Grushti i shtetit në Turqi dhe rreziku për terrorizmin

The Guardian/Përpjekja për grusht shteti në Turqi kërcënon të destabilizojë një aleat perëndimor në një rajon tashmë të rimëkëmbur nga lufta, terrorizmi dhe migrimi masiv, sipas ekspertëve dhe analistëve në rajon. Përpjekja e dukshme e ushtrisë turke për të kapur pushtetin të premten, lëshoi panik në rrugë dhe trondini NATO-n, sikurse edhe Lindjen e Mesme. Hapja e zjarrit nga tanqet në afërsi të parlamentit, dhe avionët luftarakë që rrëzonin një helikopter të mbushur me komplotues të shtetit, lanë rezultat të paqartë. Turmat mbushën rrugët në Stamboll, Ankara dhe qytete të tjera në kundërshtim të ligjit deklaruar ushtarak dhe shtetrrethimit. Presidenti Erdogan përdori Iphone-in e tij për ti bërë thirrje popullit për rezistencë. Radha e jashtëzakonshme e ngjarjeve ka habitur shumë komunitetin e politikës së jashtme, shumë prej të cilëve e perceptonin qeverinë e zgjedhur të Turqisë si relativisht të qëndrueshme.
Profesor Omer Taspinar, një bashkëpunëtor i lartë në Institutin Brookings, dhe një nga ekspertët e pakët të politikës së jashtme i cili ka paralajmëruar për rrezikun e një grushti shteti ushtarak në muajt e fundit, tha se një pyetje kritike do të jetë shkalla në të cilën e gjithë komanda ushtarake ishte përfshirë në tentativën për grusht shteti. Ai tha se rreziku më i madh ishte pushimi i “luftës” ndërmjet ndarjeve brenda ushtrisë turke, civilëve dhe fraksioneve të harmonizuara me Erdogan, i cili ishte ri-zgjedhur.
“Kjo do të trondisë tregjet turke. Ajo do të dëmtojë imazhin e vendit … Kjo do të jetë e turpshme për Erdoğan”. Profesor Omer Taspinar: Tani për tani pyetja është nëse grushti i tentuar i shtetit vjen nga komanda e lartë, apo nga ndonjë kolonel apo oficer drejtues, nga një segment i caktuar i ushtrisë? Ka tregues të drejtë tani për tani se qëndron kjo e fundit. Shefi i shtabit të ushtrisë nuk ka folur ende, dhe tradicionalisht në rastet e grushteve të shtetit në Turqi, pritet që të dalë e të flasë në televizion drejtuesi i ushtrisë. Taspinar tha se ishte veçanërisht e turpshme për presidentin turk për shkak të historisë së grushteve të shtetit në Turqi. “Në të kaluarën, çdo herë që ushtria ndërhyri , ishte në një kohë kur qeveria ishte shumë jopopullore.” Rreziku më i rëndësishëm, sipas Taspinar, do të ishte një përleshje e përgjakshme mes forcave të policisë besnike të ministrisë së brendshme, mbi të cilin Erdogan ka një grusht të hekurt, dhe një segmenti të ushtrisë rebele. “Unë nuk pres që kjo të ndodhë, por në qoftë se ajo nuk do të ishte shkatërruese për Turqinë.”
Ish-kryeministri Ahmet Davutollu i tha al-Jazeera se një klikë ushtarake kishte organizuar grushtin e shtetit dhe se do të dështojë. Kemal Kirishçi, analist dhe drejtor i Projektit të Turqisë në Brookings, thotë se “Dëmi i menjëhershëm këtu është për demokracinë.” Stephen Flanagan, i cili ka shërbyer në Këshillin e Sigurisë Kombëtare të administratës Obama dhe tani është analist për korporatën Rand, tha se ushtria turke ka kërkuar masa më të ashpra kundër kryengritësve kurdë për të forcuar kufirin e saj me Sirinë. Shtëpia e Bardhë, lëshoi një deklaratë duke thënë se Barack Obama dhe Sekretari i Shtetit John Kerry , u pajtuan që të gjitha palët në Turqi duhet të mbështesin Qeverinë zgjedhur në mënyrë demokratike të Turqisë, të tregojnë përmbajtje, dhe për të shmangur çdo dhunë ose gjakderdhje.

Turqia, e cila ka ushtrinë e dytë më e madhe në NATO, pas SHBA, ishte një aleat i rëndësishëm gjatë Luftës së Ftohtë dhe tani është një aleat, edhe pse me dallime të mëdha politike, në luftën kundër Isis. Vitin e kaluar Turqia ra dakord për të lejuar avionët e armatosur amerikanë të përdorin bazën ajrore Inçirlik, vetëm 60 milje nga veri-perëndim kufirit me Sirinë. Avioni kishte fluturuar më parë nga Iraku apo aleatët arabë si Jordani. Humbja e bazës do të ishte një goditje e rëndë për përpjekjet e vazhdueshme kundër Isis, sidomos pas sulmeve të fundit terroriste në kuadër Belgjikë, Francë, Turqi dhe SHBA. të forcojë kufirin e saj me Sirinë. Turqia, e cila pret 2.5 milionë refugjatë, kryesisht nga Siria, ka kundërshtuar mbështetjen e SHBA-së për forcat kurde që veprojnë në veri të Sirisë kundër Isis. Uashingtoni ka thënë se bën një dallim të qartë midis PKK, një organizatë të huaj terroriste, dhe kurdët sirianë, të cilin ai e sheh si një nga shumë grupe që luftojnë Isis.
Grushti në tentativë shënoi kthim në një epokë e cila kishte kaluar, të paktën me sa dukej. Në të kaluarën, shefat e ushtrisë në Turqi kishin hequr në mënyrë të përsëritur politikanët me të cilët ata nuk pajtoheshin apo që luftonin për t’iu përgjigjur trazirave. Në vitin 1960, zyrtarët e ushtrisë kishin larguar një kryeministër dhe më pas varur atë, dhe tre grushte më shumë u zhvilluan gjatë katër dekadave të ardhshme, sipas Reuters. The Guardian