Inxhinierët e Çernobilit: Vodhëm karburantin nga rusët për të parandaluar katastrofën për njerëzimin

Ish-centrali bërthamor në Çernobil në Ukrainën veriore u mor nga forcat ruse në ditën e parë të pushtimit. Tani është kthyer nën kontrollin e Ukrainës. Yogita Limaye e BBC-së është ndër gazetarët e parë që shikon brenda centralit që nga largimi i rusëve.

Pasditen e 24 shkurtit, forcat ruse rrethuan Çernobilin me tanke dhe automjete të blinduara, duke hyrë në Ukrainë nga kufiri me Bjellorusinë, vetëm rreth 16 km larg.

Rreth 170 roje ukrainas të fabrikës u dërguan në bodrum dhe u mbajtën rob atje. Më pas ushtarët rusë kontrolluan ambientet për armë dhe eksplozivë.

Inxhinierët, mbikëqyrësit e materialit radioaktiv dhe stafi tjetër teknik u lejuan të vazhdonin punën.

Çernobili nuk është një termocentral që funksionon, por aty ka ende mbetje radioaktive.

Nëse kushtet aty nuk monitorohen siç duhet, ekziston një rrezik i madh i çlirimit të materialit bërthamor.

“Ata donin të dinin se si menaxhohej objekti. Ata donin informacion për të gjitha procedurat, dokumentet dhe operacionet. Unë u frikësova sepse marrja në pyetje ishte e vazhdueshme dhe ndonjëherë me forcë,” tha Oleksandr Lobada, një mbikëqyrës i sigurisë nga rrezatimi në stacion.

“Ne duhej të negocionim vazhdimisht me ta dhe të përpiqeshim shumë që të mos i ofendonim, në mënyrë që ata të lejonin personelin tonë të menaxhonin objektin,” tha inxhinieri Valeriy Semonov.

Kur energjia në central u ndërpre për tre ditë, inxhinieri Valeriy tha se ai u përpoq të gjente karburant për të mbajtur gjeneratorin në punë, madje duke u drejtuar për të vjedhur disa nga rusët.

“Nëse do të kishim humbur energjinë elektrike, mund të kishte qenë katastrofike,” shpjegoi Oleksandr.

“Materiali radioaktiv mund të ishte lëshuar. Përmasat e tij, ju mund ta imagjinoni mirë. Unë nuk u frikësova për jetën time. Kisha frikë se çfarë do të ndodhte nëse nuk do të isha atje duke monitoruar centralin. Kisha frikë se do të ishte një tragjedi për njerëzimin”.

Zona pas uzinës e quajtur “Pylli i Kuq” është një nga vendet më radioaktive në tokë.

Pamjet me dron të publikuara nga ushtria ukrainase tregojnë se ushtarët rusë hapën llogore dhe madje qëndruan atje. Kjo u konfirmua edhe për BBC nga zyrtarët e stacionit.

Kjo është dëshmi se sa pak dinin ushtarët rusë për sigurinë bërthamore.

Energoatom, agjencia shtetërore e energjisë bërthamore e Ukrainës, ka thënë se ushtarët rusë ishin ekspozuar ndaj “dozave të konsiderueshme” të rrezatimit.