shit nga shtëpia njujorkeze e ankandeve, Sotheby’s, për 6.2 milionë dollarë

Albert Vataj

Kjo nuk është thjeshtë një banane, por rrekja e artit për të gjetur një mundësi komunikimi të drejtpërdrejtë, në një tentativë të çmendur për të shkallmuar parime dhe norma, shkolla arti dhe risi, për të treguar se është ideja që kushton jo gjëja, është paraja që blen e jo shpirti.

Sipërmarrësi kinez i kriptone, Justin Sun bleu përmes një komunikimi online me shtëpinë prestigjioze të ankandeve, Sotheby’s, banan e ngjitur në mur, instalacionin komike të artistit, Maurizio Cattelan, për 6.2 milionë dollarë.

Ndoshta vepra më e famshme dhe më e debatuar artistike e dekadës së fundit, më në fund ka gjetur një blerës të ri, por pa mundur dot ta zbresë atë nga froni i stuhive të replikave dhe debateve, nga sulmet dhe linçimet.

“Comedian”, përbëhet nga një banane e vërtetë e ngjitur në mur me shirit ngjitës (duct tape). Kjo vepër u ekspozua për herë të parë në Art Basel në Miami në vitin 2019, dhe u bë shumë e diskutuar për natyrën e saj provokuese dhe interpretimet që ofron.

Vepra u shit për 120,000 dollarë, dhe blerësi nuk bleu thjesht bananen dhe shiritin ngjitës, por konceptin e veprës, që përfshin një certifikatë autenticiteti.

Cattelan shpjegoi se vepra synon të reflektojë mbi konsumizmin dhe absurdin e tregut të artit, ku vlera shpesh mbështetet tek idetë dhe jo tek materiali.

Si një objekt i përbërë nga materiale të konsumueshme, bananja mund të prishet me kalimin e kohës, por sipas artistit, mund të zëvendësohet nga kushdo, duke ruajtur konceptin origjinal. Kjo vepër ngjalli debate të shumta mbi kufijtë e artit dhe vlerën që i jepet një koncepti përballë materialitetit.

Banania e ngjitur në mur, e quajtur “Comedian”, e artistit italian, Maurizio Cattelan, u shit për 6.2 milionë dollarë në Sotheby’s, në Nju Jork, pas më shumë se gjashtë minutash oferta të ashpra.

Justin Sun është themeluesi i platformës së kriptomonedhës Tron. Foto: Sotheby’s

Blerësi ishte sipërmarrësi kinez i kriptomonedhave, Justin Sun, konfirmoi shtëpia e ankandit.

Vepra, kishte një vlerësim para-shitës prej 1 milion dollarë deri në 1.5 milion dollarë amerikanë, megjithëse zhurmat paraprakisht parashikonin – me saktësi, siç rezulton – se do të shitej për disa herë më shumë. .

“Është një vepër arti që është një përfaqësim i përsosur i kohës në të cilën po jetojmë, e cila feston spektakël,” tha këshilltari Rob Teeters disa orë përpara shitjes.

Banania e ngjitur në mur, u shfaq premierë në vitin 2019, në Art Basel Miami Beach, kur u ekspozua në stendën e galerisë Perrotin. Menjëherë shkaktoi një bujë, me shikuesit që u rritën aq shumë sa galeria u detyrua ta hiqte atë për të kontrolluar turmën.

Të tre veprat nga edicioni u shitën nga 120,000 deri në 150,000 dollarë amerikanë. Njëri më pas iu dhurua Guggenheim; dy të tjerët mbeten në duar private.

Nuk kaloi shumë kohë që banania e Cattelan-it e ngjitur në murë, u bë një meme me famë botërore. Ajo u shfaq në faqen e parë të New York Post me titullin “Bananet!”.

Një skenë gjatë ankandit të komedianit të Maurizio Cattelan në Sotheby’s New York. Foto: Sotheby’s

Ajo konsiderohet gjithashtu nga shumë në botën e artit si një vepër legjitime e artit të bukur.

Jason Farago i New York Times shkroi një mbrojtje të gjatë të pjesës, duke argumentuar se vepra “është një skulpturë, e cila vazhdon mbështetjen prej dekadash të zotit Cattelan në pezullimin për ta bërë të dukshmen të duket qesharake dhe për të shfryrë e mposhtur pretendimet e arti i mëparshëm”.

Komediani, vazhdoi Farago, është një vazhdim i “gatishmërisë së Cattelan për të implikuar veten brenda sistemeve ekonomike, sociale dhe diskursive që strukturojnë mënyrën se si ne shohim dhe çfarë vlerësojmë”.

Blerësi më 20 nëntor po blinte një certifikatë autenticiteti që i jepte të drejtën për të shfaqur veprën si një vepër arti zyrtare, megjithëse Sotheby’s thotë se ai në fakt do të marrë gjithashtu një banane dhe një rrotull shirit ngjitës si një lloj kompleti fillestar.

Puna vjen gjithashtu me një manual udhëzues të detajuar se si duhet të paraqitet.

Ndërsa shorti doli, të pranishmit në dhomën e mbushur të ankandit pothuajse në mënyrë uniforme ngritën telefonat e tyre për të bërë video. Drejtuesi i ankandit Oliver Barker filloi ofertën me 800,000 dollarë amerikanë dhe të paktën dy ofertues telefonik, online, si dhe tre në dhomë, e shtynë shpejt punën përtej vlerësimit të lartë në më pak se 20 sekonda.

Fjalët fluturuan – “Mos e lini të ikë,” tha Barker në një moment. Deri në fund, kur erdhi një ofertues online, që konkurronte kundër një ofertuesi telefonik.

Më në fund çekiçi zbriti në 5.2 milionë dollarë; me tarifat e shtëpive të ankandeve të njohura si prime, çmimi përfundimtar ishte 6.24 milionë dollarë.

Sado i lartë që mund të kishte qenë çmimi i shitjes, ai nuk arriti dot afër rekordit të ankandit për një vepër të Cattelan, të vendosur në vitin 2016 në Christie’s New York, për një skulpturë të një Adolf Hitleri të gjunjëzuar (Ai, 2001), e cila u shit për 17.2 milionë dollarë.

Komediani nuk është shitja e parë që ka marrë titujt kryesorë gjatë javës së mega ankandeve të nëntorit të këtij viti në Nju Jork.

Më 19 nëntor, një pikturë e surrealistit René Magritte u shit për pak më shumë se 121 milionë dollarë në Christie’s, duke vendosur një rekord botëror, për artistin dhe duke injektuar nxehtësinë e nevojshme në një treg arti të dobët.