Nishani: Rreziku i influencave politike mbi drejtësinë, mbetet ende potencial

Gazetari: Është kënaqësi e veçantë që këtë sezon të ri televiziv e nis me Ju, si Kryetar i Shtetit.

Presidenti Nishani: Edhe për mua. Ju uroj suksese!

Gazetari: Falemnderit!

Do të doja ta nisnim bisedën nga zgjedhjet, le t’i quajmë të parakohshme ato të Dibrës. Si e gjykoni procesin e tyre? Është sipas standardeve të një vendi evropian, të një vendi anëtar të NATO-s?

Presidenti Nishani: Unë besoj se duhet të presim gjykimin e institucioneve të specializuara, të vëzhguesve vendorë, të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve për të paraqitur gjykimin e Presidentit të Republikës. Unë e kam ndjekur përmes medias, aq sa ajo ka përcjellë.

Pa dyshim, ajo që do doja është t’i uroja Kryetarit të ri, të dalë nga këto zgjedhje: punë të mbarë dhe të fokusohet fort në hallet dhe problemet e qytetarëve të Bashkisë së Dibrës. Do të nxisja qeverinë që të mbështeste me projekte zhvillimore administratën, bashkinë dhe qytetarët e kësaj bashkie. Të gjitha pretendimet e palëve politike, të ngritura gjatë procesit, duhet të trajtohen me shumë seriozitet, realizëm e vërtetësi nga ana e institucioneve përkatëse sipas natyrës së shqetësimit që mund të jetë apo që do të paraqitet. Unë besoj se ne duhet të mësohemi me kulturën që të ecim drejt vlerësimit që vjen nga institucionet dhe aktorët, të cilët i kanë ndjekur nga afër që kanë statusin e vlerësimit e të gjykimit mbi procese të caktuara. Gjithsesi, për mua është e rëndësishme që të vazhdohet t’u shërbehet qytetarëve të Bashkisë së Dibrës me standarde të larta, në komunikim të vazhdueshëm dhe me harmoni angazhimesh midis administratës vendore e qeverisë qendrore.

Gazetari: Për gati 1 vit tema kryesore e politikës shqiptare dhe gjithë opinionit publik ishte reforma në drejtësi. Ajo reformë kushtetuese, që u miratua rreth një muaj e gjysmë më parë, a e zgjidh problemin e drejtësisë në Shqipëri?

Presidenti Nishani: Debati për reformën kushtetuese besoj se ka qenë një debat i domosdoshëm dhe i kurueshëm. Të jem i sinqertë me ju, do të kisha preferuar një debat akoma më të gjerë, një debat që të kishte marrë më shumë kohë dhe të kishte përfshirë më shumë zëra dhe aktorë brenda. Tani kemi një reformë, një ndryshim kushtetues, që fokusohet kryesisht në dy çaste të rëndësishme dhe që duheshin adresuar. Së pari, mundësia e krijimit të një mekanizmi apo mekanizmave të rinj, që do të bëjnë administrimin, kontrollin dhe administrimin e pushtetit gjyqësor, një reformë që do të krijojë mekanizma të konsoliduar dhe të besueshëm për të vlerësuar veprimtarinë profesionale dhe integritetin e njerëzve që do të funksionojnë e marrin vendime brenda sistemit të drejtësisë, pushteti gjyqësor, sepse është edhe prokuroria; çasti i dytë, është vendosja e një modeli të ri të sistemit të ekuilibrave të ndarjes midis pushteteve për sa u takon çështjeve të drejtësisë dhe jo vetëm.

Gazetari: Të gjitha këto kërkesa që ju keni, mendoni se u realizuan nga kjo reformë?

Presidenti Nishani: Së pari, kemi nga pikëpamja procedurale dhe formale të ndryshimeve përkatëse. Për t’i dhënë përgjigje pyetjes suaj, dhe jo vetëm pyetjes suaj, por të çdo qytetari, dhe të secilit prej nesh, si qytetar dhe si drejtues i institucioneve, duhet të presim të shikojmë zbatimin e amendamenteve kushtetuese, zbatimin e ligjeve dhe funksionimin e mekanizmave që do të ngrihen. Ne kemi pasur gjithmonë një sfidë shumë të madhe, që shpesh herë është kthyer në një shqetësim e problem, e cila ka të bëjë me zbatimin e legjislacionit, me zbatimin e ligjeve. Të gjitha ligjet që kemi realizuar këto dy dekadat e fundit kanë qenë gjithmonë të përafruara me standardet evropiane që nga çasti i bashkëlidhjes së procesit të integrimit evropian ne i kemi përafruar me legjislacionin e Bashkimit Evropian, por gjithmonë kemi pasur probleme me mënyrën e zbatimit të tyre; edhe qytetarët shqiptarë, edhe partnerët gjithmonë e kanë konstatuar problematikën e zbatimit të ligjshmërisë. Kështu që ajo që të mbetet kryesore për t’u provuar, për t’u parë, gjykuar e vlerësuar është si do të zbatohet Kushtetuta e re, si do të zbatohen ligjet që do të rrjedhin nga ndryshimet kushtetuese, si do të funksionojnë institucionet e reja që do të krijohen pas miratimit të Kushtetutës dhe ligjeve të reja. Ajo që duan të shohin qytetarët, të mos u kërkojmë qytetarëve shqiptarë, të hyjnë e të analizojnë, le të themi nga pikëpamja teorike ndryshime kushtetuese apo ligje përkatëse. Qytetarët shqiptarë duan të shohin bërjen e drejtësisë në këtë vend. Ata duan të shohin që të marrë fund pandëshkueshmëria e atyre që u bien më qafë, jetës të drejtave pronës dhe zhvillimit të qytetarëve shqiptarë.

Për ta përmbyllur, mund të them: nëse ne nuk do të shohim që pas kësaj reforme, mekanizmat të veprojnë dhe të çohen para drejtësisë gjyqtarë, prokurorë dhe politikanë të korruptuar; në qoftë se ne nuk do të shikojmë që pas kësaj reforme, pasuritë e paligjshme të politikanëve të korruptuar, të cilët janë vendimmarrësit kryesorë në jetën publike shqiptare, nuk do të sekuestrohen dhe nuk do t’i kthehet pasurisë publike, atëherë për fatin tonë të keq, do të ketë një dështim edhe të këtij hapi që u ndërmor. Unë shpresoj, besoj dhe uroj dhe do të japë gjithë mbështetjen time sot si President dhe nesër si qytetar i këtij vendi, përmes zërit maksimal, por edhe angazhimeve institucionale që këto të ndodhin. Shqiptarët duan të shohin të korruptuarit para drejtësisë, shqiptarët duan të shohin sekuestrimin, konfiskimin e pronave të paligjshme e të korruptuarve në Shqipëri. Duan të shohin se kush shkel ligjin, të marrin atë që ligji parashikon për dhunuesit e ligjit, sepse dhunuesi i ligjit do të thotë dhunues i jetës dhe i të drejtave të qytetarit. Kështu e shikoj unë në konceptin përmbledhtas gjithçka është realizuar deri tani në funksion të asaj që do të vijojë më tej.

Gazetari: Gjatë debatit të gjatë që shoqëroi procesin e hartimit dhe miratimit të kësaj reforme kushtetuese dhe të drejtësisë në tërësi, një nga shqetësimet kryesore ka qenë pretendimi që kishte opozita, por edhe një pjesë e madhe e opinionit publik se tani drejtësia do të kapet nga shumica qeverisëse përmes promovimeve, kontrollit, shkarkimeve e kështu me radhë. Ju e shikoni këtë rrezik?

Presidenti Nishani: Rreziku i influencave politike mbi sistemin e drejtësisë ende mbetet një potencial në Shqipëri. Qoftë kjo për shkak të një tradite jo pozitive, qoftë kjo për shkak të synimeve shpesh herë mjaft cinike që vjen nga politika dhe politikanët, qoftë kjo edhe për shkak të një balance jo të konsoliduar të kontrollit dhe ndarjes së pushteteve. U pa e arsyeshme nga legjislativi, Kuvendi, ne jemi republikë parlamentare dhe është tërësisht e drejtë e atyre të vendosin si përfaqësues të qytetarëve shqiptarë që shumë kompetenca të deritanishme, që i ishin adresuar Institucionit të Presidentit të Republikës, në kontekstin jo të vendimmarrjes, por të balancës dhe kontrollit midis pushteteve dhe institucioneve kushtetuese t’ia kalojmë tashmë mekanizmave qeveritarë të ekzekutivit.

Mjaft prej pushteteve dhe direkt influencave, le të themi vendimmarrëse të Kuvendit madje, i kanë kaluar përsëri mekanizmave të ekzekutivit. Pra, është forcuar shumë, le të themi prania në vendimmarrje e mekanizmave që rrjedhin nga ekzekutivi. Ky është një vendim sovran i Kuvendit. Ne nuk mund ta diskutojmë dhe gjykojmë në kontekstin institucional. Sesa i suksesshëm do të jetë ky model i ri, mbetet për t’u parë. Prandaj them, se në tërësi, në ku shtetet e Shqipërisë dhe për shkak të traditës jo të mirë që kemi, gjithmonë tendenca për influencë politike mbetet potencial i lartë, jo pozitiv, por i lartë. Unë shpresoj që të ketë një shkallë të lartë përgjegjshmërie nga aktorët në Shqipëri, në mënyrë të tillë që të kapin këtë çast të rëndësishëm që del përmes krijimit të mundësive të reja për të krijuar në bazë tjetër nga ajo që kemi pasur deri më sot dhe për të lënë një trashëgimi më pozitive. Gjithçka prapë mbetet te ajo që unë ju thashë në fillim; mbeten për të parë sesi do të zbatohen jo vetëm këto politika, por edhe procesi i vendimmarrjes.

Gazetari: Ja, t’i marrim me radhë, zoti President: Ju tani keni në tryezë ligjin “Për vetingun”. Çfarë do të bëni me të? Do ta dekretoni? Do t’ia çoni Gjykatës Kushtetuese? Do ta kaloni në heshtje, apo do t’ia ktheni sërish Kuvendit?

Presidenti Nishani: Jo, po nis nga kjo e fundit: nuk kam ndërmend t’ia çoj Gjykatës Kushtetuese. Unë jam duke e studiuar me kujdes këtë ligj, që ka ardhur në tryezën e Presidentit në datën 1 shtator. Jam duke u konsultuar, së pari, me këshilltarët e kabinetit tim, por edhe me juristë të tjerë. T’ju them të drejtën, kam parë disa çështje që më kanë shqetësuar, kryesisht, për mënyrën sesi trajtohet Institucioni i Presidentit të Republikës.

Gazetari: Çfarë nuk shkon?

Presidenti Nishani: Ne duhet të kemi parasysh që Institucioni i President të Republikës është Kryetari i Shtetit Shqiptar dhe mbart mbi vete, për aq kohë sa është mandati i tij apo i saj në zyrë mbart mbi vete, përfaqësimin e dinjitetit edhe integritetit të shtetit shqiptar. Mund të qëllojë që Bujar Nishani nuk i pëlqen Kryeministrit aktual apo anasjelltas, por kjo nuk ka të bëjë me respektin ndaj dinjitetit dhe integritetit të figurës së Kreut të Shteti Shqiptar.

Me ligjin aktual është paraparë që Presidenti i Republikës kthehet në një sekretari protokollare, në një zyrë administrative të disa institucioneve që krijohen rishtazi në vend. Po marr konkretisht një shembull: Për të emëruar sekretarët e përgjithshëm të komisioneve të apelimit, komisionit të shqyrtimit të kërkesave, verifikimit të vetingut etj. me radhë, apo mekanizma të tjera që lindin që janë krejtësisht, institucione administrative, siç kemi sot sekretarët e përgjithshëm në ministri, i është lënë dhe ngarkohet Presidenti i Republikës, pra Kryetari i Shtetit, që të bëjë shpalljen e vendeve vakante dhe të gjithë të interesuarit për postin e sekretarit të përgjithshëm në një institucion të dorëzojnë dokumentet e tyre të aplikimit te Presidenti i Republikës. Presidenti i Republikës administron e përgatit dosjen dhe ia përcjell për vendimmarrje, në rastin e sekretarëve të përgjithshëm të administratës, institucioneve përkatëse, komisionit të apelimit, apo komisionit të rivlerësimit, dhe në rastin e komisioneve të rivlerësimit ia përcjell personelit të huaj që vjen në Shqipëri, që do të jetë në kuadrin e operacionit të monitorimit. Nuk mund të trajtohet Presidenti i Republikës, Kryetari i Shtetit si një zyrë e administrimit ose si një zyrë protokollare, në gjykimin tim. Unë besoj dhe kështu si unë mendon shumica dërrmuese e shqiptarëve. Mirë që Presidenti nuk është paraparë që të jetë pjesë e procesit të vendimmarrjes, kjo është një e drejtë e Kuvendit, mënyrën sesi e ka zgjedhur sistemin e ri, por nuk mund ta trajtosh dinjitetin e Institucionit të Presidentit të Republikës deri në këtë shkallë. Unë nuk mund të pajtohem dhe nuk mund të bëhem pjesë e kësaj sjelljeje ndaj institucionit të shtetit jo pse jam unë sot në fatin dhe shansin për të qenë Presidenti i Republikës, por kam në bindjen time, në kulturën time politike, në ndjeshmërinë time njerëzore, qytetare e shqiptare që Kreu i Shtetit duhet respektuar dhe duhet ta ruajmë dinjitetin e tij, sepse ka barrën e prfaqësimit të imazhit të shtetit shqiptar. Kjo është një çështje që mua më ka shqetësuar deri tani, me aq sa unë i kam parë. Ose kam konstatuar disa elementë të tjerë që krijojnë vërtet një pikëpyetje në mënyrën sesa i suksesshëm do të jetë procesi. Është parashikuar që në procesin e kontrollit të integritetit të gjyqtarëve e prokurorëve të përfshihen dy institucione, të cilat në gjykimin dhe vlerësimin tim, dhe jo vetëm që aktualisht kanë treguar dobësi dhe kanë përgjegjshmëri për fenomene dhe problematika dhe sfida serioze që po ndeshim ne.

Gazetari: Cilat janë ato?

Presidenti Nishani: Shërbimi i Kontrollit të Brendshëm, i cili duhet të kontrollojë integritetin dhe ligjshmërinë e oficerëve të policisë dhe punonjësve të Policisë së Shtetit. Tani, anëtarët e Shërbimit të Kontrollit të Brendshëm, që janë ngarkuar me ligj për të kontrolluar Policinë e Shtetit, oficerët janë paraparë e ngarkuar për të kontrolluar integritetin moral të gjyqtarëve dhe prokurorëve shqiptarë. Së pari, kjo nuk ka lidhje midis dy pushteteve; së dyti, kemi një problem: informacionet zyrtare janë që në problemin e madh të kultivimit të kanabisit ka mjaft punonjës policie të përfshirë; në daç në mosgoditjen e tyre, nuk po paragjykoj në përfshirjen e tyre për të qenë pjesë e kultivimit. Në mosgoditjen e tyre tashmë është e verifikuar e pranuar nga institucionet ligjzbatuese. Unë ka informacione nga institucionet shqiptare për këtë punë. Agjencia që duhet të hetonte dhe verifikonte pse punonjësit e policisë nuk janë angazhuar për të goditur trafikantët e kultivuesit është pikërisht Shërbimi i Kontrollit të Brendshëm. Këtij institucioni që nuk ka kryer detyrën ligjore, ne po i ngarkojmë një detyrë akoma më të rëndësishme, akoma më madhore.

Një problem tjetër është angazhimi i Zyrës së Kontrollit të Pastrimit të Parave në Shqipëri. Pak rëndësi ka nëse është organizatë qeveritare apo jo. Unë nuk i hyj kësaj në aspektin politik, atë le ta bëjnë palët politike. Unë po i konsideroj si institucione dhe eficencën e këtyre institucioneve që kanë treguar deri tani, sepse këtë reformë prandaj po e bëjmë, për mungesën e eficencës së mekanizmit të deritanishëm.

Ne kemi një problem shumë të madh me qarkullimin e parasë së pistë në Shqipëri. E kemi të identifikuar këtë dhe na e thonë raportet e partnerëve të rëndësishëm. Shikoni raportet e Departamentit të Shtetit, të Komisionit Evropian, të Kombeve të Bashkuara, të cilët e ngrenë si shqetësim problemin e pastrimit të parave të pista në Shqipëri. Nuk kemi parë, deri më sot, nga ky institucion një agjendë dinamike e agresive dhe rezultat të punës në goditjen e pastrimit të parave në Shqipëri. Tani ky institucion merr një detyrë akoma më të madhe, akoma më të rëndësishme për të kontrolluar e verifikuar edhe pastërtinë e figurës morale të gjyqtarëve e prokurorëve. Tani, për mua këto të dyja ngrenë pikëpyetje të rëndësishme për besueshmërinë e tyre.

Gazetari: Ja të qëndrojmë këtu, zoti President, sepse po jua bëj pyetjen në këtë formë: Këto dy institucione që Ju përmendët nuk janë të afta ta bëjnë këtë gjë, por cilat mund të jenë institucionet shqiptare që mund ta bëjnë vetingun?! Nëse e kemi parasysh që opozita këmbënguli gjatë që vetingu duhet të jetë një proces shqiptar. U fol për sovranitetin e vendit, u fol që të huajt të jenë vetëm vëzhgues e jo përcaktues. Cilat mund të jenë këto institucione?

Presidenti Nishani: Ilir, unë jua them me shumë transparencë e sinqeritet se nuk nisem, le të themi apriori nga deklaratat as të shumicës dhe as të opozitës. Pa dyshim, ata janë aktorët kryesorë politikë dhe vendimmarrës në vend dhe kanë të gjithë të drejtën e tyre sovrane për të paraqitur pikëpamje, për të bërë propozimet e tyre dhe për të marrë vendimet e tyre politike. Unë flas si President i Republikës dhe po e shikoj ligjin nga pikëpamja kushtetuese dhe do të reagoj nga pikëpamja kushtetuese, natyrisht, nëse nuk gjej një përplasje të drejtpërdrejtë dhe të hapur me Kushtetutën, pa dyshim, do të mbaj një qëndrim timin.

Gazetari: Deri tani keni konstatuar që ka përplasje të drejtpërdrejtë me Kushtetutën?

Presidenti Nishani: Nuk mund të bëj një vlerësim të tillë deri tani, sepse siç thashë, jam ende në procesin e konsultimit. Për mua ka shumë rëndësi që procesi i vetingut të fillojë sa më parë, kjo është e rëndësishme. Për mua ka shumë rëndësi që procesi i vetingut të realizohet në themel dhe në thellësi. Për mua ka shumë rëndësi që procesi i vetingut të mos kthehet në një proces intimidimi dhe, le të themi, kanosje për qëllime individuale politike apo të natyrave të ndryshme. Për mua ka shumë rëndësi që procesi i vetingut vërtet të nxjerrë një herë e mirë jashtë sistemit të korruptuarit dhe të paaftit; pra, jam i qartë në të gjitha sa thashë, por në ato çështje që unë i konsideroj si çështje që nuk kanë sens, nuk përbëjnë normalitet dhe nuk janë në korrektesë me pikëpamjen e gjykimin dhe pikëpamjen time institucionale, bazuar tek ajo që ju thashë, dinjiteteti e integriteti dhe serioziteti i Institucionit të Kreut të Shtetit, që nuk është pronë e Bujar Nishanit, as e atij që do të vijë pas Bujar Nishanit, as e atij që do të vijë pas atij që do të bijë pas Bujar Nishanit. Ne kemi një shtet 104 vjeç të themeluar dhe, natyrisht, duhet të jemi të kujdesshëm për ta mbrojtur dinjitetin e shtetit tonë.

Angazhimi i juristëve të huaj, pa dyshim, që është i mirëpritur. Ashtu siç e ka paraparë Kushtetuta për të monitoruar e ndihmuar procesin. Jemi në procese integruese dhe, padyshim, harmonizimi me partnerët është krejt i natyrshëm dhe i kuptueshëm, por aty ku unë, si President i Republikës, shikoj që ka disakordancë, jo normalitet, jo korrektesë, në përgjithësi në parime e principe, Kushtetuta, në radhë të parë, por dhe integriteti dhe këmbëngul te integriteti i Institucionit të Presidentit të Republikës, pa dyshim, që unë do të mbaj një qëndrim për ta shprehur këtë. Deri tani, sa kam parë, nuk kam ndonjë motiv që t’i drejtohem gjykatës Kushtetuese.

Gazetari: Pa dashur të spekuloj, më duket se latë të kuptoj se këtë ligj do ta kaloni në heshtje.

Presidenti Nishani: Ajo mbetet për t’u parë, unë kam ende kohë dhe jam ende në proces diskutimi, së bashku me ekspertë të fushës.

Gazetari: Para se miratohej reforma kushtetuese, në opinionin publik ishte krijuar një perceptim i tillë: Për projektin që qe hartuar ishin krijuar dy blloqe: nga njëra anë, ishte Kryeministri Rama dhe dy Ambasadorët, ndërsa nga ana tjetër, ishit Ju si President, Drejtuesi i opozitës dhe Kryetari i Kuvendit. Cila është e vërteta?

Presidenti Nishani: Nuk e di kush e ka deklaruar këtë.

Gazetari: Është aluduar në shtyp e media.

Presidenti Nishani: Të jem i sinqertë me ju, në media serioze unë nuk e kam parë të dalë asnjëherë këtë aludim Nuk gjykoj qëndrimet as të Kryeministrit, as të Kryetarit të opozitës dhe as të Kryetarit të Kuvendit. Nuk më takon mua t’i gjykoj në pozicionin që kam. Gjykimin ndaj tyre e bëjnë vetëm qytetarët shqiptarë,

Ajo që mund të them lidhur me pozicionin e Presidentit të Republikës: dua t’ju bie në kujtesë se kam qenë unë, personalisht, në muajin tetor të vitit 2014 kur nuk kishte asnjë diskutim dhe ishte një heshtje totale dhe askush nuk merrte nismë për të filluar reformë në sistemin e drejtësisë. E kam marrë këtë nismë. Pa dyshim, ajo ka qenë në bashkëpunim e diskutim e koordinim me Delegacionin e Bashkimit Evropian në Tiranë dhe kam organizuar konferencën kombëtare ku kanë qenë të ftuar të gjithë aktorët: Kryeministri, Kryetari i Kuvendit, Kryetari i opozitës.

Gazetari: Zoti President ndoshta nuk u shpreha qartë ose ndoshta nuk më kuptuat. Ajo që thashë se kishte dy blloqe në kundërshti, jo për reformën në tërësi, reformën në vetvete, por për tekstin që kishte hartuar komisioni …

Presidenti Nishani: Institucioni i Presidentit të Republikës nuk mund të mbante qëndrime sepse Institucioni i Republikës nuk ka qenë asnjëherë i përfshirë dhe nuk ka pasur asnjëherë ndikim për tekstin dhe punën që bëhej. Asnjëherë nuk është përfshirë në tekstin konkret apo në punën konkrete, përfaqësuesi i Presidentit të Republikës, kështu që për sa kohë ne nuk kemi pasur dijeni për tekstin nuk mund të mbanin qëndrime as pro as kundër.

Pra, çdo tentativë apo aludim për ta përfshirë Presidentin e Republikës në një qëndrim të caktuar me konotacion politik, në se ka pasur do të ketë qënë krejt jo serioz sepse s’ka pasur as bazën logjike dhe as bazë për mbi sjellje profesionale. Përkundrazi, ka qënë krejt e kundërta, presidenti i ka nxitur palët, unë i kam shtyrë palët.

Ndoshta unë mendojë dhe kjo ka qenë pozitive që duke parë që procesi u mor në dorë nga Presidenti i Republikës, pastaj politike përshpejtuan dhe u krijua komisioni i posaçëm parlamentar, maxhoranca qeveria u vu më në lëvizje , filloi një proces më konkret të cilët unë e gjykoj pozitiv në se unë kam qenë indikatori që të nxisë dhe ti ngacmojë që ata ta fillojnë këtë proces.

Gazetari: Si e gjykoni rolin që ka luajtuar dy ambasadorët, ai i Shtetve të Bashkuara të Amerikës dhe ajo e Bashkimit Europian. Ka pasur shumë zëra që i kanë sulmuar deri në deklarata që ata po tentojnë të bëjnë në Shqipëri eksperimente që nuk janë bërë as në vendet e botës së tretë, madje është folur edhe për kërcënime që i janë bërë deputetëve. Ju në këndvështrimi tuaj, në optikën tuaj si ka qenë roli i tyre?

Presidenti Nishani: Unë më mënyrë kategorike nuk i gjykoj ambasadorët e huaj. I kam mirëpritur, i kam pranuar përmes pranimit të letrave kredenciale, praktikës diplomatike, i kam respektuar , vazhdoj ti respektoj. Ambasadorin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës nuk e gjykon Presidenti i Republikës së Shqipërisë por Presidenti i Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Ambasadorin e Bashkimit Europian nuk e gjykon Presidenti i Republikës së Shqipërisë e gjykojnë institucionet ….

Gazetari: Jo një President mund ta gjykojë një ambasador. Në marrëdhëniet ndërkombëtare ka pasur raste kur një ambasador është shpallur “non grata” dhe është larguar..

Presidenti Nishani: Nuk është asnjëherë Presidenti i Republikës ka kanale të caktuar diplomatike të cilat ndërmarrin akte dhe raste të tilla ekstreme për çështje shumë të veçanta por ajo që unë mund të them është që unë e kam vlerësuar e vlerësoj dhe e mbështes angazhimin e gjithë partnerëve tanë posaçërisht atyre të të SHBA dhe BE , të janë aleatët tanë strategjikë në të gjitha ndërmarrjet e reformave në Shqipëri po posaçërisht në reformën e sistemit të drejtësisë .

Gazetari: Zoti President do të doja ta vijoja bisedën më marrëdhëniet tuaja me qeverisë. Herë pas herë kanë qenë të tensionuara. Aktualisht ka një lloj normalizimi apo vazhdojnë të jenë të tilla?

Presidenti Nishani: Unë më mënyrë shumë të sinqertë dhe aspak për retorikë apo oportunitet unë nuk e kam konsideruar dhe nuk i kam parë asnjëherë të tensionuara. Kam ofruar dhe vazhdoj të ofroj gatishmërinë të një komunikimi dhe të një marrëdhënie institucionale pse jo edhe njerëzore që duhet të jenë. Padyshim që ka pasur deklarata kundër Presidentit të Republikës,nga përfaqësues të qeverisë në Parlament në Qeveri, të cilat në disa raste jo gjithmonë më është dashur të përgjigjem në respekt të sqarimit dhe qartësimit të opinionit publik sepse nuk mund të mbaja mbi veten pa sqaruar shpesh herë dhe akuza që i bëheshin individit që është në postin e Presidentit të Republikës. Jam kritikuar politikisht dhe është konsideruar si një konflikt mes Presidentit dhe Qeverisë, fakti që unë disa nga ligjet i kam rikthyer në parlament për t’u riparë.

Kanë qenë në 90% të rasteve të tyre ligje që kenë pasur të bëjnë me kompetencat direkte të Presidentit të Republikës, kompetenca kushtetuese të cilat nuk kanë ndryshuar për faktin se është bërë ndryshimi kushtetues. Në se do të ishin duke ndryshuar kushtetutën nuk do të kishte asnjë të drejtë Presidenti i Republikës, as të ngrinte pretendime as ta çonte për shqyrtim sepse sovrani i marrjes së vendimeve legjislative është parlamenti. Por, në se nuk janë votat në parlament për të ndryshuar kushtetutën në lidhje me kompetencat e Presidentit të Republikës dhe ti ndërtojë një lojë anti-ligjore duke bërë një ligj, i cili nuk e lejon presidenti e Republikës për të ushtruar kompetencën e tij kushtetues pavarësisht që ajo është në Kushteutë, unë do të ndërhyja që ta ktheja ligjin.

Apo ka pasur ligje të tjera madhore siç është ligji “Për arsimin e Lartë”, ligji për çështjen e pronave, ligji për çështjen e investimeve strategjike që janë ligje madhore ndoshta për 20, 30 vitet e ardhshme. Dhe në të gjitha këto raste Presidenti nuk ka një veto. Pra në se presidenti e ndërmerr një hap e merr këtë hap të argumentuar, dhe gjithmonë kam dhënë argumentat e mi ligjorë dhe vetëm ligjorë, se cili nga nenet e këtij ligji krijon probleme, cilat janë arsyet që nenet e këtij ligji krijon probleme dhe kam kërkuar rishikimin. Pra kaq ka qenë dhe kjo është një e drejtë kushtetuese e Presidentit të Republikës .

Ka pasur në Shqipëri miq që na kanë vizituar në nivel kryetarë shtetesh dhe përfaqësuesit më të lartë të qeverisë kur i kanë pyetur cila është praktika e kthimit të ligjeve nga ana e Presidentëve të tjerë në parlament ka qenë një përqindje shumë e herë më e madhe se ajo që kemi kthyer neve. Kjo ka qenë krejtësisht e padrejtë, krejtësisht një alibi e motivuara politike dhe për fatin e keq më duhet të them që qeveria aktuale apo kryeministri nuk votoi për Presidentin Republikës në 2012 dhe nuk e njohu asnjëherë pavarësisht deklaratave formale, por në praktikë nuk e ka njohur dhe as nuk e ka pranuar asnjë ditë të vetme Institucionin e Presidentit të Republikës në mënyrë reale.

Kjo ka qenë një zgjedhje politike e tij, unë kam mekanizma të ndryshojë qëndrimin politikë të kryeministrit por nuk e konsideroj armik kryeministrin e vendit tim. Padyshim që do t’i japë përgjigje dhe do të mbajë të njëtën sjelljen institucionale siç e kam mbajtur deri sot me bindje dhe jo me shtirje, absolutisht me bindje.

Gazetari: Bashkëjetesa mes presidentit dhe kryeministrit kur vinë nga Parti të kundërta gjithmonë në çdo vend është e vështirë. Një vend tipik është Franca. Por kjo situatë që përshkuar ju çfarë pasojash ka ? Ka pasur kjo lloj përplasje efekte negative në funksionimin e shtetit?

Presidenti Nishani: Jo absolutisht asnjëherë nuk ka pasur ngërçe, asnjëherë nuk kemi pasur një rast që të kemi një ngërç në mënyrën e funksionimit të shtetit, në mënyrën e funksionimit të institucioneve. Unë besoj se është shumë e shëndetshme nga pikëpamja politike dhe e demokracisë dhe garancisë që duhet të japin institucionet kur ka qëndrime jo agresive ndaj njeri-tjetrin por kur ka qëndrime të argumentuara institucionalisht dhe ligjërisht në mënyrë të tillë që secili institucion të jetë një filtër i shmangies së tendencave jo pozitive nga institucionet e tjera . Kështu që unë besoj se është shumë e shëndetshme që Presidentit i Republikës e kryer në një mënyrë shumë korrekte misionin për të qënë një filtër në rastin e ligjeve të cilat mund të dëmtojë le të themi në tërësi jetën politike dhe institucionale dhe të garancive që duhet të japin ato në raport me të drejtat dhe liritë dhe cilësinë e funksionimit të institucioneve në vend.

Kështu që unë e shoh të shëndetshme, thashë nuk është një çështje armiqësie, absolutisht përkundrazi është një çështje e ruajtjes së dinjitetit dhe korrektes së pushtetit që ka çdo institucion dhe përfaqëson çdo zyrë.

Gazetari: Si kryetar shtetit puna ja u do që të keni kontakte më të shpeshta me tre ministra, me ministrin e jashtëm, me Ministrin e Mbrojtjes dhe atë të Drejtësisë si kryetar i KLD-së. Po t’i marrim më konkretisht. A është i tejkaluar incidenti që ndodhi në selinë e Presidencës me Ministri i Jashtëm u pengua nga Garda e Republikës së Shqipërisë për të marrë pjesë një takim që ju kishit thirrur për t’u takuar me Ambasadorët e Shqipërisë të akredituar kudo në botë?

Presidenti Nishani: Incidenti që ju i referoheni nuk ka qenë i gardës, incidenti nuk ka qenë i stafit të Presidencës. Në atë aktivitet Ministri nuk ka qenë i ftuar dhe natyrisht çdo njëri prej nesh merr pjesë në një aktivitet që është i ftuar. Unë nuk mund të shkojë si kreu i shtetit në asnjë aktivitet ku nuk jam i ftuar.

Gazetari: Janë disa gjëra që janë ex-offico z. President. Pra nëqoftëse thërret ambasadorët ….

Presidenti Nishani: Nuk ka ex-officio asgjë në veprimtarinë e Institucioneve, veprimtaritë…

Gazetari: Ministri i Jashtëm mund të jetë mendojnë disa ….

Presidenti Nishani: Se çfarë mendojnë është tjetër punë. Gjithsecili nga ne ka pikëpamjet mendimet e tij . Mënyra e funksionimit të institucioneve është e rregulluar me ligj, janë të rregulluar me mekanizma në institucione. Unë nuk besoj që sot t’i teket një njeriu të vijë e të hyjë në Institucionin e Presidentit të Republikës me forcë pa marrë parasysh rregullat sepse ka një dëshirë të shikojë se si është institucioni nga brenda. A mundet të ndodhe kjo, ai ka të drejtë të shohë se si është Institucioni i Presidentit …

Gazetari: Po në çfarë rrethane nuk e ftuat, përse …..

Presidenti Nishani: Nuk ka qenë e paraparë. Ka qenë një aktivitet tërësisht i Institucionit të Presidentit të Republikës. Presidenti i Republikës u përjashtua për fatin e keq nga ana e Ministrisë së Jashtme a qeverisë , nuk e di se kush e ka marrë tamam atë vendim, për të qenë ai hapësi dhe ai adresuesi kryesor i Konferencës së Ambasadorëve. Ambasadorët e Jashtëzakonshëm dhe Fuqiplotë të Republikës së Shqipërisë që përfaqësojnë shtetin shqiptar, e kam thënë prej kohësh këtë, janë nomenklaturë…

Gazetari: Dhe i dekretoni ju…

Presidenti Nishani: Jo nuk është thjesht dekretim është emërim, është propozim i qeverisë pra janë drejtpërsëdrejti nomenklature e emërimit të Presidentit të Republikës dhe politika e jashtme është një politikë shtetërore…

Gazetari: Pra ishte një kthim restoje në këtë rast …

Presidenti Nishani: Jo nuk ishte një kthim , absolutisht. Presidenti u përjashtua dhe jo vetëm për herë të parë nga ky aktivitet. M’u kërkua që të bëjë një pritje, reception për ambasadorët, në respekt të tyre e ofrova këtë kohë dhe këtë angazhim. Padyshim që pastaj u njoftova nga ana e kabinetit që në sallë janë futur të paftuar njerëz përfshi edhe Ministrin e Jashtëm, i cili mund krijonte një incident me diplomatët e tjerë të ftuar apo me vete natyrën e funksionimit të institucionit. Unë nuk e konceptoj dhe nuk e mendoj se si mund të ndodhe një gjë e tillë t’ju them të drejtën. Në se nuk më ftojnë pse duhet të shkojë në të. Kështu që gjithsesi ishte një sjellje jo serioze, ky institucion nuk është i Bujar Nishanit, ky është institucion i shtetit.

Gazetari: Po tani ky incident është i tejkaluar funksionojnë marrëdhëniet ….

Presidenti Nishani: Në çdo rast që aktivitetet e shtetit janë aktivitete shtetit dhe ato do të respektohen si institucione të shtetit padyshim. Nuk ka asnjë dyshim. Unë nuk i vendos raportet personale, asnjëherë nuk i kam vendosur në jetën time. Kam kaluar shumë pozicione të rëndësishme në këtë vend, nuk e kam vendosur kurrë afilacionin, raportet personale në kontekstin e funksionit të institucioneve.

Gazetari: Ministri i Jashtëm ju informon për takimet që zhvillon për gjithë hapat që hedh diplomacia shqiptare, ju informon ju mban në korrent….

Presidenti Nishani: Për ta kuptuar këtë po ju them se gjatë katër viteve në këtë zyrë, ose tre viteve që funksionon që është qeveria aktuale mund të kem marrë dy apo tre informacione nga Ministri i Jashtëm. Konkluzionin e nxjerr vetë se c‘ është.

Gazetari : Dhe ju keni kontakte kur shkoni takoni një homolog tuajin nuk keni një dosje që do ta përgatisë Ministria e Jashtme .

Presidenti Nishani: Kabineti im mundohet të mbajë kontakte me specialistë të caktuar drejtori të caktuara nga Ministria por…

Gazetari: A i mbani në nivelin e specialistëve…

Presidenti Nishani: Presidenti i Republikës për hir së të vërtetës e ka kërkuar në mënyrë të përsëritur. Nuk duhet ta kërkojë se duhet t’i vi vetë, por e ka kërkuar në mënyrë të përsëritur që Presidenti të Republikës duhet t’i bëhet një raport të situatës së politikës së jashtme, frekuente , mirë do të ishte e përjavshme, pro edhe njëherë në muaj duhet të bëhej situata në rajon, por edhe marrëdhënie të ndryshme edhe për çështje të ndryshme në organizata të ndryshme, çështje që ne trajtojmë në Organizatën e Kombet e Bashkuara, atë që trajtojmë në OSBE, atë që trajtojnë në NATO, ato që trajtojmë në BE, ato që trajtojmë në UNESCO e kështu me radhë.

Gazetari: E keni thirrur Ministrin e Jashtëm për të raportuar dhe ai nuk ka ardhur për t’ju raportuar.

Presidenti Nishani: Kjo kërkesë është bërë me shkrim, është bërë në mënyrë zyrtare sepse mungonin këto informacione dhe unë kisha. Le të themi gjatë vitit të parë në zyrë kam punuar me disa ministra të jashtëm, mos gaboj, kam punuar me z. Panariti, me z. Bumçi. Ka qenë një marrëdhënie shumë korrekte takime frekuente ku informohej presidentin, dhe informacione të tjera vinin, pastaj u pre menjëherë kjo lloj marrëdhënie.

Gazetari: E keni thirrur dhe nuk ka ardhur…

Presidenti Nishani: Jo nuk ka pasur asnjë rast kur nuk ka ardhur, jo nuk mund ta them këtë. Po flas në përgjigje të pyetjes suaj që Presidentit i Republikës duhet të informohet . Dëgjo ndoshta këto nuk janë, nuk krijojnë një lloj seriozitetit. Më vjen keq që i diskutoj në publik por këto nuk janë sekrete shtetërore, këto janë shqetësime që në fund të fundit duhet të davarisin edhe atë tendencën e spekulimit që bëhet ndaj Institucionit të Presidentit të Republikës, i cili në fakt është i limituar në mënyrën se si duhet të shprehet në publik.

Gazetari: Mbaj mend që në emisionin “Pesë pyetjet” ishit i pari që ngritët shqetësimin për përgjimet dhe thatë që ju vetë dhe të afërm tuaj ishit përgjuar… Disa muaj më pas plasi skandali. U bë publik. Sipas atyre që akuzonin, ishte përgjuar masivisht, edhe drejtues të tjerë të shtetit. Prokuroria nisi hetimet. Çfarë keni mësuar? Në cilën pikë është kjo ngjarje, ky fenomen?

Presidenti Nishani: Unë kur e deklarova, e deklarova në sensin e një shqetësimi qytetar dhe institucional. Dhe atëherë u thashë qytetarëve që: Kam informacione që është tentuar të përgjohet jeta private e Presidentit dhe e familjarëve të tij. Në aspektin e përgjithshëm nuk kam asnjë lloj problemi, sepse nuk kam asgjë për të fshehur. As në jetën private. Jeta institucionale natyrisht që ka rregullat e shtetit dhe për fat të mirë nuk është tentuar dhe nuk është cenuar jeta institucionale e Institucionit të Presidentit të Republikës. Por në jetën private dhe personale çdonjëri prej nesh ka dhe gëzon të drejtat e tij, për më tepër Presidenti i Republikës, i cili natyrisht ashtu siç është i privuar nga disa të drejta, normal, sepse ka edhe privilegje, ka edhe të drejta, ka edhe deprivime, por nuk mund të guxohet apo të tentohet nga institucione shtetërore, të përgjohet, të përdoret në mënyrë të paligjshme përgjimi apo të hyhet tek jeta private e Presidentit të Republikës. Megjithatë unë nuk kam pasur dhe nuk kam asnjë shqetësim, në aspektin njerëzor, sepse nuk kam asgjë për të fshehur. Kur e deklarova atëherë nga qeveria u tentua të kthehej në një shaka, të tallej. Por unë përsëri heshta. Më pas publiku u njoh, dhe ajo që, të paktën deri tani është e pakundërshtueshme dhe e provuar publikisht, dhe tani besoj se edhe hetimi ligjor duhet të jetë drejt fundit. Nuk kam informacione të përditësuara së fundi, ka të bëjë me dy gjëra. Së pari është futur në mënyrë të paligjshme një pajisje përgjimi në Shqipëri. Është pranuar që është futur në mënyrë të paligjshme. Së dyti, është përdorur – për trajnime thuhet, – edhe për trajnime, është përdorur në mënyrë të paligjshme kjo pajisje përgjimi në Shqipëri. Këto dy gjëra janë pranuar publikisht nga autoritetet përkatëse…

Gazetari: Më falni që ju ndërpres Zoti President, por qeveria thotë se futja e kësaj pajisjeje nga Interforca italiane është bërë në bazë të një marrëveshjeje që e keni firmosur ju kur ishit Ministër i Brendshëm?

Presidenti Nishani: Jo, jo, nuk ka fare… Ajo është një marrëveshje kuadër, e cila parashikon përdorimin e teknikave. Teknika janë përdorur mbi bazën e asaj marrëveshjeje edhe herë të tjera. Edhe kjo teknikë është përdorur, por mënyra e futjes së tyre është e përcaktuar me ligj. Është mbi bazën e Kodit të Procedurës Penale në Shqipëri. Nuk prevalon asnjë… Këto marrëveshje kuadër apo marrëveshje të përgjithshme nuk tregojnë që ti ke të drejtë të fusësh një armë pa leje në Shqipëri. Dhe do ta fusësh këtëpajisje, pra ajo parashikon një bashkëpunim operacional – e para është një marrëveshje operacionale. Mund të përdorësh teknika dhe asistencë por mënyra se sido të respektohen ligjet e shtetit shqiptar. Dhe nuk është futur nga Interforca. Është përgjegjësi e institucioneve shqiptare. Në Shqipëri e kanë futur institucionet shqiptare, se ka kufi Republika e Shqipërisë. Është futur, është mbajtur dhe është përdorur nga zyrat e institucioneve të shtetit shqiptar.

Gazetari: Të gjitha këto që i thoni janë të provuara? Që e kanë futur shtetas shqiptarë? Nuk e kanë futur shtetas italianë?

Presidenti Nishani: Është futur në territorin e shetit shqiptar nën kontrollin e institucioneve të shtetit shqiptar. Këtë po them. Pra është futur në doganën e shtetit shqiptar, është futur në kufirin e shtetit shqiptar, është mbajtur në zyrat e shtetit shqiptar, është përdorur nga institucionet dhe nga qytetarë shqiptarë.

Gazetari: Çfarë informacioni keni ju që ka ndodhur më pas?

Presidenti Nishani: Këto dy gjëra janë tashmë të provuara publikisht, besoj se edhe ligjërisht, sepse procesi është nën hetim. Se çfarë është hetuar në të, është hetuar apo jo nëse Presidenti i Republikës ajo duhej dhe do të dilte nga verifikimi teknik dhe teknologjik i pajisjes, e cila është bërë e pamundur, sepse nuk i është dorëzuar Prokurorisë. Por gjithsesi këto janë çështje që lënë gjurmë. Nuk është kollaj të fshihen. Dhe ndoshta në një të ardhme do të kenë mundësi që të hetohen. Unë besoj se do të hetohen në të ardhmen në çdo rast. Në çdo rast, sepse përdorimi i këtyre pajisjeve lë gjurmë. Është përdorur ta zëmë në Elbasan lë gjurmë aty ku është përdorur. Pra ka disa pajisje të tjera që e identifikojnë se kjo pajisje është përdorur po them, në Elbasan apo ku di unë, në Tiranë, apo në Korçë.

Gazetari: Ju shpresoni se hetimet do ta nxjerrin të vërtetën?

Presidenti Nishani: Duhet ta nxjerrin, patjetër. Është përgjegjësi, nuk ka… Ajo është një përgjegjësi. Ajo duhet të dalë, sepse këtu është çështje e shtetit shqiptar.Nuk është çështje individësh. Ajo duhet të dalë dhe unë do të këmbëngul me çdo forcë timen institucionale kurdo që të jetë mundësia, edhe pas dhjetë vjetësh, që e vërteta të dalë.

Gazetari: Ju si Kryetar i Shtetit çfarë informacioni keni që nuk është bërë publik, ose që ju e keni marrë përmes rrugëve tuaja, sepse nën varësinë tuaj janë edhe institucione të tjera siç është Shërbimi Informativ? Tek e fundit jeni Kryetar i Shtetit, dini më shumë se ne.

Presidenti Nishani: Pyetja juaj dhe emisioni juaj është që të investigoni sa më shumë si gazetar, por padyshim që unë si President nuk mund tëjap përgjigje për çështje që janë brenda konfidencialitetit dhe kufizimit të informacionit. Unë tregova, përsërita dy gjëra,të cilat janë të provuara publikisht. Që s’i ka kundërshtuar askush. Edhe vetë autoritetet të cilat janë përgjegjëse, le të themi nëkëtë aferë, i kanë pranuar: futja dhe përdorimi. Të dyja këto në mënyrë të paligjshme. Se sa është marzhi i paligjshmërisë, atë çështje e vendos pastaj gjykata.

Gazetari: Ndërrojmë argument Zoti President. Më ka bërë përshtypje për mirë më duhet të them, që më 5 Maj, Ditën e Dëshmorëve, ju pritët një përfaqësi të komunitetit çam. Çfarë mesazhi donit të jepnit atë ditë?

Presidenti Nishani: Në se më lejoni, sepse ka rëndësi data, ishte data 8 maj, me rastin e Luftës Antifashiste. Në nderim të sakrificave të shqiptarëve në Luftën Antifashiste. Për mua ka rëndësi data, sepse 8 Maji është Dita Evropiane e Antifashizmit. Shumë shtete evropiane e përkujtojnë Luftën Antifashiste më datë 8 Maj. Unë besoj se edhe Shqipëria duhet t’i bashkalidhet këtij modeli evropian, përderisa po shkojmë drejt Evropës. Jemi pjesë e Evropës në kuptimin gjeografik dhe kulturalisht. Gjithsesi…

Gazetari: Po përse me komunitetin çam?

Presidenti Nishani: Sepse ka pasur mjaft insinuata edhe në shtyp, edhe nga kënde të ndryshme, të cilat edhe publiksht i kanë artikuluar qytetarët e komunitetit çam si bashkëpunëtorë të fashizmit e të nazizmit. Kjo nuk është e vërtetë. Natyrisht edhe në Shqipëri ka pasur bashkëpunëtorë të nazizmit e të fashizmit. Edhe në vende të tjera të Evropës ka pasur. Por për mua nuk ishte çështja se do ta pastroja unë figurën e një komuniteti, por ishte për të evidentuar dhe për nënvizuar fort që edhe qytetarët e komunitetit çam, megjithëse unë preferoj të mos i ndaj qytetarët shqiptarë në çamë, labë, në malësorë, por gjithsesi ka një organizim shoqata Çamëria dhe për hir të së vërtetës, nuk ka qenë e evidentuar në këto 70 vjetët e fundit edhe kontributi i komunitetit çam në rezistencën antifashiste dhe në luftën për çlirim të Shqipërisë që padyshim është një moment historik, pavarësisht se si është keqpërdorur më pas për interesa politike të kastës së caktuar, por mbetet një moment shumë i rëndësishëm i historisë së Shqipërisë i atyre djemve dhe vajzave, të cilët u ngritën pa dallim…

Gazetari: Pra me këtë ftesë që ju i bëtë komunitetit çam…?

Presidenti Nishani: Desha të vlerësoj dhe të shpreh mirënjohjen për kontributin që djem dhe vajza, burra dhe gra trima që kanë dhënë edhe jetën në luftë për çlirim kundër nazi-fashizmit…

Gazetari: Ishte një përgjigje edhe për Athinën zyrtare, që thonte se çështja çame është totalisht e mbyllur, sepse ata janë ndëshkuar, janë dëbuar si bashkëpunëtorë të nazistëve?

Presidenti Nishani: Jo, ne nuk kemi nevojë të bëjmë kështu – po përdor një terminologji që e përdorim në nëShqipëri – t’i bëjmë “karshillëk” të pikëpamjes “show”. Absolutisht! Për çështjen çame me shtetin grek unë besoj se diskutojmë dhe do të diskutojmë në mënyrë shumë serioze dhe shumë korrekte sipas standardeve evropiane. Është një çështje që është në tryezën e bisedimeve midis dy vendeve dhe shteteve tona.

Ajo ishte një ditë në të cilën unë desha të nënvizoj fort kontributin e qenësishëm real dhe sakrificat që kanë ardhur nga komuniteti çam. Janë një numër shqiptarësh çam, të cilët kanë vuajtur në kampet e nazizmit. Janë sakrifikuar në kampet e nazizmit për shkak të rezistencës së tyre antifashiste dhe antinaziste. Kështu që unë besoj se ishte një moment i duhur në Ditën Evropiane të Antifashizmit që ta nënvizoja.

Gazetari: A mendoni se do të normalizohen marrëdhëniet me fqinjin jugor? Kam parasysh se prej vitesh ka disa çështje të hapura, njëra prej të cilave është edhe çështja çame. Athina ka kërkesat e veta gjithashtu. Ka filluar një dialog drejt zgjidhjes apo të dyja palët qëndrojnë në pozicionet e tyre rixhide?

Presidenti Nishani: Unë them që marrëdhëniet mes dy vendeve tona janë krejt normale pavarësisht problemeve që janë në tryezën e diskutimit. Kemi probleme dhe do t’i diskutojmë dhe duhet të shkojnë drejt zgjidhjes, por në tërësinë e tyre marrëdhëniet janë normale. Unë duhet ta nis me një çështje shumë të rëndësishme dhe mendoj se ne duhet ta prezantojmë atë në shenjën e një lloj mirënjohjeje. Në fillim të viteve ’90-të kur Shqipëria u hap dhe qytetarët shqiptarë ishin në një lloj situate dëshpërimi për shkak të mungesës së zhvillimit dhe varfërisë ekstreme, të zhvillimit kulturor, etj., etj., ishte një kalvar i gjatë izolimi dhe prapambetjeje, një pjesë e madhe e tyre, me qindra mijëra, emigruan në Greqi. Dhe ne jemi dëshmitarë që populli grek, qytetarët grekë u hapën dyert e shtëpive, u ofruan ushqim dhe strehim, por edhe shteti grek u tregua dashamirës, sepse një qytetar nuk mund të ofrojë atë gatishmëri dhe atë pritje nëse shteti nuk do, nëse institucionet e shtetit nuk duan…

Gazetari: Sigurisht, por a mendoni se…?

Presidenti Nishani: Jo, jo, mos harroni…!

Gazetari: …që politika greke këtë situatë e përdori për t’iu imponuar partnerëve shqiptarë, zyrtarëve shqiptarë një kompleks inferioriteti?

Presidenti Nishani: Nëse ne kompleksohemi është përgjegjësia jonë pastaj. Pra unë po ndalem te një moment i rëndësishëm historik. Ne nuk mund të kompleksohemi, absolutisht jo! Por ne duhet të jemi mirënjohës që një numër kaq i madh shqiptarësh gjetën një dritë shprese, gjetën një moment inspirimi. Janë integruar në shoqërinë greke mjaft prej tyre. Ndihmuan edhe familjet e tyre në Shqipëri, ashtu siç ishin në Itali apo jo? Siç shkuan në Amerikë me mijëra gjithashtu.Por në shtetin grek shkuan 600-700 mijë shqiptarë. Ndërsa përsa u takon çëshjteve dhe problemeve që kemi ne me shtetin grek ne absolutisht nuk mund të ndihemi të kompleksuar. Kjo do të ishte një paaftësi, mediokritet nëqoftë se ne do të ndiheshim të kompleksuar për të diskutuar…

Gazetari: Qartë. Gjërat kanë filluar të lëvizin drejt zgjidhjes apo janë pezull sërish?

Presidenti Nishani: Unë kam informacione shumë të kufizuara për fat të keq edhe në këtë rast nga ana e Ministrisë së Jashtme për dialogun që po bëhet me shtetin grek në lidhje me çështjen e …

Gazetari: Ata duhet t’ju kërkojnë ju instrumentet e marrëveshjes së kufirit detar?

Presidenti Nishani: Nuk i kanë kërkuar deri tani. Madje edhe te ligji që ka të bëjë me plotfuqishmërinë kanë bërë disa ndryshime, të cilat për mua… Shumë shpejt do t’i adresohem Gjykatës Kushtetuese, sepse të drejtën e plotfuqishmërisë që ka pasur dikur Presidenti, tashmë ia kanë kaluar Ministrisë së Jashtme, me idenë për të marrë thjesht autorizmin nga ana e Presidentit të Republikës, çka bie ndesh me një sërë konventash ndërkombëtare, por kjo është…

Gazetari: Cili duhet të jetë Zoti President, reagimi i shtetit shqiptar ndaj kërkesës së qeverisë së Ankarasë për të sekuestruar gjithë aktivitetin e Fetullah Gylenit në Shqipëri si të një organizate terroriste?

Presidenti Nishani: Turqi është një vend mik. Populli turk është një popull mik. Qeveria turke për ne është një qeveri mike. Kemi marrëdhënie shumë të mira, të cilat duhet t’i forcojmë e t’i zhvillojmë. Përsa u takon pretendimeve që mund të ketë qeveria turke në lidhje me individë apo grupe të caktuara individësh që rrezikojnë stabilitetin dhe sigurinë, janë që të gjitha të mirëpritura që t’iu adresohen institucioneve të shtetit shqiptar. Unë mund t’ju them e t’ju garantoj se nga territori i Shqipërisë, popullit mik turk, shteti mik turk, qeverisë mike turke nuk do t’i vijë kurrë asnjë e keqe dhe nuk mund t’i vijë dot asnjë kërcënim dhe asnjë rrezik. Përsa u takon çështjeve të caktuara dhe individëve të caktuar, këtë janë çështje që zgjidhen në mënyrë ligjore ndërmjet agjencive ligjzbatuese të të dy vendeve, dhe unë i nxis dhe i përkrah çdo veprimtari dhe bashkëpunim në këtë fushë.

Gazetari: Pas dy muajsh zhvillohen zgjedhjet më të rëndësishme në glob: ato në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Kryeministri shqiptar kur ishte në Shtëpinë e Bardhë, edhe në një intervistë për CNN, e konsideroi kandidatin republikan Donald Trump si një të keqe për njerëzimin. Ju si Kryetar i Shtetit shqiptar, në këtë kontekst, çfarë do t’u sugjeronit, çfarë do t’i këshillonit shqiptaro-amerikanëve, për kë të votonin?

Presidenti Nishani: Edhe nëse do ta bëja, shqiptaro-amerikanët do të qeshnin me mua, kështu që unë nuk mund të lë që të bëhem i tillë në sytë e qytetarëve shqiptaro-amerikanë. Nuk mundet kurrsesi që unë të ndërhyj në zgjedhjen e tyre, madje as në zgjedhjet në Shqipëri nuk mund të ndërhyj, jo më në zgjedhjet nëAmerikë apo diku tjetër. Në përgjithësi për ne shqiptarët nuk ndonjë ndarje me thikë le të themi, midis republikanëve dhe demokratëve, sepse populli amerikan shumë i afërt, shumë mik. Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë një vend shumë mik. Kushdo që do të jetë President i Shteteve të Bashkuara të Amerikës do të vazhdojë një politikë shumë miqësore ndaj Shqipërisë dhe shqiptarëve. Është një miqësi tashmë e bazuar mbi histori, por edhe mbi bazën e dokumentve historike shumë të rëndësishme – ne kemi firmosur para pak kohësh, qeveria aktuale Dokumentin e Partneritetit Strategjik me Shtetet e Bashkuaratë Amerikës. Është një investim i madh nga ana e Shteteve të Bashkuara të Amerikës për garantimin e sigurisë…

Gazetari: Po e shikoni si rrezik…që e gjitha kjo situatë të rishikohet, të revizionohet në qoftë se zgjidhet Trump-i?

Presidenti Nishani: Absolutisht në asnjë mënyrë! Padyshim që familja Klinton për shqiptarët, Presidenti Klinton, kandidatja Hilari Klinton kanë një ndjesi shumë të veçantë, specifike, për Shqipërinë dhe për shqiptarët. Është krejt e natyrshme. Por kushdo që do të jetë President i Shteteve të Bashkuara të Amerikës do të jetë një mik shumë i veçantë dhe shumë i afërt i Shqipërisë dhe i shqiptarëve. Jam i sigurt për këtë.

Gazetari: Në ditët në vijim pritet të mbahet në Nish një takim i Kryeministrit tonë me homologun e tij serb, Vuçiç. Mediat e Beogradit janë munduar ta paraqesin atë si një takim mes shqiptarëve në tërësi dhe serbëve nga ana tjetër me një tendencë për t’u pajtuar e për të lënë pas të kaluarën tragjike. Ju e shikoni kështu këtë takim?

Presidenti Nishani: Angazhimet për të përmirësuar marrëdhëniet me Serbinë unë i shikoj shumë pozitivisht. Kam pasur edhe unë një takim shumë pozitiv me Kryeministrin Vuçiç kur ai vizitoi Tiranën para disa kohësh. Shqipëria është e interesuar t’i përmirësojë marrëdhëniet e bashkëpunimit me Serbinë në aspektin politik, ekonomik dhe në atë kulturor. Jemi vende dhe popuj që ndajmë të njëjtin rajon. Kemi një të ardhme të përbashkët në të njëjtin rajon. Procesi i integrimit evropian e ka ndihmuar shumë edhe procesin e afrimit midis popujve dhe vendeve të rajonit tonë. Është në interesin tonë strategjik, e kam theksuar zyrtarisht shpesh herë, në interesin më të mirë strategjik të Shqipërisë është stabiliteti, paqja, dhe pajtimi në rajon, marrëdhëniet e fqinjësisë së mirë me të gjitha vendet e rajonit. Por edhe me vendet e tjera të rajonit siç është Serbia, pavarësisht se nuk është një fqinjë i yni, por është shumë afër në rajon. Takimet ndërmjet kryeministrave janë pozitive dhe unë i mbështes. Por natyrisht që nuk mund të përfaqësosh botënshqiptare. Shqipëria përfaqëson Republikën e Shqipërisë. Qeveria shqiptare përfaqëson shqiptarët që jetojnë nëShqipëri. Ne e kemi këtë fat të keq. Kjo ka qenë historia, por ne nuk e zhbëjmë dot tani historinë, që në Republikën e Shqipërisë jetojnë vetëm 40% e atyre që i përkasin kombësisë shqiptare. Kemi në Kosovë, në Maqedoni, kemi komunitet në Serbi, jetojnë shumë në diasporë. Qeveria shqiptare duhet të marrë përsipër dhe përfaqëson qytetarët e Republikës së Shqipërisë. Shqipëria nuk ka ndërhyrë dhe nuk mund të ndërhyjë në procesin e, do ta nxisë patjetër dhe do të ndihmojë sa të jetë e mundur, por nuk mund të hyjë në mënyrë të drejtpërdrejtë në procesin e bashkëbisedimit dhe të negociatave dhe çështjeve që duhet të zgjidhë Serbia me Kosovën. Kosova ka autoritete e saj, ka institucionet e saj të zgjedhura, ka Parlamentin, ka Presidentin, ka qeverinë, ka një sërë institucionesh të tjera. Bashkëpunimi dhe interesi ynë ndaj Kosovës me të drejtë është më i madh ngaçdo vend tjetër, sepse jetohet nga shqiptarë, por si qëllim është i barabartë me të gjithë të tjerët, sepse duam stabilitet në rajon. Dhe pavarësia dhe zhvillimi i Kosovës e rrit garancinë e stabilitetit. Këtë e ka treguar koha, nuk është se po e themi ne. Pra në këtë sens, unë besoj se bashkëpunimi midis dy vendeve, midis dy shteteve, edhe Shqipërisë dhe Serbisë është një bashkëpunim që duhet përshëndetur, i cili duhet mbështetur, që duhet forcuar në respekt të interesave reciproke. Unë vazhdoj dhe ngul këmbë dhe i kërkoj qeverisë shqiptare që të bëjë të mundur e të jetësojë premtimin e përsëritur dhe ripërsëritur të qeverisë së Serbisë për garantimin e njohjes së dokumenteve të arsimit për shqiptarët në Luginën e Preshevës, Medvegjë dhe Bujanovc. Ende nuk ka një akt final për njohjen e tyre. Dhe ata të kenë mundësi që të bëhen pjesë e institucioneve atje për shkak të dokumenteve që tregojnë arsimimin e tyre, shkallën e profesionalizmit të tyre dhe ky duhet të jetë një kusht që ne duhet t’ia vëmë qeverisë së Serbisë. Nuk ka asnjë arsye pse ta refuzojë, ta pengojë dhe të mos e zbatojë. Është një çështje shumë e rëndësishme. Ashtu siç jemi shumë të angazhuar dhe shohim me shqetësim që situata ekonomike, infrastrukturore dhe zhvillimore në tërësi në pjesën ku jeton minoriteti shqiptar nëSerbi nuk është e njëjtë me atë në pjesën tjetër të Serbisë. Këto janë angazhime që duhet t’i marrë përsipër për t’i diskutuar, për t’i negociuar e për t’i adresuar drejt zgjidhjes edhe qeveria shqiptare.

Gazetari: Në çfarë rrethanash u dhatë gjithë drejtuesve të Vetëvendosjes shtetësinë shqiptare?

Presidenti Nishani: Po pse është një shqetësim? Kam parë një shqetësim nga disa individë pse u mor shtetësia nga disa drejtues politikë të Vetëvendosjes. Nuk e kuptoj pse është shqetësim? Jo nga ju. Nuk e kam për ju, e kam për disa kënde që ka ardhur. Nuk ka pse tëketë shqetësim.Të gjitha vendet e rajonit si Kroacia, Serbia, aplikojën dyshtetësinë për qytetarët që kanë kombësinë e tyre, pavarësisht se ku jetojnë. Edhe në ligjin tonë…

Gazetari: Në dijeninë time as Isa Mustafa, as Kadri Veseli nuk e kanë përshembull?

Presidenti Nishani: Nuk e kanë kërkuar. Ata që e kanë kërkuar janë disa politikanë të disa partive të ndryshme, kryesisht të angazhuar në institucione. Edhe në rastin e Vetëvendosjes, nënkryetari i Kuvendit të Kosovës është i ftuar të marrë pjesë në aktivitetet ndërkombëtare dhe për shkak se Kosova nuk njihet nga disa vende, nuk merr dot pjesë dhe kjo i kufizon mundësinë e pjesëmarrjes. Kryetari i Komisionit të Jashtëm të Parlamentit të Kosovës Albin Kurti duhet të marrë pjesë në evente ndërkombëtare ku është i ftuar nëpozicionin që ka. Nuk merr dot vizën apo nuk i njihet pasaporta. Në përmbushje të detyrave që ata kanë për institucionet dhe qytetarët që përfaqësojnë kërkuan që të pajisen në rrugë krejt normale, zyrtare, krejt ligjore me shtetësinë shqiptare për të ndihmuar edhe në përmbushjen e misioneve dhe detyrave të tyre që ata kanë në raport me qytetarët që përfaqësojnë atje.

Gazetari: Nëse do të spekuloja, do të thoja që këta janë shtetas shqiptarë, kanë të drejtë që të krijojnëVetëvendosjen në Shqipëri dhe të dalin si subjekte elektorale edhe në Shqipëri apo jo?

Presidenti Nishani: Vetëvendosja mund të krijohet në Shqipëri edhe pas pasur shtetësinë Visari, Albini apo dikush tjetër. Ato janë çështje politike dhe nuk krijohet kjo dilemë apo pikëpyetje. Pastaj Vetëvendosja është një parti politike legjitime që përfaqëson një numër shumë të madh qytetarësh në Kosovë. Është opozita. Edhe njëherë po e ripërsëris: Ka qenë një vendim në bazë të ligjit që parashikon për interesa të caktuara kombëtare, dhe interesi kombëtar në këtë rast ka qenë që përfaqësuesit e një pjese të mirë të qytetarëve shqiptarë në Kosovë të përmbushin detyrën e tyre institucionale në raport me interesat e qytetarëve që ata përfaqësojnë që janë shqiptarët atje. Dhe kjo është shumë e qartë si drita e diellit dhe askush nuk ka pse të shqetësohet që shqiptarët në Kosovë, një pjesë e tyre me aktivitet politik në shërbim të Kosovës dhe qytetarëve kërkuan dhe u pajisën me pasaporta shqiptare.

Gazetari: Shumë debate po bëhen së fundmi lidhur me Kombëtaren e Futbollit. Ju si mendoni: duhet të kishte vetëm një Kombëtare apo kjo e Kosovës mundet të përfaqësojë Kosovën? Ose për të qenë më i drejtëpërdrejtë: ka edhe shumë vetë në Prishtinë që thonë se me krijimin e shtetit të Kosovës po krijohet edhe kombi kosovar. Dhe duke qenë komb, ka të drejtën, domethënë një nga shenjat është edhe një kombëtare futbolli. Ju si e shikoni gjithë këtë debat që është zhvilluar gjaë dy-trijavëve të fundit?

Presidenti Nishani: Mirë, ka emocione, ka tifozllëk në këtë mes, katendenca për protagonizëm, të gjitha bashkë nga pak, të ndryshme nga këndi…

Gazetari: Ka edhe politikë… Flasim për aspektin politik.

Presidenti Nishani: Ka edhe politikë. Jo, unë nuk e shoh këtë si një çështje që duhet të politizohet. Ne jemi dy shtete dhe e kemi njohur Republikën e Kosovës si shtet. Kombin nuk e ndryshon dot askush. Dhe Kosova është shtet i të gjithë qytetarëve të Kosovës përfshi shqiptarët 95%, dhe pakicat e tjera që janë pakicë serbe e kështu me radhë. Ndaj shteti i Kosovës ka dhe duhet të ketë institucionet e veta politike, gjyqësore, administrative, kulturore, sportive. Shqipëria një kombëtare ka. Nuk duhet ta paragjykojmë. Përkundrazi, ne kemi qenë gjithmonë mbështetës, ndër të parët që kemi nxitur dhe kemi punuar që Kosova të jetë pjesë, të jetë e përfshirënë arenën, në aktivitetet dhe organizatat ndërkombëtare. Unë besoj se shqiptarët kanë aq shumë energji dhe resurse në raport me sa janë kështu që ata gjithmonë do t’i furnizojnë me talente edhe Kombëtaren e Shqipërisë edhe përfaqësuesen e Kosovës. Është një çështje futbolli, e sportit. Unë do të preferoja që kur të luante Shqipëria me Kosovën në futboll, të ndaheshim në barazim, por me gola, jo pa gola.

Gazetari: Ju si Kryetar Shteti, për ta përmbledhur intervistën, cilin shikoni si shqetësimin më të madh në vend?

Presidenti Nishani: Tendencën për t’u larguar.

Gazetari: Për t’u larguar nga…? Nga Shqipëria?

Presidenti Nishani: Tendenca për t’u larguar nga Shqipëria. Kryesisht e brezit të ri. Është e dhimbshme dhe është një shqetësim, që duhet të na preukopojë të gjithëve. Shumë sinqerisht dhe shumë njerëzisht nuk do ta adresoja politikisht këtë çështje. Do të bënim gabim nëse…

Gazetari: Se një shkak e ka…?

Presidenti Nishani: Padyshim. Shkaku kryesor është situata ekonomike. Por ne jemi një vend që zotëron dhe disponon pasuri të jashtëzakonshme krahasim me vendet e tjera. Po ta krahasojmë Shqipërinë me vendet e rajonit: nga Serbia, Mali i Zi, Maqedonia, Bosnja Hercegovina e kështu me radhë. Shqipëria është i vetmi vend që ka resurse dhe potenciale të mira të naftës. Asnjë nga vendet e tjera përreth nesh nuk i ka asnjë. Është vendi më i pasur në rajon dhe njëri nga më të pasurit në Evropë përsa i përket burimeve ujore. Na derdhet i gjithë në det, për fatin e keq, por i kemi. Dhe sot burimet ujore përbëjnë një nga pasuritë më të rëndësishme të planetit. Jemi një vend që kemi pasuri nëntokësore minerare të jashtëzakonshme duke nisur nga kromi që është një nga më të kuotuarit në bursën botërore e kështu me radhë. Kemi klimën më të mirë të rajonit. Të harmonizuar, edhe më të mirë se sa fqinjët tanë veriorë, edhe më të mirë se sa fqinjët tanë jugorë, që do të thotë një aset i mirë për të konkuruar me produkte bujqësore me shpejtësinë e daljes në treg. E gjithë pjesa perëndimore e Shqipërisë,nga veriperëndimi deri në jugperëndim është bregdet. Pozicioni strategjik i Shqipërisë në kontekstin e rrugë-kalimit është më i favorshmi edhe se sa Greqia që kemi në jug, edhe se sa Serbia që kemi lart në veri. Mallrat nga Evropa mbërrijnë përmes Italisë për tetë orë në territorin shqiptar dhe përmes rrugë-kalimeve dhe autostradave mbërrijnë menjëherë në Shkup, në Beograd, në Stamboll, në Prishtinë, në Sofje, pra janë të gjithë këto potenciale dhe në raport me potencialet që kemi, po të shikosh të ardhurat dhe standardin nuk e justifikojmë. Është më i ulët se sa vendet e tjera të rajonit që do të thotë se kemi një problem patjetër mekorrupsion. Por për mua problemi më i madh është me paaftësinë menaxhuese. Apo për të identifikuar dhe gjetur aftësitë menaxhuese le të themi. Dhe njerëzit ikin.Tani është shumë e lehtë që t’u themi qytetarëve shqiptarë: Mos ikni ju në Amerikë! Mos ikni ju në Gjermani apo diku jetër! Dhe ata janë plotësisht të gatshëm, por duan të punojnë, të kenë një shtëpi, sepse do të krijojnë një familje, do të lindin fëmijë, do t’i rrisin ata, do t’i arsimojnë fëmijët, duan të ushqehen, të vishen, të pushojnë, të dëfrejnë. Pra ky është një problem i madh kombëtar dhe unë mendoj se ka ardhur koha që kërkohet një strategji kombëtare. Dhë nismëtare për këtë strategji kombëtare duhet të jetë qeveria. Cilado qeveri që është. Kjo që është aktualja, për momentin. Është një problem: nëqoftëse ne do të vazhdojmë me këtë tendencë, me këtë trend, pas njëzet vjetësh këtu do të mbetemi vetëm qeveritarët dhe politikanët dhe nuk do të ketë popull. Kjo nuk është disfatiste. Ky është një shqetësim që unë e kam si qytetar. Dhe jua them me shumë shpirt se është një shqetësim, sepse çdo ditë, çdo muaj dhe çdo vit nga Shqipëria po largohen njerëz, po kërkojnë të largohen njerëz. Mua nuk më pëlqen fakti që edhe vendet e tjera të zhvilluara na marrin shqiptarë, por ata kanë punën e tyre, kanë politikat e tyre, thithin trurin. Duhet të mendojmë! Ka shembuj në botë, ka vende që nuk kanë qenë kombe dhe vende të mëdhenj, por kanë ditur të ruajnë ekzistencën. Natyrisht që ne nuk mund të bëhemi dot menjëherë as si Italia, as si Gjermania, as si Franca, as si Amerika në standarde dhe nivel jetese, por ne duhet të shikojmë se si duhet ta ngjallim shpresën që qytetarët, që brezi i ri sot të thotë: Po, unë do të jetoj, do të përpiqem, që pas një viti, pas pesë apo dhjetë vjetësh do të jem në një, dy, tre faza. Ky është një problem i madh, duhet të na shqetësojë. Unë mendoj se duhet të na shqetësojë.

Së dyti do të ngrija problemin për aktivitetin që ka krimi i organizuar. Të mos e neglizhojmë krimin e organizuar, sepse duket sikur në një moment themi: “Hajde se aty i kemi! I kontrollojmë, i kapim në çdo moment!” Nëse dalin jashtë kontrollit përfundimisht, do të jenë super të rrezikshëm për cilindo. Dhe krimi i organizuar është duke u fuqizuar në Shqipëri. Ky është një shqetësim që unë ua adresoj në radhë të parë agjencive ligjzbatuese, ua adresoj padyshim edhe qytetarëve shqiptarë, por ua adresoj të gjithë aktorëve të përgjegjshëm, përfshirë median, e cila ka një fuqi shumë të madhe në një shoqëri të hapur siç është shoqëria shqiptare. Dhe në fund të fundit këto janë çështje të përgjegjësisë. Ne jemi të gjithë kalimtarë në këtë botë. Por përderisa kemi zgjedhur këto pozicione për të qenë aktorë dhe kontribuues në jetën publike, duhet që ta ushtrojmë këtë forcë dhe këtë përgjegjësi që kemi marrë, këtë dëshirë që kemi.

Pra unë këto dy mund t’i rendis si probleme të mëdha. Çështjet e tjera mbeten sfida që gjithmonë do t’i ketë një shoqëri.

Gazetari: Zoti President, ju falënderoj për intervistën!

Presidenti Nishani: Edhe unë! Kënaqësi për mua dhe ju uroj gjithë të mirat!

*Intervistë e Presidentit Nishani dhënë për emisionin “5 pyetje nga Babaramo” të Report-TV.