Sir Alexander Fleming, mjeku që zbuloi penicilinën dhe shpëtoi miliona jetë njerëzore
Albert Vataj
Ai quhej Fleming, ai ishte një fshatar i varfër skocez. Një ditë, ndërsa punonte në fushë që familja e tij të mund të mbijetonte, dëgjoi një britmë për ndihmë nga këneta aty pranë.
E hodhi veglën me të cilën po punonte dhe vrapoi për në moçal nga vinte zëri. Aty, i zhytur deri në bel në baltë të zezë, një djalë i tmerruar bërtiste dhe mundohej të dilte nga këneta. Fermeri Fleming e shpëtoi atë nga vdekja e sigurt…
Të nesërmen, një karrocë e pasur hyri në oborrin e fermerit. Një fisnik i veshur elegant doli nga karroca dhe u prezantua si babai i djalit që ishte shpëtuar nga fshatari.
– Dua të të paguaj, tha fisniku. Ti i shpëtove jetën djalit tim!
– Jo, nuk mund të marr para për atë që kam bërë, tha fshatari skocez dhe refuzoi ofertën.
Pastaj në derë u shfaq djali i fermerit.
– A është djali juaj? – pyeti fisniku.
– Po! – u përgjigj fshatari me krenari.
– Më lejoni t’i siguroj të njëjtin arsim si djalit tim. Nëse djali i ngjan babait të tij, padyshim që do të bëhet një burrë për të cilin të dy do të jemi krenarë.
Dhe kështu ishte.
Djali i një fermeri, Fleming, ndoqi shkollat më të mira dhe u diplomua në Shkollën Mjekësore Spitalore të St. Mary në Londër dhe u bë i njohur në botë si Sir Alexander Fleming, zbuluesi i penicilinës. Vite më vonë, djali i fisnikut, i cili u shpëtua nga këneta, u sëmur nga tuberkulozi.
Dhe çfarë e shpëtoi atë atëherë? Pikerisht penicilina!
Alexander Fleming ishte një biolog dhe farmakolog i madh skocez, i cili hapi rrugën për ilaçet antibiotike me zbulimin e tij të penicilinës nga myku “Penicillium notatum”. Zbulimet e Fleming sollën shpresë të re për njerëzimin në luftimin e disa sëmundjeve dhe trajtimin e infeksioneve bakteriale. Punimet e ndryshme të Fleming janë regjistruar në artikujt e tij mbi bakteriologjinë, imunologjinë dhe kimioterapinë. Ai fitoi çmimin Nobel në Fiziologji ose Mjekësi në vitin 1945 për zbulimin e tij të jashtëzakonshëm dhe të rëndësishëm. I tillë është ndikimi i njeriut të madh që emri i tij madje kishte përfshirë në listën e 100 njerëzve më të rëndësishëm të shekullit të 20-të deri në vitin 1999. Përmirësimet e sotme të penicilinës të kryera nga bota e mjekësisë qëndrojnë në kërkimin e një njeriu dhe kjo është askush tjetër veç Flemingut. Me zbulimin e penicilinës sintetike, Fleming hapi rrugën për parandalimin dhe luftimin e sëmundjeve të rënda si sifilizi, gangrena dhe tuberkulozi, të cilat kurrë nuk ishin imagjinuar të trajtoheshin para zbulimeve të Flemingut.
Alexander Fleming iu bashkua departamentit të Kërkimeve në St Mary’s dhe punoi si ndihmës bakteriolog i Sir Almroth Wright, i cili ishte mjeshtër në terapinë e vaksinave dhe imunologjinë.
Në vitin 1908 Fleming iu bashkua St Mary’s si lektor pasi iu dha një medalje ari në bakteriologji dhe shërbeu atje deri në vitin 1914. Ai gjithashtu ushtroi profesionin e venereologut midis viteve 1909 dhe 1914. U bë mjeku i parë që administroi një ilaç kundër sifilisit të quajtur arsphenamine (Salvarsan).
Në vitin 1928 ai u bë profesor i bakteriologjisë në Universitetin e Londrës. Ndërkohë që ishte pjesë e Korpusit Mjekësor të Ushtrisë Mbretërore, si kapiten gjatë Luftës së Parë Botërore dhe shërbeu në spitalet fushore të luftës në Francë, ku studioi efektin e antiseptikëve në plagë.
Ai u kthye në St. Mary’s si ndihmës drejtor i departamentit të vaksinimit dhe më vonë u bë drejtori i të njëjtit institucion në vitin 1946, i cili më vonë u riemërua si Instituti Wright-Fleming. Në vitin 1951, ai iu bashkua Universitetit të Edinburgut si rektor për tre vjet.
Antiseptikët bëjnë më shumë dëm sesa mirë: Ndërsa shërbente në spitalet fushore gjatë Luftës së Parë Botërore në vitin 1914, ai arriti në përfundimin se antiseptikët si acidi karbolik, acidi borik dhe peroksidi i hidrogjenit (të përdorura për trajtimin e plagëve) bëjnë më shumë dëm sesa shërim. Ai zbuloi se ata shëronin vetëm plagët sipërfaqësore dhe nuk arritën të shëroheshin më thellë. Së bashku me Almroth Wright, ai sugjeroi një alternativë të ujit të kripur për trajtim.
Në nëntor të vitit 1921 u zbulua enzima antiseptike lizozima. Kjo ndodhi kur Fleming hodhi një pikë mukusi nga hunda në një kulturë bakteresh. Në kërkimin për të gjetur efektin e saj në rritjen e baktereve, ai e përzjeu atë dhe studioi për disa ditë, duke çuar kështu në këtë zbulim të rëndësishëm për njerëzimin.
Lëngjet e tjera të trupit si pështyma dhe lotët u studiuan me këto baktere dhe u vëzhguan dështimi i rritjes së baktereve, duke krijuar kështu imunitet natyror nga një sërë çështjesh shëndetësore.
Sot lizozima përdoret në trajtimin e infeksioneve të ftohjes dhe fytit, këmbëve të atletit dhe gjithashtu si një konservues në ushqim.
Pasi kishte parë shumë ushtarë që i nënshtroheshin vdekjes për shkak të sepsës gjatë Luftës Botërore, Fleming u përfshi thellësisht në kërkimin e tij për agjentë antibakterialë pasi kuptoi se antiseptikët dëmtonin sistemin e imunitetit në planin afatgjatë.
Që nga viti 1927, Fleming ishte zhytur në studimin e stafilokokut. Ishte një gjetje aksidentale më 3 shtator 1928, ku një në kulturën e stafilokokut të kontaminuar me kërpudhat e tij shkatërroi të gjithë kulturën përreth stafilokokut, ndërsa kolonitë e tjera të stafilokokut disi larg ishin normale. Pas hetimeve dhe eksperimenteve të mëtejshme, ai identifikoi se ky myk ishte nga gjinia Penicillium që pengonte rritjen e baktereve. Ai fillimisht e quajti atë “lëng myku”, por më në fund e quajti substancën që prodhoi Penicilinë më 7 mars 1929.
Megjithëse ai kishte zbuluar penicilinën, sfida e stabilizimit, pastrimit dhe prodhimit të saj në sasi të mëdha ende e shqetësonte Flemingun. Ai vazhdoi të eksperimentonte deri në vitin 1940 dhe më pas braktisi penicilinën.
Menjëherë pasi Fleming braktisi kërkimet e tij të mëtejshme mbi penicilinën, Howard Florey dhe Ernst Boris Chain në Infermierinë Radcliffe në Oksford filluan të punonin për të me synimin e SHBA dhe qeverisë britanike.
Prodhimi masiv më në fund filloi pas aksidentit të Pearl Harbor duke çuar në një nivel prodhimi që ndryshoi fytyrën e trajtimit të fushëbetejës dhe kontrollit të infeksionit që nga viti 1944.
