Kur Albert Vërria rrëfente për Nikolin Xhojën

Nga Gezim Llojdia

1.
Frymëmarrjen e fundit, artisti i popullit Nikolin Xhoja e dha në një ndër muajt e trishtë të vitit 1987. Atje nën ftohtësinë e baltës larg tokës që e rriti, shkoi ish-partizani që luftoi për çlirimin e viseve shqiptare në luftën e dytë botërore, aktori i madh,Artisti Nikolin Xhoja. Ajri përreth. Kishte zënë të mugej. Siluetë e heshtur. Frymë-hapësira e ngushtuar. Muzgu i pikëlluar përcolli kështu në heshtje, në varrezat publike, largimin nga bota të një artisti kinemaje, të këtij vendi të vogël ballkanik. 
2.
Ai erdhi nga toka përtej detit. Por në qiellin e shpirtit,nuk ishin zhdukur retë e bardha të vendlindjes. Ai erdhi nga toka që quhet :Brindisi (shqiptimin italisht: [Brindisit] (dialektin lokal: Brìnnisi; latin: Brundisium) është një qytet në rajonin Apulia të Italisë, kryeqyteti i provincës së Brindizit, në brigjet e detit Adriatik. Historikisht, qyteti ka luajtur një rol të rëndësishëm në tregti dhe kulturës, për shkak të pozicionit të tij në Gadishullin italian dhe portin e tij natyrore në detin Adriatik. 
Nikolin Xhoja këtu ndjeu rrezet e para të diellit të jetës. Ishte muaji maj dhe viti 1926. Ky djalosh shkoi një ditë me çetat partizani,ndërkaq që fashizmi dhe më tej nazizmi pushtonin troje dhe robëronin kombe të qytetëruar,në sytë e këtij dheu. 
Djaloshi Nikolin Xhoja u bë pjesëtar i ushtrisë nacional-çlirimtare shkoi deri në viset e largëta shqiptare për të luftuar nazizmin dhe për ta larguar nga votrat shqiptare . Deri në Kosovë shkeli këmba dhe ndër vise tonë të Gjakovës, Sanxhakut, Mitrovicës, Gostivarit, Ohrit. Thuhet se këtu, ky djalosh këtu shpalosi aftësitë e tij grupet njësiteve luftarake dhe me pjesët dhe komeditë e shkurtra si:” Daj Ceni”, “Këpucari”, “Po vijnë partizanet” etj.
“Pas çlirimit –shkruhet në wikipedia ,te vendit dhe kthimit ne Durrës, vijoi te luante me tej si aktor amator pranë grupit qendror te Shtëpisë te Kulturës. Është nga aktoret themelues te teatrit “Aleksandër Moisiu” te Durrësit, me 11 janar 1955. Roli i tij i pare si aktor profesionist ishte ai i Kostës ne komedinë Vajza nga fshati e Fatmir Gjatës. Ka luajtur 54 role ne teatër, kryesisht te planit komik e satirik, gjithashtu ne 11 premiera te estradës se Durrësit si dhe ne 7 filma artistike. Një nga arritjet e tij me te spikatura, gjerazi e njohur ne aktrimin shqiptar, ishte roli i Qazim Mulletit ne komedinë Prefekti (1968) e Besim Levonjes. Ai njëmendësoi plot shpoti dhe mjete te holla humoristike fytyrën e kuislingut, e frikacakut, sidomos atë te zyrtarit te korruptuar e sharlatan, fale nej përshtatjeje qe e bënte edhe me te dukshme sjelljen dyfytyrëshe : mburrjen dhe panikun, kinse ndershmërinë dhe natyrën prej grabitqari, vrazhdësinë dhe shpirtin gjoja prej babaxhani. Me këtë rol loja e N. Xhojes mbërriti ne një nga vlerat sipërore te aktrimit shqiptar, i barasvlershëm me cilësinë aktoriale te Mihal Popit po te ky rol”.

Filmografia:
Në prag të jetës – (1981)
Thirrja – (1976)… Baca Leka
Udhëtim në pranverë – (1975)… Magazinieri
Çifti i lumtur – (1975)… Babai i Vajzës
Kapedani – (1972)… Xha Beqoja
Horizonte të hapura – (1968)… Kuzhinieri
Mundej të ishte shtegtari natën me hënë pa yje,ose gjuhëtari në detin me perla guackash. Që të limitojmë qartazi gjërat,bota jonë është shurdhmemece, e verbër është.
3.
Artisti i Popullit ,Albert Verria ka qenë partner me Artistin e popullit Nikolin Xhoja në kinokomedinë shqiptare:”Kapedani “të cilësuar si një ndër realizimet brilante të kësaj qendre prodhimi kinematografik ,megjithëse kanë kaluar gjysmë shekulli kjo kinokomedi vijon të mbetet ndër më të shikuarat.
Kjo kinokomedi është vlerësuar kështu:Një tjetër figure plot kripe e humor ishte ajo e xha Beqos ne filmin Kapedani (1972). Këtu ai skaliti me mjeshtëri te larte dhe sens te holle njeriun shpirtmire, gazmor, te gjindshëm, disi te leshte port e dashur e te ëmbël, duke krijuar se bashku me aktorin tjetër, Albert Verria ne rolin e Sulos, një nga dyshet aktoriale me harmonike, si nga pikëpamja e sendërtimit te marrëdhënieve, ne mënyre fare te natyrshme, ashtu edhe nga pikëpamja e ndjersjelljeve, e kundërshtive dhe e përplotësimeve reciproke ne karaktere, ne dialogët dhe ne gjendjet e tyre shpirtërore”.
A.Verria rrëfen: Që të limitojm qartazi gjërat,bota jonë është shurdhmemece, e verbër është. Përpara asaj, krijuesit i shfaqet një vizion Sapo mësova që kisha kinoprovë me Artisin Nikolin Xhoja thashë se do të bëja të pamundurën për ta fituar atë rol. Në kinostudio kishte ditë që kishin filluar kino-provat për të fituar nëj rolë në një ndër kino-komedit, që pritej të xhirohej atë vit. Kishte një dualizëm të theksuar për rolet kryesore.
Filmi "Kapedani" ,skeda e filmit:
Titulli shqip :”Kapedani”
Viti i prodhimit 1972
Koha (Zëri) – (PAL/DVD) 95:21
Ekipi realizues
Regjia Muharrem Fejzo
Fehmi Hoshafi
Liri Brahimi – ass.
Skenari :Skënder Plasari
Muzika e filmit : Tasim Hoshafi
Kameramani : Ilia Teprini
Drejtori artistik Teodor Siliqi
Prodhuesi i filmit: Shqipëria e Re

Xha Beqo ishte roli ku u ftuan të realizojnë kinoprovë Nikolin Xhoja përball Mihal Popit dhe Xan Zyberit .
Albert Verria ishte përball Pandi Raidhit dhe Myqerem Ferrës.Nikolin Xhjoa fitoi rolin e xha Beqosë dhe Albert Verria rolin e xha Sulos. Skenat në të cilën ata luajtën për kino-provën ishte i dehuri. A.Verria rrëfen:Ishin mbi 150 vetë që ndiqnin xhirimin dhe që mbanin të qeshurën për të mos ndërprerë një ndër krijimet më të spikatura të të dy aktorëve.
Aktorët që do të luanin në këtë kinokomedi:
Albert Verria……XhaSulo
Nikolin Xhoja……Xha Beqo
Flora Mërtiri
Zagorka Shuke
Ismail Zhabjaku
Lazër Filipi
Robert Ndrenika
Hyrije Ahmeti
Ferit Gjevori
Haxhi Sejko
Melpomeni Çobani
Në role pisode:
Dario Llukaçi
Meropi Xhoja
Reshat Arbana
Fatbardha Lalo
Saimir Kumbaro
Rauf Pojani
Tefta Hamzaraj
Valbona Simixhiu
A.Verria tregon:Kinokomedia u xhirua në këto ambiente. Në Tiranë u xhiruan mjaftë skena, brenda kinostudios dhe jashtë saj. Pjesët që luanin në teren u xhiruan në fshatrat Borsh,Piqeras,Lukovë.
Pjesa që Nikolini gjuante më çifte ,ndërkaq q ë thyen xhamet u xhirua në Piqeras. Gruaja që thërriste me të madhe për dëmin e shkaktuar a e njihni kush ishte: Meropi Xhoja,ose ndryshe bashkëshortja e Nikolinit .Ndërsa ecjen nëpër ato shkallët e fshatit tatëposhtë është xhiruar në një rrugicë të fshatit Lukovë. Nikolini ishte një aktor i madh. Nikolini ishte rreth 50 vjeç kur realizoi rolin e xha Beqosë. Unë isha rreth tredhjet vjeç ose 20 vjet më i vogël se ai. Rrathët ishin rrudhat e tyre të pleqërisë. Në të vërtet,ishin copëra vitesh të mbetura pas.
Deri në fund kishe ndërmend ta shpinte marrëveshjen më kohën xha Sulo?
-Jo sepse ju nuk dini dicka të habitshme. Bashkëshortja ime në film ishte : Zagorka Shuke ,aktore e teatrit të Pogradecit. Zagorka ishte rreth 45-501 vjeç që do të thoshte rreth 20 vjet më e madhe, mirëpo ende nuk është kuptuar ky ndryshim moshe dhe po e zbulojë këtu. Rolet ishin të përsosura sakaq nuk u dallua fare ndryshimi i moshës time me aktorë më të mëdhenj në moshë sa imja deri në 20 vjet.
1.3 e filmit u xhirua në fshatë. Xhirimet i kryem gjatë verës,kryesisht muaji gusht.
Ne i kishim vendstrehimet tona ku flinim në kabinat e plazhit në Borsh te deti,ndërkaq që ditëve udhëtonin drejt fshatrave të bregut për xhirime ditore. Një pjesë e gjërave janë të pandriçuara dhe është mirë, që shikuesi ti njohë rreth 50 vjet më vonë. Duken se të gjitha skenat janë xhiruar në një fshatë të vetëm ,gjë që në realitet nuk ka ndodhur kështu .Mirëpo montazhi dhe përpikëria janë të këtilla që nuk lënë asnjë shteg për dyshim. Skena e gjyqit të Xha Sulos pas vendosje së fletërrufesë është xhiruar në një fabrikë vaji në Sasaj të Sarandës,ndërsa shumëkush e quante se edhe ajo dhe të tjera i përkasin fshatit të Borshit. Nikolini ishte babaxhan njeri me humor dhe të bënte për vete. Megjithëse fizikisht i shëndosh ai i përballonte me sukses skenat apo episodet, që dubloheshin mese njëherë. Ai besonte në çdo gjë që do të realizonte mjeshtërisht deri në përsosmëri. Nikolini edhe bashkëshorten me të cilën janë njohur në rreshtat e çetave partizane e ka aktore, ndërsa vajza e tij është një ndër pianistet e suksesshme shqiptare në Brindisi.
Xhirimet në terren u përkisnin banesave tradicionale të kohës në fshatrat Borsh,Piqeras,Lukovë. Skenari ishte shkruar mjeshtërisht nga Skënder Plasari. Por, ai përmbante një mesazh të fortë edhe për ditët e sotme.
Me Niklon Xhojën ne takoheshim edhe më vonë por më shpesh nëpër sheshe-xhirimesh. 5 vite më vonë ne u takuam te filmi: “Thirrja”. Viti 1976) me rolin e Baca Leka,Nikolni përbënte atë pjesë të shkëlqyer të artistëve shqiptarë .Ikja e një artisti,por ne ndjejmë ndërkaq, mungesën e reve të shiut. 
Kisha dëgjuar se pasqyrë të shpirti artistë në përgjithësi kanë sytë,ata fshihnin një shtresim misteri. Është kjo hija e asaj pjese të pandriçuar,që megjithatë mbetet e pa lexueshme. Edhe flokët,ruanin një shtrirje tjetër. Madje flitet edhe për një nur bukurie,që i mbulon. Ata vetë janë të pavetëdijshëm për këtë,por të pavullnetshëm për ta rrëzuar.
Ca vite më parë stacioni i fuqishëm italian RAI3 mbriti nga toka e çizmes,përtej detit,drejt tokës së shqiponjave. Misioni i kineastëve televiziv ishte një dokumentar për vendin tonë por edhe për ndikimin e figurave të shquara italiane në kulturën shqiptare. Mbërritën te unë ,thotë Vërria për të kërkuar prononcimin tim për aktorin me origjinë italiane ,Nikolin Xhoja me të cilin kishin interpretuar në kinokomedinë shqiptare :”Kapedani”, që na bëri të famshëm. Artistë ose bëhesh ose nuk je ti këtillë.Nikolini i ishte i këtillë,unë e njoha atë në kohë-xhirimet e Kapedanit në atelietë dhe fshatrat e jugut kur bëmë një film të kohës që shikohet edhe sot .
Kështu më rrëfeu Artisti Albert Verria,fragmente të jetës për artistin e madh, Nikolin Xhoja.