Çfarë po ndodh me naftën në botë? Shpjegimi se si janë të mundura çmimet negative në treg

Është e vështirë të besosh se çmimi i çdo malli, e për më tepër naftës, mund të zhytet në territor negativ. Por kjo është pikërisht ajo që ka ndodhur me çmimet e naftës.

COVID-19 ka shkaktuar bllokime, ka mbyllur fabrikat dhe ndaluar njerëzit të udhëtojnë. Ekonomia globale është duke kontraktuar, shkruan Forumi Ekonomik Global.

Pandemia ka ulur gjithashtu kërkesën globale për naftë në rreth 29 milion fuçi në ditë nga rreth 100 milion një vit më parë. OPEC dhe prodhuesit e tjerë ranë dakord për të ulur prodhimin me 9.7 milion fuçi në ditë, shumë më pak se ulja e kërkesës, duke lënë një tepricë të madhe të naftës në treg dhe asnjë blerës.

Kapaciteti i ruajtjes në tokë është ezauruar shpejt. Shumë vende importuese të naftës kanë ruajtur sasi të mëdha nafte, duke shpresuar se çmimet e lira mund të mos zgjasin.
Disa prodhues të naftës, duke shpresuar të ruajnë pjesën e tyre të tregut, janë përpjekur të ruajnë naftën e tepërt të tyre në det, duke marrë me qira çisterna me kosto të lartë. Disa besohet se paguajnë më shumë se 100,000 dollarë amerikanë në ditë për çdo cisternë.

Si ra nafta në territor negativ
Por, si kanë rënë në territor negativ çmimet e naftës në Alberta (një nga zonat më të pasura me naftë në Kanada) dhe madje edhe çmimet e kontratave të së ardhmes për naftën referencë amerikane West Texas Intermediate (WTI)?
Filloi me kontratat e së ardhmes për naftën WTI – që duhet të dorëzohen brenda disa muajve me çmimin e sotëm. Ai humbi 6 dollarë amerikanë për fuçi të hënën, duke zbritur në 11.66 dollarë, por e mbylli ditën në -37 dollarë pasi mbajtësit e kontratave të së ardhmes u përpoqën të shisnin kontratat e tyre përpara se të merrnin fizikisht naftën, pasi nuk kishin ku ta magazinonin.
Por nafta e Alberta, që nxirret kryesisht nga vajrat e naftës, zakonisht shitet me 10 deri 15 dollarë amerikanë nën çmimin e WTI, sepse ai duhet të nxirret nga terreni i thellë shkëmbor. Kjo e bën më të vështirë për tu rafinuar, dhe gjithashtu duhet të transportohet mijëra kilometra për në rafineritë amerikane.
Si rrjedhojë, çmimet e naftës së prodhuar në Alberta janë bërë negative në kuptimin që çmimi referencë tani është më i ulët se kostoja e prodhimit, transportit dhe ruajtjes.
Kjo situatë nuk mund të pritet të zgjasë për shumë kohë. Prodhuesit, në afat të shkurtër, mund të pranojnë çmime nën kostot e tyre variabël, për aq kohë sa ata janë në gjendje të paguajnë disa nga kostot që do të kenë edhe nëse prodhimi i naftës mbyllet.
Me kalimin e kohës, gjithnjë e më shumë njësi do të ndalojnë së funksionuari (teknikisht, disa do të mbahen funksionale për të mos kompromentuar prodhimin) dhe do të vendoset një ekuilibër i ri midis ofertës dhe kërkesës me çmime që tejkalojnë koston totale mesatare. Por kjo nuk do të sjellë asgjë të mirë as për Albertan dhe as për Shtetet e Bashkuara.

Dëmi anësor
Nafta e Alberta tani është dëmi kolateral i luftës së naftës midis Rusisë dhe Arabisë Saudite, me COVID-19 që dha pasoja shtesë. Secili nga këta dy faktorë mund të ndikuar në prodhimin e naftës të Albertës. Por armiqësitë Saudite-Rusi të kombinuara me pandeminë globale kanë provuar të jenë katastrofike për Kanadanë, dhe mund të kenë një rezultat të ngjashëm për industrinë e energjisë amerikane.

Rusia dhe Arabia Saudite varen shumë nga të ardhurat e tyre të naftës për të mbështetur ekonomitë e tyre. Sigurisht, ekonomia e Arabisë Saudite është më pak e larmishme se ekonomia ruse, por të dy ndajnë një shtrembërim të ngjashëm, ku të ardhurat nga nafta përfaqësojnë një pjesë shumë të lartë të PBB-ve të tyre (Arabia Saudite rreth 50 përqind, Rusia 38.9 përqind), për buxhetet (Arabia Saudite 87 përqind dhe Rusia 68 përqind) dhe eksportet (Arabia Saudite 90 përqind dhe Rusia 59 përqind. Është e vështirë të mendosh se çfarë mund të bëjë secili vend me çmime kaq të ulëta.
Rusisë i duhet një çmim prej 60 dollarësh amerikane për fuçi për të balancuar buxhetin e qeverisë së saj dhe madje edhe një çmim më i lartë për të balancuar llogarinë e saj aktuale, domethënë eksportet e mallrave dhe shërbimeve minus importet e mallrave dhe shërbimeve, plus transfertat afatshkurtra të kapitalit.

Sauditët gjithashtu kanë nevojë për një çmim shumë më të lartë të naftës
Arabia Saudite, e cila mbetet prodhuesi i naftës me kosto më të ulët në botë, mund të fitojë para kur çmimi për fuçi tejkalon 20 dollarë amerikanë, dhe Rusia ka nevojë për një çmim prej 40 USD.
Por bërja e një fitimi kur çmimet janë më të larta se kostoja nuk është e mjaftueshme. Arabisë Saudite i duhet një çmim prej 80 dollarësh për fuçi për të balancuar buxhetin e saj, për të realizuar planet e saj për të diversifikuar ekonominë e saj dhe për të mbështetur një ekonomi të subvencionuar shumë. Në ekuilibër është stabiliteti i të dy sistemeve politike ruse dhe saudite arabe dhe të regjimeve aktuale.