Tre artistët fitues të Bienales, dy shqiptarë dhe një kinez dhurojnë veprat e tyre Muzeut të Artit të Wuhan, Kinë

Albert Vataj

Arti, ashtu si çdo akt tjetër i fuqisë shpirtërore, shndërrohet në një akt komunikimi eter, kur ai bëhet pjesë e të gjithëve, kur ai lejon të gjithë të bëhen pjesë e tij, ta lexojnë dhe përjetojnë atë, duke u përfshirë dhe përvetësuar si një çast shkreptime dritë.

Në Ceremoninë e Artit të Bienales së Wuhan 2024, artisti kinez Fu Zhongwang dhe artistët italo-shqiptarë, Alfred Mirashi – Milot dhe Helidon Xhixha, fituan “Çmimin e Kontributit në Bienalen e Wuhan”.

Tre skulpturat e vendosura jashtë pavijonit, “Fara e shartuar” e Fu Zhongwang, “Çelësi i Wuhanit” e Alfred Mirashi – Milot dhe “Koka e kolonës së çelikut” e Helidon Xhixha, iu dhuruan Muzeut të Artit të Wuhanit nga tre artistë dhe do të vendosen përgjithmonë në hapësirën e jashtme të pavijonit Qintai.

Farë çeliku, çelësa hekuri, stigma çeliku… Kjo mund të jetë një dhuratë nga një njeri i drejtë prej çeliku, oh jo, është dhurata më e përsosur prej çeliku nga një njeri i drejtë. “Maixue” gjithashtu duhet të thotë: “Dërgoje në zemrën time”.

Këto skulptura çajnë “tavanin” e muzeut, hyjnë në peizazhin urban dhe bëhen njësh me njerëzit. Qytetarët mund të afrohen me skulpturat dhe të vlerësojnë artin bashkëkohor në mënyrë më intuitave dhe më intime.

“Kur publiku e sheh këtë objekt të dalin në sipërfaqe, është fjala për tre skulpturat e fituesve të Bienales së Wuhan të artistëve Alfred Mirashi – Milot, Helidon Xhixha dhe Fu Zhongwuang, do të ndjeni se ka një lloj jete që shpërthen nga toka? Është shumë e çuditshme, por ka edhe një lloj ngjashmërie dhe familjariteti. Në këtë kohë ai, arti nxit te njerëzit të menduarit për jetën dhe kulturën, është sfiduese të bësh një vepër të arrirë dhe të vizatosh një pikturë të bukur, por pasi të jesh trajnuar dhe të kesh studiuar në akademi arti me rëndësi shoqërore dhe kulturore, mund të mos jetë aq e lehtë.”, shkruan media kineze.

Shumica e çelësave, trajtuara në një plan konceptual, ideor dhe estetik, shpërfaqura nën një peshë imponuese të teatralitetit monumental, mishërim i një fuqie krijuese që ngadhënjen dhe i një shumësie ideshë dhe mendimesh të trazimta dhe ëndërrtare që rreken të marrin trajtë në akt krijimi, nga Alfred Milahi –Milot, ndodhen në kontinentin evropian. “Çelësi i Wuhan” është i pari Çelës që çel portat e mëdha të një historie dhe kulture të madhe të Kinës, është çelësi që vjen për t’i dhënë zëshmëri nevojës në rritje të gjeneratës, për një të sotme dhe të ardhme pa dyer, pa mure, pa kufinjtë, pa ndalime për shkak përkatësish kulturore, racore, religjioze apo aftësish ndryshe.

Skulptura e Milot, “Çelësi i Wuhan”, është 8 metra e lartë, 9 metra e gjatë, 5 metra e gjerë, peshon 7 tonë dhe është realizuar me çelikun korten, i cili për shkak të specifikave të saj bën që vepra pas një periudhë 6-mujore të marrë ngjyrën e kuqërremtë të ndryshkut, që e vesh gjithë sipërfaqen, duke mos lejuar më të veprojë procesi i aktivitetit gërryes të ekspozimit. Është ky material dhe veshja prej ndryshku, ajo që e bën artin e Milot dinamik, jo vetëm për formën dhe mesazhin por edhe për ngjyrën, tonalitetet që merr veshja e natyrshme, në situata të ndryshme atmosferike dhe në dritëhije që vajojnë gjatë ciklit të ditës. Por ajo që është më e rëndësishme është se artisti shqiptar bujarisht ia ka dhuruar Muzeut të Artit në Wuhan.

“Çelësi i Wuhanit” është çelësi i parë që kam instaluar në Kinë dhe jam i nderuar që jam pjesë e këtij qyteti të gjallë. Gjithmonë kam theksuar se arti duhet t’i shërbejë shoqërisë dhe mjedisit. Kulturat e ndryshme duhet të komunikojnë me njëra-tjetrën. në mënyrë që e gjithë shoqëria të bëhet më e pasur. Prandaj, zgjodha t’ia dhuroj këtë vepër Muzeut të Artit në Wuhan, sepse besoj se arti mund të nxisë interesin e njerëzve për natyrën dhe kulturën dhe të promovojë mirëkuptimin dhe komunikimin midis kulturave të ndryshme të kësaj pjese dhe të krijojë një rezonancë emocionale. Ky çelës shpreson të ndezë një bisedë rreth hapjes, mundësive dhe lidhjes midis njerëzve dhe natyrës, shprehet Milot për median kineze.

“Ajo që e bën atë unike është se nuk është vetëm një skulpturë në natyrë, por edhe një simbol i hapjes dhe lidhjes. Ndryshe nga skulpturat e tjera kryesore, unë kam përfshirë elementë që pasqyrojnë kulturën unike dhe mjedisin natyror të Wuhan-it. Siç bëra në Pekin, shton Milot, në Forumi i Universitetit të Pyjeve, që arti dhe natyra janë të lidhura ngushtë. Detajet e formës së këtij çelësi janë të frymëzuara nga uji dhe bimët në Wuhan, duke simbolizuar harmoninë midis njeriut dhe natyrës gëzimi i ndritshëm”.

Italialo-shqiptarët entuziastë dhe Wuhan-i i drejtë, duket se kanë gjetur një harmoni mes tyre. Ai shpreson që krijuesit e këtyre veprave të vijë sërish këtu për tu mbushur me frymëzim. “Artistët kanë gjithmonë ëndrra”, madje prej atyre që reflektojnë në dritë.

Kërkoni emrin e Heliton Xhixha, dhe vëreni se veprat e tij po shkëlqejnë në të gjithë botën. Arti i tij reflekton dritën, e shumëfishon intensitetin e trajtës së dritës që shpërfaqet dhe shpërndahet në një pafundësi trajtash dhe formash, duke u rikthyer sërish në spektrin e dritës që e godet, për t’i dhënë jetë dhe për ta detyruar atë të flasë përmes reflektimit, të flasë me natyrën dhe njerëzit përmes një gjuhë të zhdërvjellët komunikimi që është unike, sa ç’është shpërthyese, sepse ajo është jo përbërë prej dritës, por falë asaj materiali inoks që del nga ftohtësia për të gjeneruar energji bashkëveprimi me masën e vëllimtë të reflektimit që bie mbi të.

Krahasuar me ato skulptura të përmasave të mëdha, “Kapaku i çelikut” i lëmuar me pasqyrë në hyrje të pavijonit Qintai bie më pak në sy, por shpreh edhe konceptin e tij artistik, “Unë nuk gdhend materiale, por përdor materiale për të gdhendur dritën.”

“Unë kam përdorur materiale të ndryshme për të krijuar, si mermer, bronz dhe xham murano, por çeliku është krejtësisht ndryshe. Unë rashë në dashuri me të në shikim të parë. Ajo që është veçanërisht e rëndësishme është se çeliku përfaqëson natyrën bashkëkohore të kohës që jetoj, ne jemi të ekspozuar ndaj saj në çdo moment të jetës sonë të përditshme, ndaj ishte një proces i natyrshëm për mua ta shndërroja këtë material në një koncept artistik për epokën e ardhshme.” ka shpjeguar artistik kinez, një nga tre fituesit e bienales.

“Zgjodha llakun e pasqyrës si elementin e tij unik sepse përmes pasqyrave ne jemi në gjendje të shohim dhe perceptojmë disa elemente vizuale dhe perspektiva që nuk mund të shihen me sy të lirë. Kështu që në këtë rast u përpoqa t’i paraqes disa këndvështrime, forma, skena. publike, për të nisur një dialog të hapur, por më e rëndësishmja për të thelluar në pamjet vizuale të një hapësire nga këndvështrime të ndryshme.”

Pra, a është e saktë që audienca qytetare të kontrollojë, të fotografojë dhe të prodhojë filma të suksesshëm me efekte të ndryshme përballë skulpturave të artit? Kështu funksionon arti bashkëkohor?

E rëndësishme është të lidheni me punën, të keni një marrëdhënie dhe të bëheni pjesë e punës. Arti bashkëkohor ka të bëjë me atë që të na lejojë “të shohim” veten.

Dhuratat e bëra nga tre artistët për Muzeun e Artit në Wuhan nuk janë vetëm vepra arti, por më të çmuara janë pasioni i tyre për artin dhe bujaria e tyre në ndarjen. Arti është pasuria e përbashkët e njerëzimit . Në të ardhmen, më shumë koleksione do të hyjnë në Muzeun e Artit në Wuhan, si audiencë, ne do të ndiejmë tronditjen dhe prekjen që sjell arti pa pushim.