Si po e frenojnë BE Merkel dhe Hollande

Nga Josef Janning

Mund të ishte pika më e lartë në marrëdhëniet franko-gjermane, një rishikim i përparësisë historike, në sfondin e ngjarjeve madhore të nëntorit 1989. Mund të kishte ketë qenë edhe një sinjal shpresëdhënës për Evropën, në kohën e një sfidë të madhe të pasigurisë, se si të “veprohet si evropian”.

Shfaqja e Angela Merkelit dhe Fransua Holondit para Parlamentin Evropian javën e kaluar, mund të ketë çuar një mesazh të fortë përpara takimit të Këshillit Evropian. Në njërën anë ky takim do të nxjerrë në pah grindjet mbi solidaritetin midis shteteve anëtare, në lidhje me trajtimin e fluksit të refugjatëve, dhe nga ana tjetër kërkesat britanike për më pak Evropë.

Në fjalën e tyre në Parlamentin Evropian Merkel dhe Holond, i kishin të gjitha mundësitë për të parandaluar debatet, duke përforcuar vendosmërinë e tyre për të kapërcyer dallimet në BE, e për të ndërtuar një union më të ngushtë mes Francës dhe Gjermanisë, në qoftë se ata besojnë me të vërtetë se Evropa është në rrezik për t’u copëtuar.

Mjerisht, nuk u ndërmorr asnjë hap i tillë për unifikimin e mëtejshëm. Njëzetegjashtë vjet qëkur Fransua Miteran dhe Helmut Kol iu drejtuan Parlamentit Evropian në një dalje të përbashkët, kancelarja aktuale gjermane dhe presidenti aktual i Francës, dëshmuan se nuk janë në gjendje të ruajnë të njëjtin nivel angazhimi dhe vendosmërie, sikurse paraardhësit e tyre.

Ishte një rast e mundësi e rrallë, por nuk u dha asnjë sinjal me ndikim. Në vend të një mesazhi të prezantuar në mënyrë konficendiale, europarlamentarët dëgjuan dy fjalime të kopjuara, që u fokusuan tek sfidat me të cilat Evropa po përballet, nga konfliktet dhe luftërat në zonat pranë kufijve të saj (Holond) deri tek dhe emigracioni që është shkaktuar prej tyre (Merkel).

Si Holond ashtu dhe Merkel, apeluan ndaj Evropës që të reagojë dhe veprojë së bashku, por asnjëri prej tyre nuk dha ndonjë ide konkrete se çfarë nismash mund të ndërmarrin Franca dhe Gjermania, dhe se mund të veprojnë së bashku, në kushtet kur partnerët evropianë kanë dëshmuar mungesë vullneti për të ecur përpara si union.

Mesazhet e përcjella nga të dy liderët nuk kishin asgjë të re, por mënyra sesi u dhanë ato deklarata theksonin seriozitetin dhe urgjencën e situatës. Shpërndarja e një fjalimi në vend të dyve, mund të ketë qenë një ide e zgjuar e këshilltarëve të tyre politikë, për të përcjellë mesazhin e unitetit dhe qëllimin e përbashkët – por kjo as që u konsiderua.

Megjithatë, pavarësisht nga toni i këtyre fjalimeve, mungonin rekomandimet për hapat specifike që duhen ndërmarrë. Në ditët e arta të marrëdhënieve franko-gjermane, një edhe një shtohej dhe bënte tre, por fjalimi i përbashkët i javës së kaluar e nënvizoi faktin se ky nuk është më rasti. Dyshja po flet, por “motori” i BE-së ka ngecur.

Si këtë muaj, 24 vjet më parë, Miterran dhe Kol dëshmuan sesi “motori” franko-gjerman mund të krijonte një moment të artë, për të ecur me vrull përpara. Përpara samitit të Mastrihtit, të dy liderët u dërguan një letër kolegëve të tyre, duke i njoftuar se Franca dhe Gjermania do të ngrinin një njësi të përbashkët ushtarake mes tyre, dhe ftuar edhe vendet e tjera t’i bashkoheshin kësaj inisiative, dhe sugjeruar se ky vendim duhej kuptuar si hapi i parë drejt themelimit të një ushtrie evropiane.

Ata gjithashtu propozuar që BE-ja të përthithtë Bashkimin Evropian Perëndimor, si një shtyllë të Sigurisë së Përbashkët dhe Politikës së Mbrojtjes. Një pjesë e mesazhit, ishte formuluar në gjuhën e traktatit, në mënyrë që të mund të futej direkt në dispozitat mbi një bashkim politik. Duke vepruar kështu, u bë e qartë se autorët nuk po shtonin thjesht disa ide për një debat të hapur, por përcaktuan një axhendë që të tjerët duhet ta ndiqnin.

Letra bënte ndërkaq thirrje për një politikë të përbashkët të jashtme, dhe listonte fushat kryesore që do të mbuloheshin prej saj. Në mënyrë të habitshme, mes tyre ndodheshin edhe Mesdheu e Lindja e Mesme. Këto propozime tronditën debatin në Evropë, pasi ato i linin pak hapësirë dykuptimtësisë. Vendët anëtare u detyruan të qëndrojnë në njërën apo tjetrën anë të debatit.

Interesante ishte se lajmi më i madh qe vendosur në një poshtëshënim, në të cilën Kol dhe Miteran vinin nqë dukje qëllimin e tyre për të krijuar Eurokorpusin. Të dy liderët, ishin plotësisht të vetëdijshëm për hezitim që gjallonte në mesin e shteteve anëtare, të cilat ishin të shqetësuara mbi integrimin më të thellë mbi çështjet e jashtme dhe të sigurisë, kështu që ata i përforcuan propozimet e tyre, duke bërë me dije se Franca dhe Gjermania, do të ndërmerrnin këtë hap pavarësisht mbështetjes.

Në krahasim me Miteran dhe Kol, Merkel dhe Holond nuk vepruan në të njëjtën mënyrë. Ndërsa është e vërtetë se niveli i fragmentimit në BE është shumë më e lartë tani, sesa ishte në fillim të viteve ‘90, dhe se shtetet anëtare të BE-së nuk janë në një konferencë ndërqeveritare duke negociuar mbi reformën e traktatit siç ishin Miteran dhe Kol, është e qartë se të drejtosh BE-në kërkon më shumë sesa vetëm t’u bësh apel qeverive, për t’u përballur me problemet e dukshme.

Franca dhe Gjermania, kanë nevojë që të sjellin në tryezë propozime të qëndrueshme, që nuk reflektojnë vetëm preferencat e tyre, por që janë projektuar për të pasqyruar interesin evropian. Përsa i përket dimensionit politik të bashkimit ekonomik dhe monetar, ide të shumta janë artikuluar në Paris dhe Berlin. Emmanuel Makron dhe Volfgang Shojble, kanë hartuar disa plane mjaft të detajuara për integrimin më të thellë të unionit, dhe pse këto dokumente nuk janë tërësisht në përputhje të plotë me njëri-tjetrin ose të papajtueshme.

Në të dy kryeqytetet gjenden dosje të shumta, mbi atë sesi duhet thellohet integrimi. Duke u kthtyer pas në ditët kur drejtësia dhe punët e brendshme ishin një shtyllë e rëndësishme ndërqeveritare, të dyja palët kanë investuar tashmë në ide, rreth politikave të përbashkëta dhe proceset e komunitetit. Me pak fjalë, atje ndodhen themelet e një sërë politikash koherente.

Parisi dhe Berlini, kanë nevojë të ndalojnë apelet ndaj evropianëve për të vepruar, por duhet të ndërmarrin vetë veprime. Ata duhet të hedhin në letër formën, strukturën dhe kompetencat e të pasurit “më shumë Evropë”, dhe të caktojnë një datë për miratimin e një traktati të ri. 2020-ta do të kishte shumë kuptim.

Në qoftë se konservatorët britanikë mund të mbajnë pezull këto ndryshime, atëherë ato nuk do të ndodhin dot kurrë. Pengesat e kësaj përmase, do të ndeshen gjithnjë rrugës. Holond dhe Merkel kanë ndërkohë nevojë të mendojnë mbi atë çka mund të jetë “poshtëshënimi i tyre”, dhe atë çka mund të bëhet së bashku për realizimin e Evropës që do të donin të shihnin.

Për t’u kualifikuar si motor i integrimit, të dyja vendet duhet të demonstrojnë gatishmërinë e tyre për të ecur, qoftë edhe të vetëm përpara në rast se e kërkon nevoja. Edhe në qoftë se vetëm një prej tyre mund të shkundë pluhurin e konceptit të një “bërthame Evropiane”, ata mund të zbulojnë se ajo mund të sigurojë një plan B për çiftin franko-gjermane./Bota.al