Xhejmi Shea tregon ”fajtorët” për ngecjen e dialogut Kosovë-Serbi: Mendoj se ka dy arsye kryesore

Ish-zëdhënës i NATO-s në kohën e luftës së Kosovës, Xhejmi Shea i ftuar në emisionin “Balkan Talks” ku foli në lidhje me situatën në Ballkan dhe marrëdhëniet mes Kosovës dhe Serbisë. Në një intervistë me gazetarin Franko Egro, Shea zbuloi dhe disa nga faktorët që kanë ndikuar në ngecjen e dialogut mes Kosovës dhe Serbisë. Sipas tij zgjedhjet në Serbi dhe zgjedhjet për Parlamentin Evropian sollën një ngecje të bisedimeve në Bruksel, por shtoi se me ekipin e ri negociator do të ketë avancim në këtë drejtim.

Intervista e plotë

I dashur Xhejmi, faleminderit shumë vërtet që gjetët kohë për të biseduar me ne! Është kënaqësi t’ju kem në program.

Shea: Kënaqësia është tërësisht reciproke jam i lumtur që u ktheva në program. Flm

Faleminderit! I dashur Xhejmi, në hyrje nënvizova faktin se po përjetojmë një bllokim të plotë në dialogun mes Kosovës dhe Serbisë për momentin. Cilat janë, sipas këndvështrimin tuaj, arsyet kryesore që qëndrojnë pas saj?

Shea: Mendoj se ka dy arsye kryesore. Dua të them, para së gjithash, kishim zgjedhjet në Serbi, ku zgjedhjet komunale në Beograd duhej të përsëriteshin fundjavën e kaluar. Ma do mendja se kur je ende në fushatë zgjedhore, ky ka qenë rasti me presidentin Vuçiç në Serbi, përqendrohesh te zgjedhjet. Zgjedhjet nuk janë koha për kompromis politik, zgjedhjet nuk janë kohë për gjuhë të moderuar. Pa dyshim që Vuçiçi është përqendruar në çështjet e brendshme. Pra, tani që zgjedhjet kanë përfunduar, do të ketë disa dyshime për lirinë dhe drejtësinë e atyre zgjedhjeve.

FRANKO EGRO EURONEWS-E saktë.

XHEJMI SHEA ISH-ZËDHËNËS I NATO-S-Dje ka dalë një raport nga Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë që tregon për disa parregullsi. Por tani që zgjedhjet kanë mbaruar, Vuçiçi, natyrisht, kushdo që mendoni se do t’i marrë mandantin për vitet e ardhshme, shpresojmë se do të jetë në një pozicion për të treguar fleksibilitet dhe disa deklaratea. Arsyeja e dytë janë zgjedhjet evropiane që po afrohen tani, filluan në Holandë sot, vazhdojnë deri të dielën. Pra, institucionet evropiane të cilat natyrisht po e shtyjnë këtë proces, dialogu Beograd-Prishtinë ka qenë pak i përqendruar edhe në zgjedhjet e brendshme. Natyrisht, SHBA u përqendruan në Gaza. Kështu që, në njëfarë mënyre mendoj se zgjedhjet në Serbi kanë mungesa vëmendjeje gjatë muajve të fundit. Shpresojmë që sapo të krijohet një lloj ekipi i ri për BE-në, ndoshta me një negociator tjetër për Beograd-Prishtinë, presim të shohim me shpresë, mund të fillojmë të ecim përpara. E kuptoj ndërkohë, natyrisht, zhgënjimin e kryeministrit Kurti dhe të kosovarëve.

FRANKO EGRO EURONEWS-Kuptoj. Z. Shei, një moment i rëndësishëm politik ndodhi muajin e kaluar dhe doja analizën tuaj per të. Kosova humbi mundësinë për t’u anëtarësuar në Këshillin e Evropës. Znj. Bakoyanis në prezantimin e raportit te saj tha se Kosova i kishte përmbushur të gjitha detyrat e shtëpisë; por kryesisht Gjermania dhe Franca vunë veton kunder hyrjes se Kosovës në Këshillin e Evropës për shkak të asociacionit të komunave serbe. Çfare mendoni për këtë ngjarje nga pikëpamja politike?

XHEJMI SHEA ISH-ZËDHËNËS I NATO-S-Më erdhi thellësisht keq që e pashë këtë sepse siç e dini, një nga gjërat për të cilat ne miqtë e Kosovës kemi kërkuar gjatë viteve të fundit, është që Kosova të mund t’i bashkohet sa më shumë organizatave ndërkombëtare. Ka qenë e vështirë, sigurisht, me disa nga organet e OKB-së, siç e dimë, si Interpoli dhe të tjera. Por Këshilli i Evropës nuk është një organ i OKB-së, natyrisht, është organizatë më vete.

Mendoj se do të ishte një hap i konsiderueshëm përpara në njohjen e Kosovës si një vend normal evropian. Fakti që përmbushi standardet, siç treguan autorët e një raporti, dhe ende nuk u lejua, mendoj se është vërtet për të ardhur keq. Mendoj edhe se është lloji i gabuar i lidhjes. Tani është absolutisht e vërtetë se qeveria e Kosovës ka pranuar të themelojë asociacionin e komunave serbe dhe kjo është pjesë e dialogut Beograd-Prishtinë.

Mendoj se kjo është diçka që ne miqtë e Kosovës duhet të vazhdojmë ta nxitim, por shumë lidhje për të lidhur çdo pjesë të përparimit të Kosovës me gjithçka tjetër që ndodh në të njëjtën kohë, mendoj se është pak e padrejtë dhe dyshoj shumë nëse vendet e tjera që janë anëtarësuar në Këshillin e Evropës më parë, duhej të zgjidhnin çdo problem me çdo organ ndërkombëtar para se të ndodhte. Mendoj se do të ishte mirë për Kosovën, do të ishte mirë për liritë e të drejtave të njeriut, të gjitha këto gjëra për të qenë pjesë e Këshillit të Evropës. Ndaj, më vjen keq për këtë, siç thashë, është mirë të ushtrohet presion, por mendoj se kjo është një pikë ku presioni s’ka qenë ndoshta i zbatuar drejt.

FRANKO EGRO EURONEWS-Një pyetje tjetër për këtë çështje, a mendoni se Berlini dhe Parisi ishin më të ashpër me Kosovën në krahasim me qëndrimin që kanë mbajtur së fundmi ndaj Serbisë?

XHEJMI SHEA ISH-ZËDHËNËS I NATO-S-Mendoj se ka ndodhur në këtë çështje jashtëzakonisht të rëndësishme, sepse kemi një shprehje që thotë: “zënka bëhet me dy veta.”

FRANKO EGRO EURONEWS-E saktë.

XHEJMI SHEA ISH-ZËDHËNËS I NATO-S-E keni të dëgjuar. Duhet të keni presion nga të dyja palët, por kur njëra palë përmbush atë që po kërkoni, Kosova përmbush standardet për Këshillin e Evropës, dhe së fundi e dimë se Kosova ka përmbushur edhe kushtet për sanksionet e BE-së ndaj Kosovës që u vendosën vitin e kaluar për t’u hequr siç theksoi dje kryeministri Kurti. Kështu që, mendoj se drejtësia është kur një vend ka bërë atë që ju i kërkoni, atëherë drejtësia, atëherë dera të hapet. Mendoj se ka pasur edhe një çështje absolutisht kyçe në këtë përpjekje të veçantë, veçanërisht nëse pas zgjedhjeve evropiane, dialogu Beograd-Prishtinë do të rifillojë me disa perspektiva të mëdha suksesi.

FRANKO EGRO EURONEWS-Z. Shei, pas përfundimit të zgjedhjeve europiane, pas krijimit të komisionit të ri dhe strukturave te reja, a prisni një qasje të re te Bashkimit Europian ndaj dialogut Kosove-Serbi? Duket sikur deri më tani, ka dështuar në adresimin të shqetësimeve kryesore të të dyja palëve.

XHEJMI SHEA ISH-ZËDHËNËS I NATO-S-Mendoj nëse s’është një qasje e re, është një energji e re, sigurisht, por edhe shumë më tepër presion dhe mbështetje nga Fuqitë e Mëdha, si Shtetet e Bashkuara dhe natyrisht, Franca, Gjermania, Britania e Madhe, lojtarët kryesorë në Bashkimin Evropian. Mendoj se kur thoni një qasje të re, parametrat e një marrëveshjeje janë përpunuar mjaft mirë. Patëm një marrëveshje të shkëlqyer, edhe pse të pazbatuar mes Vuçiçit dhe Kurtit, si ajo e Ohrit në Maqedoninë e Veriut vitin e kaluar që përcaktoi disa pika të marrëveshjeve të tjera dhe të ecim përpara. Kemi përkushtimin e qeverisë së Kosovës, edhe pse nuk është zbatuar ende për të themeluar asociacionin e komunave serbe. Kemi idenë kush duhet të lëvizë i pari. Mendoj se parametrat janë në tavolinë, thjesht na duhet më shumë energji, më shumë presion për të pasur një plan zbatimi për të ecur përpara, sepse sigurisht që marrëveshjet në letër të cilat nuk zbatohen, nuk vlejnë shumë.

FRANKO EGRO EURONEWS-Plotësisht dakort me ju, z. Shea. Pyetja vijuese do ishte: ishim dëshmitarë të një ngjarjeje tjetër të rëndësishme muajin e kaluar, ndonese jo aq shumë te diskutuar në këtë pjesë të botës, fakti që Kosova e ka rritur ndjeshem përfaqësimin e saj në asamblenë e NATO-s. Nga statusi i vëzhguesit ne anëtar i asociuar. Çfarë mendoni ju për këtë ngjarje? Cfare rëndësie ka ajo në raportin mes Kosovës e NATO-s? Anëtarësimi i saj ka qenë një ëndërr. A po afrohet?

XHEJMI SHEA ISH-ZËDHËNËS I NATO-S-Sigurisht që mendoj se ky është një hap pozitiv dhe do ta shpjegoj pse. Kam kërkuar prej kohësh që Kosovës t’i jepet statusi i partneritetit të plotë për statusin. Kjo është marrëveshja e partneritetit, marrëveshja standarde e partneritetit që NATO ofron për të gjithë partnerët e saj në Evropën Qendrore dhe Lindore. Ato vende që janë anëtarësuar në NATO që nga viti 1999, kanë kaluar përmes këtij partneriteti për paqe. Ofron një menu të plotë të aktiviteteve të bashkëpunimit që nga trajnimi, ushtrimet e përbashkëta, puna në ndërveprueshmëri dhe i ofron Kosovës sipas nenit 8 të marrëveshjes, edhe mundësinë për t’u angazhuar në konsultime politike me aleancën, veçanërisht në situata emergjente dhe krize. Mendoj se ky do të ishte një hap përpara.

Tani pjesa pozitive është se takimi i asamblesë parlamentare të NATO-s në Sofje, së fundmi, i ka kërkuar NATO-s të shqyrtojë përmirësimin e këtij partneriteti. Jo vetëm asamblesë, jo vetëm që Kosovës i është dhënë statusi i asociuar, por edhe i është bërë thirrje NATO-s të bëjë më shumë në aspektin e aktiviteteve të përbashkëta, të cilat natyrisht janë një urë për anëtarësimin në të ardhmen, edhe nëse nuk ka afat, i cili është themeluar. Pra, nga njëra anë, është mirë që zëri demokrat i vendeve të NATO-s, parlamentarët e zgjedhur kanë bërë thirrje për këtë. Por nga ana tjetër, duhet të jem i sinqertë me shikuesit sot dhe të theksoj se NATO nuk është e detyruar të pranojë rekomandimet e asamblesë parlamentare të NATO-s. Është një organ konsultativ, por nga ana tjetër, asambleja parlamentare e NATO-s përfaqëson opinionin demokrat.

FRANKO EGRO EURONEWS-Në rregull.

XHEJMI SHEA ISH-ZËDHËNËS I NATO-S-Parlamentarët në vendin e NATO-s , kështu që, nuk mendoj se do të ishte mirë që NATO-ja ta shmangte këtë rekomandim.

FRANKO EGRO EURONEWS-Z. Shei, janë 5 shtete anëtare të BE-së, prej tyre 4 janë anëtarë të NATO-s që nuk e njohin pavarësinë e Kosovës. Ka shumë zëra në rajon, në SHBA dhe në Evropë, që po kërkojnë që Komuniteti Ndërkombëtar të përqendrohet më shumë në këto 5 vende për tA pranuar pavarësinë e Kosovës që rrugëtimi i Kosovës drejt Bashkimit Evropian dhe NATO-s të jetë më I lehtë. A jeni dakord JU me këtë këndvështrim?

XHEJMI SHEA ISH-ZËDHËNËS I NATO-S-Shpresoj se do ta njohin Kosovën, sepse natyrisht kjo mosnjohje në shumicën e rasteve nuk lidhet drejtpërdrejt me Kosovën, apo me situatën në rajon. Por është e lidhur me shqetësimet e brendshme të vendeve, veçanërisht me minoritetet. Për shembull, në Spanjë janë përpjekur të organizojnë referendume të paligjshme në të kaluarën ose të bëjnë thirrje për separatizëm, kështu që, është vërtet një reflektim i çështjeve të brendshme. Por kemi parë kohët e fundit se ka pasur një qëndrim më pragmatik, këto vende kanë rënë dakord, për shembull që NATO të ketë aktivitete partneriteti me Kosovën.

Jo partneriteti të plotë për paqen, që po e përshkruaja më herët, të paktën fillimi. Edhe në BE këto vende i kanë dhënë dritën jeshile lehtësimit të vizave dhe gjëra të tjera. Pra, do të shpresoja se edhe nëse çështja e njohjes nuk mund të zgjidhet menjëherë për shkak të këtyre shqetësimeve të brendshme, megjithatë, do të kishim një ndjesi më të madhe pragmatizmi që s’do të bllokojnë gjithçka në aspektin e bashkëpunimit me Kosovën për të ecur përpara. Kosova s’duhet të përshkruhet gjithmonë me vështirësi të veçanta politike.

FRANKO EGRO EURONEWS-Z. Shei, një çështje tjetër e rëndësishme që dua të diskutoj me ju, është fakti që Kosova, qeveria dhe populli i Kosovës duan të anëtarësohen në Bashkimin Evropian, duan të anëtarësohen në NATO. Politika e Kosovës është në harmoni të plotë me atë të Bashkimit Evropian. Krejt ndryshe është situata mes Serbisë dhe Bashkimit Evropian; Serbisë dhe perëndimit, marrëdhëniet e saj me Rusinë, me Kinën jane te fortaetj. Pyetja ime për ju që jeni shumë britanik, a është teoria e paqetimit një këndveshtrim që mund të shpjegoje politiken aktuale te perëndimit në marrëdhëniet e tij me Serbinë?

XHEJMI SHEA ISH-ZËDHËNËS I NATO-S-Mendoj se është e qartë se nëse Serbia e ka seriozisht anëtarësimin në Bashkimin Evropian dhe ka negociuar për goxha kohë tashmë, sigurisht që duhet të ketë dy faktorë kryesorë. Numri një, Serbia rreshtohet me BE-në, rreshtohet me perëndimin në aspektin e politikës së jashtme, në aspektin e vlerave, sanksionet kundër Rusisë për aktivitetet e saj në Ukrainë, natyrisht, janë shumë të rëndësishme. Serbia, natyrisht, i përmbush të gjitha kushtet për anëtarësim në BE, të cilat janë rigoroze, por së dyti, edhe nëse Serbia e njeh Kosovën, siç këmbëngulte kancelarja gjermane Merkel. Mendoj se qartazi interesi i BE-së është që Serbia të jetë anëtare në planin afatgjatë, stabiliteti dhe paqja në Ballkanin Perëndimor.

Mendoj se do ta ndihmonte edhe Kosovën, por sigurisht që Serbisë nuk mund t’i jepet, nëse doni, një proces anëtarësimi më i lehtë se vendet e tjera, ajo duhet të zgjedhë. Opinioni është mjaft i ndarë në Serbi për këtë çështje, por mendoj se nëse negociatat mes BE-së dhe Serbisë marrin vrull dhe popullata serbe e sheh duke ndodhur realisht anëtarësimin në BE, entuziazmi për BE-në do të rritet. Pra, sigurisht që nuk do të doja të braktisja Serbinë, por krejt e kundërta. Siç thashë, serbët duhet të bëjnë një zgjedhje. BE-ja duhet t’ia bëjë të qartë Beogradit se anëtarësimi në BE do të thotë respektim i vlerave evropiane.

FRANKO EGRO EURONEWS-A duhet perëndimi të mbajë një qëndrim më të ashpër ndaj Serbisë? Nëse kemi parasysh qeverinë e Kosovës, pika e vetme e dallimit me perëndimin është qëndrimi ndaj dialogut apo asociacionit të komunave serbe. Kur është fjala për Serbinë, ajo organizoi sulmin terrorist në Banjska, marrëdhëniet me Rusinë po forcohen, vizita e presidentit kinez në Beograd. Pra, a duhet të mbajë një qëndrim më të ashpër për ta afruar Serbinë me Bashkimin Evropian? Apo …

XHEJMI SHEA ISH-ZËDHËNËS I NATO-S-Ajo që po ndodh në Beograd, shpesh është shumë ambivalente, keni të drejtë për lidhjet me Rusinë. Sigurisht, vizita e presidentit Xi disa javë më parë. Por nga ana tjetër, qeveria serbe i ka dhënë ndihmë ushtarake edhe Ukrainës. Ajo vazhdon të jetë pjesë e partneritetit të NATO-s për paqe dhe të kryejë stërvitje të përbashkëta. Problemi është se lidhjet me Kinën dhe Rusinë marrin shumë më tepër publicitet sesa lidhjet me perëndimin, të cilat priren të trajtohen në njëfarë mënyre më fshehtas. Por vazhdojnë të ekzistojnë.

Ka parti demokratike në Serbi, shumë njerëz duke përfshirë brezin e ri që e shohin të ardhmen si pjesë e Evropës dhe prandaj, nuk mendoj se duhet t’i braktisim këta njerëz. Por ke të drejtë. Qasja duhet të jetë e barabartë, lëshimet duhet të bëhen nga të dyja palët, siç thashë edhe më herët, jo vetëm nga ana e Kosovës dhe BE-së duhet ta bëjë të qartë se nëse negociatat do të vazhdojnë, Beogradi duhet të respektojë vlerat evropiane. Mund të them vetëm se ka një angazhim të ri të BE-së me Ballkanin Perëndimor. Ne tani i kemi këto 6 miliardë baza të zhvillimit dhe rindërtimit nga Komisioni Evropian.

BE tani po takohet më rregullisht në rajon, duke përfshirë Tiranën, së fundmi në Shqipëri, po ecin përpara tani, më dinamikisht me hapjen e negociatave për anëtarësimin me Maqedoninë e Veriut, natyrisht me Shqipërinë. Pra, si pjesë e këtij procesi të integrimit rajonal, shpresojmë se kjo do të prodhojë një dinamizëm i cili do të ndihmojë edhe Serbinë dhe do të ketë një efekt të dobishëm në marrëdhëniet ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit.

FRANKO EGRO EURONEWS-Z. Shei, a është harruar sulmi terrorist në Banjska në shtatorin e kaluar, apo mësimet janë nxjerrë, por nuk bëhen publike?

XHEJMI SHEA ISH-ZËDHËNËS I NATO-S-Jo, mendoj se mësimet i kanë marrë, për shembull, vendet perëndimore, sekretari i përgjithshëm i NATO-s, Stolenberg, kur ishte në Beograd kohët e fundit, hapën gjyq për një hetim të plotë të kësaj, për të parë kush qëndronte vërtet pas kësaj. Linjat e furnizimit, financimet, rrjetet. Siç e kam thënë shumë herë duke përfshirë edhe në “Euronews”, këta terroristë, këta milici, këta sulmues nuk erdhën nga hiçi. Dikush i pagoi. Dikush u dha armë, ishin të trajnuar dhe të pajisur. Nuk ishte një veprim spontan, kjo është e qartë. Pra, mësimet duhet të nxirren dhe mendoj se ka ndodhur, KFOR është përforcuar, KFOR tani është më i pranishëm në veri të vendit. Po punon me sigurimin e Kosovës që duhet të bëjë një punë më të plotë të policimit të kufirit, i cili hyn në veçanti, dhe për këtë arsye sigurohen që çdo lloj operacioni në të ardhmen mund të jetë, siç themi se në vendin tim, e keqja mund të ndalet menjëherë para se këta paraushtarakë të mund të shkojnë shumë më tej. Mendoj se për sa i përket sigurisë dhe vigjilencës, inteligjencës, monitorimit të kufijve, mësimet janë nxjerrë dhe shpresoj shumë, por kam besim që situata në veri ka qenë karma muajt e fundit.

FRANKO EGRO EURONEWS-Është e vërtetë, por një nga organizatorët, apo frymëzuesit e sulmit terrorist, Aleksandër Vulin, ish-drejtori i BIA-s, tani është rritur politikisht ne qeveri. Zv/kryeministri i qeverise serbe i shpallur nongrata nga Shtetet e Bashkuara, me lidhje të forta me Rusinë, me sherbimet e fshehta ruse FSB dhe GRU. Cfarë tregon kjo, në aspektin politik, për atë që po ndodh brenda Serbisë dhe si po e kupton perëndimi atë që Vuçiçi, Vulini dhe Popoviçi po bëjnë brenda Serbisë?

XHEJMI SHEA ISH-ZËDHËNËS I NATO-S-Siç e përmenda, mendoj se pas incidentit të Banjskës, gjëja kryesore është të jesh në gjendje të bësh atë që ka kërkuar Komuniteti Ndërkombëtar, të kryesh një hetim të plotë pse ndodhi kjo veçanërisht. Siç thashë, zinxhirët e furnizimit, financimi ose kush qëndron pas atij rrjeti të veçantë. Unë personalisht nuk do të bëj asnjë akuzë para se të di faktet kush qëndron pas kësaj, por është e qartë se ka pasur një lloj organizimi. Mendoj se është shumë e rëndësishme që Beogradi ta hetojë atë organizatë dhe ta çmontojë, që të mos përsëriten incidente të tilla. Presioni do të jetë shumë i rëndësishëm këtu, sepse gjërat si Banjska nuk janë vetëm tragjike në vetvete kur u vra një polic i guximshëm kosovar, natyrisht, por gjithashtu i prishin plotësisht dhe i shuajnë përpjekjet e kryeministrit Kurti për të negociuar për normalizimin e marrëdhënieve. Na kanë kthyer me muaj prapa. Është e vështirë të mbledhësh pjesët më pas. Pra, ka arsye të dyfishtë politike për t’i parandaluar që këto gjëra të përsëriten.

FRANKO EGRO EURONEWS-Z. Shei, gjatë kësaj jave, presidenti i Serbisë mblodhi atë që ai e quan Parlamentin e panserbëve. Pra, të gjithë serbët kudo që janë në Ballkan, u mblodhen në Beograd. Bota serbe është një tjetër shqetësim i madh, jo vetëm për vendet e Ballkanit, por edhe për evropianët dhe për më tepër amerikanët. Cili është qëndrimi juaj ndaj këtij grupi të ndjeshëm, bota serbe?

XHEJMI SHEA ISH-ZËDHËNËS I NATO-S-Besoj se ka një ndryshim midis bashkimit kulturor dhe gjuhësor dhe nocioneve të një Serbie të madhe, ose të një Rusie të madhe, ose të një vendi tjetër më të madh. Është krejtësisht normale të takohen njerëzit, për shembull, që ndajnë një gjuhë ose kulturë, francezë për shembull, kanë organizatën e frankofonisë, e dini shumë mirë.

Ne në Mbretërinë e Bashkuar, kemi Komonuelthin ku takohemi shpesh me vende që ndajnë gjuhën angleze, që do të jenë pjesë e Perandorisë Britanike. Jo më, falë Zotit, e kemi kaluar këtë. Ka një lloj përkatësie kulturore ku takohen njerëzit që ndajnë një kulturë të përbashkët. Përderisa është kulturore, përderisa ka të bëjë me kulturën dhe nuk është një lloj lëvizjeje politike, që ne e quajmë iridantizëm në histori, që është nocioni që mund të ndryshosh kufijtë, që mund t’u marrësh territore vendeve. Gjërat që po bën Putini në Ukrainë për momentin. Janë pretekste, pretekste artificiale që po mbroni njerëz që flasin gjuhën tuaj përtej kufirit, që po shtypen.

Kjo nuk është e vërtetë, nuk ka shtypje represion ndaj komuniteteve me pakicë etnike. Janë krejtësisht të lirë për të jetuar dhe për të zhvilluar vendin. Pra, pjesa kulturore është një gjë. Por një lloj lëvizjeje sllave, serbe, e cila synon të ndryshojë kufijtë dhe të ndryshojë hartën. E kemi parë çfarë ndodhi me këtë në kohën e Millosheviçit. Solli vuajtje të patregueshme, vdekje dhe mjerim për miliona njerëz, përfshirë vetë serbët. Pra, të mos shkojmë përsëri në atë rrugë. Faleminderit!

FRANKO EGRO EURONEWS-Z. Shei, doja të dija këndvështrimin tuaj për faktin se misioni i Gabriel Eskobarit dhe i Miroslav Lajçakut duket sikur dështuan ne dialogun kosove serbi. Natyrisht, kemi marrëveshjen e Brukselit dhe aneksin e Ohrit. Ju përmendët fjalën energji e re. Në këtë studio kam pasur intervista me deputetë të rëndësishëm të eurozonës si Knut Abrahams dhe Viola Von Kraman, dhe në thelb ata sugjeronin që në vend të dialogut mes Prishtinës e Beogradit, duhet të ketë dialogë të veçantë mes Brukselit dhe Prishtinës, Brukselit dhe Beogradit, dhe kur t’i afrohen integrimit evropian, mund të bisedojnë për çështjet e mbetura. A e shihni atë si një perspektivë të re, një qasje të re që ndoshta mund të jetë më e dobishme në këtë situatë?

XHEJMI SHEA ISH-ZËDHËNËS I NATO-S-Sigurisht, nuk ka alternativë për rrugën diplomatike. Gjithashtu, për të filluar nga parimet e para, ka shumë pak gjasa që Beogradi dhe Prishtina të negociojnë drejtpërdrejt pa ndërmjetës ndërkombëtar, s’do të jenë në gjendje të arrijnë vetë në një marrëveshje. Pra, po, duhet të ketë kuadër ndërkombëtar. Ka pasur disa suksese në të kaluarën. Pra, pikësëpari, të mos dorëzohemi. Nuk është alternativë.

Nuk mund të lejojmë që situatë e tillë e ngrirë të vazhdojë me vite e vite e vite me radhë, me krizën periodike dhe tensionet. Deri në njëfarë mase, ajo që sugjeroni, tashmë ka ndodhur siç e dini shumë mirë. Në Bruksel, negociatori i BE-së ka biseduar drejtpërdrejt me palën kosovare dhe veçmas me palën serbe. Kanë pasur disa takime të përbashkëta, por kjo rruga e veçantë që përshkruani, ka vijuar për disa kohë tashmë. Pra, nuk mendoj se do të ishte veçanërisht e re, por ia vlen të vazhdohet. Jo.

Mendoj se kryesorja këtë herë është të kemi BE dhe Shtetet e Bashkuara, por edhe me një grup miqsh të Kosovës, palët e mëdha, Britania e Madhe, Franca, Gjermania, të tjerë që gjithashtu do të ishin në sallë duke ushtruar presion maksimal në të dyja palët. Së dyti, duhet parimi që nëse nuk është rënë dakord për gjithçka, s’kemi rënë dakord për asgjë. Kjo duket e vështirë, sepse ka bllokim në një zonë dhe asgjë tjetër nuk ndodh me 10 ose 11 pikat e tjera të planit. Por për të filluar me një ose dy gjëra, zbatojini, ndaloni pak, sigurohuni të funksionojë dhe pastaj kaloni në fazën tjetër. Një lloj qasjeje më hap pas hapi, graduale. Por kurrë nuk do të heq dorë nga negociatat. Duhet të nxjerrim mësimet pse nuk kanë pasur sukses deri më tani dhe t’u kthehemi atyre pas zgjedhjeve të BE-së. Siç kam thënë, me ndjesinë e energjisë.

FRANKO EGRO EURONEWS-Z. Shei, teksa po i afrohemi fundit të kësaj interviste, desha të dija mendimin tuaj personal. A prisni ndonjë ndryshim në qëndrimin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës ndaj dialogut ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, nëse pas zgjedhjeve të nëntorit do të ketë një administratë të re në Uashington?

XHEJMI SHEA ISH-ZËDHËNËS I NATO-S-Është gjithmonë e vështirë siç e dini, veçanërisht për një zëdhënës të vjetër të NATO-s si unë t’u përgjigjet pyetjeve spekulative.

FRANKO EGRO EURONEWS-Po.

XHEJMI SHEA ISH-ZËDHËNËS I NATO-S-Sa herë që përpiqem të parashikoj të ardhmen, gaboj. Pastaj dal qesharak, siç themi ne në Londër nga vij. Pra, nuk është një pyetje e lehtë. Ajo që pamë herën e fundit, kur presidenti Trump ishte në Shtëpinë e Bardhë, është se ai në fakt, u përpoq të ringjallte dialogun Beograd-Prishtinë. E mbani mend se kishte dy liderët në Shtëpinë e Bardhë. I bëri të nënshkruanin një marrëveshje, e cila befasoi shumë njerëz. Ai tregoi njëfarë interesi. Trumpi është gjithashtu një person që vlerëson vërtet aftësinë e tij diplomatike. Ai beson. E tha në Ukrainë, mund të siguroj paqe brenda ditës, mund ta siguroj për 24 orë.

Ne nuk e dimë sa realiste është kjo, por ai e vlerëson aftësinë e tij si president për të kapërcyer barrierat, siç themi, ta kapim demin nga brirët. Ai tregoi njëfarë interesi për këtë, duke i qortuar. Pra, nuk mendoj domosdoshmërisht se administrata Trump nëse ndodh, do të ishte disi më negative ose më pak e angazhuar në këtë çështje sesa administrata e Bidenit. Trump ka një histori dhe për arsye krenarie mund të ndiejë që dëshiron t’i tregojë botës se mund ta përfundojë punën. Të presim e të shohim, por mendoj se SHBA do të përfshihen me siguri.

FRANKO EGRO EURONEWS-Pyetja ime e fundit për ju, z. Shea. Ka shumë diskutime në Kosovë për qëndrimin që po mban kryeministri për të kontrolluar apo për ta shtrire plotësisht sovranitetin në territorin e Republikës së Kosovës edhe pa u konsultuar me aleatët, Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimin Evropian. Ndoshta për shkak të kësaj, qeveria e Kosovës është nën sanksione. Ç’mendoni për këtë teori, nëse dëshironi, sovraniteti kundrejt konsultimit, nëse mund ta them thjesht për publikun që po na ndjek?

XHEJMI SHEA ISH-ZËDHËNËS I NATO-S-Pikëpamja ime ka qenë gjithmonë e qartë për këtë, kryeministri Kurti, qeveria e Kosovës duhet të punojë ngushtë me Komunitetin Ndërkombëtar. Do të shënojmë për disa ditë më 10 qershor fundin e fushatës ajrore të NATO-s në vitin 1919 dhe që nga ai moment, që nga momenti i vendosjes së KFOR-it dhe patëm Administratën e Kombeve të Bashkuara, Kosova dhe Komuniteti Ndërkombëtar kanë punuar hap pas hapi gjatë gjithë rrugës në Deklaratën e Pavarësisë në 2008 dhe që atëherë, ne kemi qenë partnerë që punojmë së bashku. Ka qenë një marrëveshje e mirë që e mbron Kosovën. E mbajti të sigurt.

Sigurisht, bëri çmos për ta integruar Kosovën në Komunitetin Ndërkombëtar. Pra, kjo ka qenë një formulë e mirë. Sipas mendimit tim, rrugët e ndara tani s’do të ishin ide e mirë sepse do t’u jepte njerëzve një justifikim për të fajësuar mungesën e progresit te kosovarët, për të mbajtur sanksionet, për ta mbajtur Kosovën jashtë Këshillit të Evropës.

Kosova nuk duhet të bëjë asgjë për t’i dhënë askujt arsyetime. Për të mos besuar se nuk po vepron në bashkëpunim për të ngadalësuar procesin. Ka qenë një partneritet i mirë dhe mendoj se ne nga jashtë duhet të bëjmë atë që duhet të bëjmë për ta mbajtur këtë partneritet, veçanërisht për të respektuar marrëveshjet. Nëse Kosova i plotëson kushtet për anëtarësim në një organizatë, dera duhet të hapet. Por kosovarët duhet të bëjnë të pamundurën për të treguar se s’po na provokojnë apo s’po bëjnë surpriza, por po ecin hap pas hapi, kështu ishte në të kaluarën dhe është mënyra më e mirë për të ecur drejt së ardhmes.