Ish-ministri francez i Kulturës: Si e njoh unë Edi Ramën dhe Shqipërinë

Ish-ministri francez i Kulturës, Frederic Mitterrand, ndodhet në Tiranë si i ftuar special në Konferencën Shkencore “Kujtesa dhe letërsia”, që organizohet nga Departamenti i Komunikimit dhe Marrëdhënieve në UET në kuadër të Ditëve Letrare të Razmës dhe për çmimin Kadare. Me këtë rast ai ka dhënë një intervistë për “Mapo”, ku ndër të tjera flet edhe për kryeministrin Edi Rama. Në Shqipëri kemi kryeministrin Edi Rama, shumë të dhënë pas këtij lloj komunikimi. E njihni ndoshta, është artist.

E kam njohur Edi Ramën kur ishte student në Paris dhe që prej atëherë kam me të një marrëdhënie miqësore. Nuk jemi të afërt por besoj se më ka përzemër dhe unë e admiroj jashtëzakonisht. Besoj se është i jashtëzakonshëm.

Si artist, apo si politikan?

Si artist është tej mase interesant. Ka patur ndër të tjera një ekspozitë në New York, Galerinë Goodman, që është një nga galeritë më të mira. Por ka qenë gjatë periudhës që ka qenë kryeministër, ka patur shumë debat për këtë në Tiranë…

Por Galeria Goodman nuk e zgjodhi sepse ishte kryeministër, nuk i intereson kjo gjë. Nuk është ky problemi. Ajo ka zgjedhur një artist. Ai është një personalitet i fortë dhe është e qartë që do të kritikohet gjithmonë dhe këto kritika do të jenë në përmasat e personit të tij. Por po shikoja përsëri në mëngjes në TV, Trump me një sërë kryeministrash dhe Rama dallohej jo për shkak të gjatësisë së tij, por thjesht prej personalitetit të tij. Mundohem të jem neutral, por nuk mund të shmang, habinë nga personaliteti i këtij njeriu. Nuk e njoh aq mirë politikën shqiptare, por ajo që unë konstatoj është se Shqipëria kishte një reputacion shumë të keq për 15 vjet. Monarkinë askush nuk e njihte, diktatura e Enver Hoxhës ishte e tmerrshme, më pas nuk e kuptuam se çfarë ndodhi, më pas pati probleme me refugjatët. Dhe prej disa vitesh ky imazh, ndryshon në mënyrë pozitive dhe me shumë forcë. Imazhi i Shqipërisë së sotme nuk është aspak imazhi i dikurshëm. Reputacioni i Shqipërisë ka ndryshuar krejtësisht.

Pra po sugjeroni që është një meritë apo një rrjedhojë e Ramës?

Jo vetëm kjo, mendoj se e vetmja dritë që mund të kishim nga Shqipëria, ishte vepra e Ismail Kadaresë, që krijonte të vetmen dritë që mund të kishim për Shqipërinë. Ishte interesante gjithashtu sepse më në fund tregonte se imazhet negative ishin ndoshta të rreme. Ishin shumë të forma, por ndoshta dhe të rreme, sepse si ishte e mundur që ky vend të kishte këtë imazh negative dhe të kishte krijuar një njeri kaq të jashtëzakonshëm. Por tani shumë vite më pas, figura e Kadaresë është po aq e fortë, por imazhi i Shqipërisë në vetvete është shumë herë më i mirë. Ka gjithashtu diçka që është shumë e rëndësishme, janë artistët shqiptarë apo me origjinë shqiptare që punojnë në Perëndim prej kohësh, p.sh. koreografi më i madh francez sot, Angjelin Perljocaj, është shqiptar. Pra ka një shumësi rrjetesh dhe arsyesh që shpjegojnë që imazhi i Shqipërisë është duke ndryshuar shumë shpejt në mënyrë pozitive. Ndoshta mund të çuditeni nga kjo që po ju them, por kjo është ajo çka mendoj.

Ju keni bërë edhe emisione televizive, dokumentarë, ka qenë diku subjekt, edhe Shqipëria?

Kam bërë disa gjëra për Shqipërinë kur kisha programet e mia në TV. Kam bërë një program mbi kinemanë shqiptare të periudhës së Enverit. Dhe njerëzit ishin shumë të surprizuar, nuk doja të krijoja polemika, doja të tregoja filmat dhe aktorët.

Të surprizuar përse?

Nuk dinim asgjë për Shqipërinë. Në Paris ishte Ambasada e Shqipërisë që ishte një shtëpizë e vogël, tërësisht e mbyllur, e tmerrshme. Nuk dinim hiçgjë për Shqipërinë dhe çdo herë që kishte një imazh pozitiv për të, ishte surprizë. Por në fund të fundit kishte kaq gjëra të tjera, sa në Francë, ne mund të jetonim edhe pa Shqipërinë. Pra është shumë e komplikuar. Më pas prodhuam filmin bazuar mbi “Prillin e thyer” të Kadaresë, doja ta xhiroja në Shqipëri, por ishte e pamundur dhe e xhiruam në Korsikë. Më pas jam interesuar shumë për Shqipërinë dhe sapo kam bërë një film mbi Geraldinën që do të shfaqet te kanali “Arte” për tre muaj dhe është një film që zgjat 1 orë. Flet për Geraldinën dhe periudhën midis 2 luftërave dhe titullohet pak si një përrallë “Trëndafili i Tiranës”. Është shumë i bukur dhe jam shumë i lumtur, ka shumë imazhe nga të gjitha nga arkivat.