Startup në Shqipëri

Ata janë arkitektja Pezana Rexha me sipërmarrjen e saj sociale dhe vëllezërit Arbër dhe Flori Uka, të cilët po korrin frytet e biznesit të tyre me një fermë me produkte biologjike në perfieri të Tiranës dhe me një kantinë vere.

Edhe pak javë Pezana Rexha pret fëmijën e parë, megjithatë ajo ende është në punishte, aty ku është përgatitur tashmë edhe krevati për beben e saj. Ajo vet nuk punon në punishte, por si arkitekte që ka studiuar në Tiranë ka tashmë dy vjet që projekton me sukse moblije për arendim interirorësh. Fillimisht nisur nga vështirësitë për aredim të veçantë i lindi ideja pë rtë krijua diçka vetë thotë ajo: „Unë dikur kisha probleme të mëdha që të gjeja mobilje të përshtatshme për klientët për mjediset e tyre të brendëshme. Të gjitha ishin prodhime nga Kina e dukeshin njësoj. Ndaj vendosa që t’i prodhoj vet mobiljet.

Arkitektja dhe sipërmarrësja Pezana Rexha

Por ka edhe veçori të tjera që e bëjnë tërheqëse sipërmarrjen e saj, ato nuk janë mobilje dosido, por të prodhuara nga dru i përdorur. Aktualisht në punishte ka 13 të puënsuar. Por Pezana i punëson me një qëllim të caktuar pikërisht ata njerëz, që e kanë të vështirë të kenë akses në tregun normal të punës në Shqipëri: sepse ata kanë aftësi tëkufizuara apo diskriminohen si romë. Por ajo punëson edhe pensionistë, që nuk mund të jetojnë me pensionin e ulët. Që të binde me këtë klientët ajo nuk e apti të lehtë: “në fillim ishte shumë e vështirë. E nuk ishte aspak e lehtë që t’u sqaroje klientëve, se cila është ideja sociale e sipërmarrjes. Shumica nuk e besonin, ose nuk ishin dakord me këtë. Sepse paragjykonin, që njerëzit nga grupet e skajeve të shoqërisë nuk mund të bëjnë punë cilësore.

Një sfidë kjo. Shumë njerëz duan të largohen nga Shqipëria, e shumë syresh janë larguar ndërkohë. Kur ishte fëmijë Pezana me familjen e saj ka qenë vet jashtë vendit: në Gjermani e në Greqi. Por tani për të ky nuk është më një opcion. Ndonëse në Shqipëri nuk është e lehtë, sepse korrupsioni dhe mungesa e perspektivës janë në rend të ditës. Një sipërmarrëse me orientim social si Pezana përbën një përjashtim dhe ajo preferon të përballet me vështirsitë: “Unë jam e ambjentuar me vështirësitë. Kur s’ka vështirësi për mua bëhet e merzitshme. Ndaj jam këtu. Sepse në Tiranë ka vështirësi dhe mua më pëlqen t’u bëj ballë atyre.

Pak kilometra larg Tiranës në një zonë rurale. Flori dhe Arbër Uka kanë studiuar jashtë shtetit. Por ata janë kthyer, ndonëse kanë pasur jashtë edhe oferta pune. Tani të dy vëllezërit janë sipërmarrës dhe menaxhojnë një fermë të vogël – me zarzavate biologjike, me vreshta dhe me një restorant të vetin. Arbër Uka: “Këto janë kohë të vështira për Shqipërinë, pa asnjë mëdyshje. Por nëse do të ndërtosh diçka, atëherë kjo duhet bërë tani. Nëse punët shkojnë më mirë, atëherë mund të korrësh frytet e punës tënde.“

Sipërmarrësi Arbër Uka

Flori Uka: “Unë këtu e kam vendin. Jashtë shetit nuk jam askushi, por këtu jam diçka.“

Ata ende pagujanë kredinë, indinjohen me burokracinë, taksat dhe kushtet e biznesit. Por vëllezërit Uka janë krenarë, veçanërisht për verën e tyre, edhe pse vera shqiptare e ka të vështirë edhe në tregun vendas.

Flori Uka: “Kjo këtu nuk është si në investimet tipike në Shqipëri, ku synohet vetëm të bësh sa më shpejt para. Mua mu desh vërtetë shumë durim, por tani e shoh suksesin. Vera është e mirë dhe shitja e saj ecën mirë. Ky është rezultat i një pune të vështirë e këmbëngulëse.“

Një lokal në qendër të Tiranës ka qenë njëri prej projekteve të para të Pezana Rexhës. Sot janë disa lokale, bare e kafene, që në një pjesë të madhe janë areduar si rezultat i punës së saj. Por Pezana synon më shumë: „Unë do të kisha dëshirë të kem një fabrikë më të madhe, me 1000 punonjës – kjo është ëndrra ime. Po ashtu dua disa filiale në Shqipëri, në Ballkan e në Europë. Unë dua të tregoj, se mund t’ia dalësh, edhe pse vjen nga një vend i vogël si Shqipëria.“

Ka shpresa të mëdha në Tiranë e janë edhe këta sipërmarrës të rinj, që tregojnë, se edhe në Shqipëri shumë gjëra janë të mundshme.