Shpëtim Idrizi: Grekët vuajnë nga sëmundja “çdo gjë është greke”

Nga Ayhan Demir*

Jemi mbledhur me rastin e 72 vjetorit të Genocidit të Çamërisë me Kryetarin e Parlamentit të Shqipërisë dhe Kryetarin e Partisë për Drejtësi, Intergrim dhe Unitet, Shpëtim Idrizin

Greqia, e cila është një ndër mbështetëset më të mëdha të pretendimeve të “genocidit armenian” ka realizuar në vitet 1944-45 një genocid kundrejt shqiptarëve të Çamërisë. Grekët që ndjekin nga pas një të pavërtetë si genocidi armenian, mundohen të fshehin të vërtetën e genocidit që kanë kryer. Jemi mbledhur me rastin e 72 vjetorit të Genocidit të Çamërisë me Kryetarin e Parlamentit të Shqipërisë dhe Kryetarin e Partisë për Drejtësi, Intergrim dhe Unitet, Shpëtim Idrizin

Nëse dëshironi, do të donim ta fillonim këtë bisedë me pyetjen se ku ndodhet Çamëria.

Nëse do ta marrim nga sipërfaqja që nxë Çamëria është një sipërfaqe rreth pesë përqind më e vogël se Kosova. Ajo përfshin Eprin Jugor që është i vendosur në jug të Shqipërisë dhe në veri të Greqisë. Çamëria është një emër që i është vënë sipërfaqes që fillon që nga brigjet e detit Jon zgjatet në malet Jonia dhe në jug shtrihet deri në Gjirin Preveza. Fillon nga Sajadha në Shqipëri dhe zgjatet deri në Arta në Greqi. Vetëm shtatë prej fshatërave të Çamërisë ndodhen sot në territorin e republikës së Shqipërisë. Pjesa tjetër e mbetur gjendet në Greqi.

A mund të na flisni sado pak edhe rreth përbërjes demografike të Çamërisë?

Nëse shohim burimet që i përkasin historisë antike do të vërejmë se në këto toka kanë jetuar shoqëria shqiptare, që aso kohe njihej si Pellasgët dhe Iliriët. Popullësia shqiptare në Çamëri ka qënë që prej kohës së ilirëve dhe deri më sot vendase. Populli shqiptar është vendosur kryesisht më së shumti në qytetet e krijuara në gjirin e Prevezës që zgjateshin deri në briget e detit Jon. Nga anatjetër, një pjesë tjetër e rëndësishme e popullsisë është vendosur në brigjet e lumit Kallama ku kanë krijuar qyteza dhe fshatëra të shumta. Ndërsa një pjesë tjetër e shqiptarëve kanë zgjedhur të vendosen dhe të jetojnë në kodra dhe male.

Ashtu si edhe nga zona të tjera të Shqipërisë edhe nga Çamëria kanë dalë emra të rëndësishëm të historisë. Një dër ata është Dino Pasha, i cili ka bërë shërbime të vyera për Preamdorinë Osmane në vitet e saj të fundit si dhe ka qënë një ndër emrat më signifikantë në krijimin e Lidhjes së Prizrenit. Po kështu kanë qënë çam edhe emra të këtillë si; Shahin Dino,  i cili ka shërbyer në Perandorinë Osmane si përfaqësues i perandorisë Osmane për Sanxhakun e Prevezës; Ali Dino, përfaqësues i Greqisë; Hasan Tahsini, matematicen dhe filozof si dhe një prej poetëve më të njohur të Shqipërisë Muhamet Kyçyku (Çami).

A është çështja e Çamërisë një zënkë për territor?

Çështja e Çamërisë nuk është vetëm një luftë territoriale apo kufijtare. Territori i Çamërisë është zona e përplasjes së dy qytetërimeve. Ky është një territor ku grekët dhe shqiptarët kanë luftuar me njëri-tjetrin.

Ashtu siç edhe ju mund ta dini, grekët kanë një sëmundje kronike: “çdo gjë është greke, çdo gjë është greqisht…”

PAS PERIUDHËS OSMANE…

Kur kanë filluar problematikat në Çamëri?

Problematikat në Çamëri e kanë zanafillën në kohën kur perandoria osmane u tërhoq nga Ballkani. Në vitin 1824, kur Greqia u nda nga perandoria osmane dhe kur serbët shpallën autonominë, Çamëria ishte ende pjesë e perandorisë osmane. Popullsia e Çamërisë në vitin 1908 shënonte 74 mijë persona. 92 përqind e kësaj popullsie ishin shqiptarë, pjesa e mbetur ishin grekë,  vllehë dhe ciganë.

Grekët duke parashtruar faktin se janë pasardhës të helenëve, po mundohen ta sjell në jetë këtë pretendim. Pikënisur nga kjo, ata e kanë shpallur veten pasardhës dhe vazhdimtarë të perandorisë bizantine. Nga ky pretendim i tyre ka lindur edhe mendësia e “Megala Idea”. Duke ndjekur këtë mendësi, grekët i quajnë automatikisht të gjitha zonat ku jetojnë ortodoksë si territore greke, duke u nisur nga ky pretendim ata i kanë vënë syrin edhe tokave shqiptare. Në të njëjtën periudhë filluan edhe serbët të ngrinin pretendime mbi Kosovën.

Në një periudhë kur fuqia e perandorisë osmane sa vinte dhe zbehej dhe kur fuqitë e mëdha i vunë syrin për t’i shpërbërë territoreve të Shqipërisë, edhe shqiptarët ishin tashmë të detyruar që t’i dinin zot dhe të bronin tokat e tyre. Kështu lindën disa lëvizje për të fituar pavarësinë me Lidhjen e Prizrenit në veri dhe me udhëheqjen e Sami Frashërit në jug.

Shqiptarët arritën që t’i mbronin territoret e tyre në periudhën kohore 1878-1911, gjatë Luftës së Parë dhe Luftës së Dytë Ballkanike si dhe gjatë Luftës së Parë Botërore. Megjithatë, në vitin 1913 tokat e Çamërisë ranë preh e pushtimit grek.  Që prej kësaj date dhe deri në vitin 1944, grekët nuk kanë hezituar që të përdorin çdo mënyrë të mundshme për të zhdukur popullësinë shqiptare që gjendej në ato toka. Ata e arritën qëllimin e tyre me genocidin çam që bënë në vitin 1944 deri në 1945.

Çfarë ndodhi në Çamëri?

Në Kongresin e Berlinit, kryetari i këtij kongresi Princi gjerman Bismark gjatë fjalimit të tij është shprehur kështu “Nuk ekziston një popull i quajtur shqiptar”. Kur fliste për shqipëtarët ai nuk u referohej si një popull i caktuar por thjesht të si një shprehje gjeografike. Ai u drejtohej shqiptarëve si “turq muslimanë”. Edhe në ditët e sotme nuk duket të ketë ndryshuar ndonjë gjë. Ende edhe në këtë periudhë serbët flasin për “Bashkimin Sllav të Rusëve”. Edhe Greqia ndjek të njëjtën politikë gjeo-politike si Rusia edhe qëllimet që mbartin janë të njëjta. Objektiva e përbashkët e të gjithëve është që të shpërndahen në territoret e Shqipërisë.

Kur e pushtoi fillimisht Çamërinë në vitin 1913, Greqia ndoqi një rrugë të shfarosjes së popullsisë shqiptare që gjendej në ato territore. Për këtë arsye thirri me justifikimin e një mbledhjeje 73 prej emrave më të rëndësishme të atyre tokave. Menjëherë sapo erdhën i vrau të gjithë. Kjo ishte masakra e parë greke kundrejt çamëve. Kur Greqia kreu këtë masakër, ishte plotësisht koshiente se në këtë mënyrë do t’i linte çamët pa udhëheqje. Vitet më të vështira për Çamërinë filluan menjëherë pas kësaj masakre. Pas këtyre viteve, çamët e kishin të ndaluar që të krijonin një shtet të Çamërisë si dhe të flisnin gjuhën e tyre mëmë. Popullësisë çame iu morrën të gjitha territoret që ata zotëronin, më pas u detyruan që të emigronin në ishujt e Egjeut. Thënë shkurt, duke ua vështirësuar jetesën në Çamëri, i detyruan ata që të emigronin pa marrë asgjë me vete dhe u shkatërruan të gjithë pasuritë e tyre.

Pas Luftës së Parë Botërore, qeveria greke nxorri ligjin e Reformës Buqësore. Me anë të kësaj reformëe, kjo qeveri mori në pronësi territoret e popullit çam, ullishtet dhe fermat e tyre.

Emigrimet zyrtare në një rreze të shkurtër arritën maksimumin në vitin 1923. Me marrëveshjen mes Turqisë dhe Greqisë, Marrëveshja e Shkëmbimit, dhjetëra mijëra shqiptarë muslimanë u detyruan që të emigronin nga tokat e tyre për në Turqi. Për shembull, kryetari i Shoqatës së Shqiptarëve të Çamërisë, të krijuar në Turqi është një ndër personat që është detyruar të braktisë tokat e tij. Ehde ortodoksët e ardhur nga Anadolli u vendoën në vendet që shqiptarët lanë bosh.

Çfarë reagimi pati qeveria shqiptare ndaj këtyre ndodhive?

Qeveria shqiptare protestën e parë ndaj kësaj padrejtësie e realizoi gjatë periudhës së udhëheqjes së Mbretit Ahmed Zogut. U bënë protesta me pretendimin e patër se kjo popullsi nuk është me etnicitet turk por i përkasin etnicitetit shqiptar. Delegacionet që erdhen nga Europa në atë kohë bënë vzhgimet e tyre. Veçanërisht italianët kanë sjell në vëmendje për ndërkombëtarët qëndrimin e tyre ndaj veprimeve të Greqisë kundrejt popullsisë çame si dhe e kanë paralajmëruar Greqinë për pasojat e këtyre veprimeve. Italia dërgoi edhe përfaqësuesin e saj të veçantë në Çamëri. Megjithatë, asnjë prej këtyre veprimeve të ndërmarra nuk solli ndonjë përfundim pozitiv. Për arysen se, edhe pse dukej sikur Italia mbronte interesat e popullit shqiptar çam, ajo po përgatitej për sulmin që do të realizonte më vonë.

GENOCIDI I ÇAMËRISË

Cili ishte fati i atyre që mbetën në Çamëri?

Ata që nuk emigruan nga Çamëria kaluan një periudhë shumë më të vështirë dhe të përgjakur. Ata nuk kishin më asnjë mundësi as të arratiseshin as të emigronin. Pasi u morën tokat e tyre, shqiptarët ishin të detyruar edhe të ndryshonin etnicitetitn e tyre . përpara se të fillonte lufta me Greqisë dhe Italisë u mblodhën nëpër kampe 5 mijë mashkuj shqiptarë nga moshat 16 deri në 70 vjeç. Më 27 prill 1944 në territoret e Çamërisë, në qytezën e Paramithias erdhi Komandanti i Bashkimit Kombëtar të Republikës së Greqisë, Gjenerali Napoleon Zerva.

Për grekët – muslianët shiheshin si turq, ndërsa ortodoksët shiheshin si grekë. Shqiptarëve muslimanë iu parashtruan dy mundësi zgjedhjeje: Ose do të prani se jeni ortodogksë dhe jo muslimanë, ose do të vdisni! Masakra e rradhës filloi me familjen e myftiut e asaj kohe të Paramithias duke qënë se si myfti ai ishte prijësi i parë i muslimanëve. Brenda asaj ditë-nate u vranë 600 muslimanë të cilët ishin gra, të moshuar, fëmijë dhe meshkuj. Disa prej tyre para se të vriteshin u përdhunuan dhe u torturuan.

Ngjarje të ngjashm u përjetuan në të gjithë Çamërinë me në krye Pargën dhe Spatarin. Në këtë mënyrë, në harkun kohorë nga 27 prilli 1944 deri në 15 mars 1945 u zhdukën 68 fshatra shqipëtarë në Çamëri. U vranë më shumë se 3 mijë shqiptarë që jetonin në këto fshatëra. U përdhunan qindra gra dhe vajza të vogla.

A bëri Genocidi i Çamërisë që qeveria shqiptare të ndërmerrte masat e duhura?

Rreth 35 mijë shqiptarë muslimanë që jetonin në Çamëri emigruan për në Shqipëri. Ata që kishin mundësi financiare më të mira emigruan në Turqi apo edhe në ShBA. Ka pasur edhe prej atyre që duke qënë se nuk kanë pasur dhe nuuk kanë gjetur asgjë për të ngrënë kanë vdekur rrugës për në kufirin me Shqipërinë. Ndërsa të gjitha këto po ndodhnin, Shqipëria nuk e kisht forcën për të ndërhyrë në këtë situatë.

Parlamenti Popullor i Shqipërisë, i mbledhur më datë 30 qershor 1944, me anë të një ligji specifik shpalli se ngjarjet e 1944 i përkufizon si një genocid ndaj çamëve. Për më tepër, datën 27 qershor e ka shpallur si “Dita e Përkujtimit të Genocidit të Çamërisë.”

Përse i përkufizoni këto ngjarje të ndodhura si genocid?

Sipas vendimit nr 260 A (III) të vitit 1948 të marrë nga Kombet e Bashkuara: u pranua Marrëveshja për Prandalimin dhe Dënimin e Krimit të Genocidit. Në klauzolën e dytë të kësaj marrëveshjeje gjendet të gjitha kushtet teknike që duhen përmbushur për të patur genocid; këto elementë teknikë janë përmbushur mbi shqiptarët e Çamërisë.

Avokati hebre nga Polonia, që është personi i parë që ka përdorur termin genocid është shprehur se ekzistojnë disa teknika të ndryshme të kryerjes së veprës penale të genocidit. Këto teknika janë; fizike, kulturore, sociale, ekonomike dhe politike.

Ndalimi i përdorimit të gjuhës mëmë, ndalimi i përdorimit të çfarëdolloj simboli me motive etnike, heqja e së drejtës së arsimimit të popullsisë dhe heqja e kombësisë të të gjithë pjestarëve të atij grupimi janë disa prej taktikave politike të shfaqjes së genocidit. Ndërsa si teknika sociale të shfaqjes së genocidit mund të përmendim zhdukja ose zbehja e identitetit kombëtar, zhdukja e të gjithë liderëve fetarë nga të gjitha aktivitetet shoqërore si dhe zhdukja e intelektualëve të atij grupimi. Ndërsa teknikat kulturore lidhen me marrjen në ruajtje të këngëve, folklorit dhe veprave historike.

Ndërsa si teknika ekonomike mund të përmendim rastin e reformës së buqësisë, ku iu morrën pasuritë e luajtshme dhe të paluajtshme si dhe marrja e fuqisë ekonomike nga duartë. Së fundmi si teknika fizike lipsen përmendur syrgjynimi, masakrat dhe shfarosja që kanë filluar që prej vitit 1944. Duke qënë se të gjitha këto teknika janë përdorur mbi shqiptarët e Çamërisë, atëherë haptazi jemi përpra një krimi të genocidit.

Për shembull, shqiptarëve të ardhur nga Çamëria në Shqipëri, grekët ua hoqën menjëherë shetësinë. Majde edhe vallen më tradicionale që Çamëria ka, e njohur si Çamiko e konsiderojnë si të tyren. Sa herë që e marrin këtë valle, thonë është “valle greke”.

Sipas mendimit tuaj, kjo mëri e grekëve është e drejtuar vetëm tek shqiptarët?

Greqia nuk ka përzënë vetëm shqiptarët e Çamërisë. Kanë përzënë hebrenjtë nga Selaniku. Kanë përzënë sllavët maqedonas, si dhe pakicat e tjera. Ajo që ata pretendojnë të bëjnë është të krijojnë një rracë totalisht të pastër. Përgjithësisht, në një përqindje të lartë e kanë arriur këtë qëllim. Presidenti i Çeko-Sllovakisë, Václav Havel është shprehur kështu: “Utopia për të krijuar një racë plotësisht të pastër është shumë më e rrezikshme se vetë komunizmi”.

ÇFARË KËRKOJNË TË ARRIJNË? 

Si janë marrëdhëniet tani për tani mes Shqipërisë dhe Greqisë?

Greqia nuk e ka pranuar në asnjë moment kufirin jugor të Shqipërisë. Kjo gjë është shpeshherë tematikë debati në marrëveshjet në të cilat këto dy shtete bëhen pjesë. Për arsyen se Greqia nuk është mjaftuar as me territorin e Çamërisë që tashmë e ka në zotërim. Do ta ngejë kufin më lart.

Marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Greqisë kanë qënë gjithmonë dhe janë nën një presion të lartë të vazhdueshëm. Gregjia akoma vazhdon ta ketë aktiv ligjin e luftës me Shqipërinë. Në vitin 1939, Italia, që asokohe ishte nën udhëheqjen e fashistit Mussolini pushtoi Shqipërinë. Në vitin 1940, italianët luftuan kunder grekëve duke u gjendur në territorin e Shqipërisë. Pikërisht në këtë periudhë, Greqia nxorri një ligj që shpallte gjendje lufte me Shqipërinë. Ky ligj vazhdon të jetë në fuqi. Në vitin 1987, Kuvendi i Greqisë hartoi projektligjin për të hequr këtë ligj dhe vendosur një të ri. Megjithatë, ky draft ende nuk është kaluar në votim.

Duke qënë se Shqipëria asokohe ndodhej nën pushtimin e Italisë nuk ka ndonjë përgjegjësi ligjore kundrejt këtij ligji. Për më tepër është arritur një marrëveshje paqeje mes Italisë pushtuese dhe Gjermanisë. Pavarsisht kësaj, grekët akoma nuk e kanë shfuqizuar këtë ligj. Ndërsa marrëdhëniet tona diplomatike me Greqinë kanë rinisur që prej vitit 1980.

Në çfarë gjendjeje janë tani shqipëtarët e çamërisë që gjenden në Shqipëri?

Në Shqipëri gjenden rreth 30-40 mijë shqiptarë çam. Kjo shifër përkthehet në më shumë se 10 përqind të të gjithë popullsisë së Shqipërisë. Në periudhën e diktatorit Enver Hoxha, duke qënë se mendohej se ndodheshim në një gjendje të vazhdueshme lufte, shqiptarët e ardhur nga Çamëria trajtoheshin ndryshe dhe më të diskriminuar. Kjo sjellje diskriminuese ndaj çamëve ishte për të mos i motivuar ata që të kërkonin të drejtat e tyre. Deri në vitin 1990, kur u shemb komunizmi dhe erdhi demokracia shqiptarët çam gjithmonë janë trajtuar si shtresë e dytë e shoqërisë. Në kohët e sotme është shumë e lehtë që të aksesosh mediat e shumta. Megjithatë, para viteve 1990, për rë arritur të publikoje një shkrim tëndin në gazetë të vihej në provë dhe kontroll gjithë e shkuara.

Kjo janë edhe vitet kur unë kam filluar karrierën time politike. Edhe unë kam qënë një prej tyre që kam dhënë kontributin tim për shkatërrimin e sistemit komunist. Më 12 dhjetor 1990 u krijua Pardia Demokratike e Shqipërisë. Menjëherë pas kësaj, më 17 dhjetor u krijua shoqata e parë patriotike Shoqata Çamëria. Qëllimi i vetëm i kësaj shoqate është që të sjellë në vëmendje të Shqipërisë dhe të arenës ndërkombëtare problematika e Çamërisë.

Sa më shumë të përforcohet Shqipëria aq më shumë sillet në vëmendje çështja e Çamërisë. Gjëja më e rëndësishme për ne është që Qeveria e Shqipërisë shprehimisht të kërkojë kthimin e të drejtave të humbura padrejtësisht të shqiptarëve të Çamërisë.

Çfarë kërkojnë shqipëtarët e Çamërisë?

Unë jam brezi i tretë i atyre që ishin të detyruar që të migronin nga Çamëria. Në kohën kur migruan nga Çamëria babai im ishte vetëm 2 vjeç. Gjyshja ime i ka treguar babait gjithçka që kanë përjetuar. Edhe unë kam dëghuar çdo gjë nga babai im. Ne, si fëmijët dhe pasardhësit e tyre kërkojmë që t’u kthejmë prindërve tanë të drejtat e tyre. Ne duam që t’i marrim të drejtat tona, duke u nisur nga të drejtat universale të njeriut në mënyrë demokratike.  Nuk mund të lejojmë më që të vazhdojë syrgjynimi. Ne si shoqëri çame jemi bledhur bashkë, jemi organizuar dhe kemi punuar për këtë.

Kemi vetëm një dëshirë të vetme: Greqia duhet të pranojë që ka kryer genocit ndaj shqiptarëve të Çamërisë. Është shfarosur 20% e popullsisë tonë. Pjesa tjetër e mbetur gjallë është syrgjynosur.

Lëvizja e lirë është një ndër të drejtat themelore të njeriut. Shqiptarët mund të lëvizin nëpër Evropë të lirë pa nevojë për vizë. Megjithatë është e ndaluar për ne që të kthehemi në tokat dhe shtëpitë tona. Gjyshi dhe babai im që kanë lindur në ato toka e kanë të pamundur që të kthehn atje. Edhe kalimi i tyre në kufirin e Greqisë është i ndaluar.

Ne kërkojmë që të na kthehen të gjitha të drejtat shoqëore dhe politike. Kërkojmë gjithashtu që të kthehn të gjitha pasuritë e luajtshme dhe të paluajtshme që janë lënë atje për shkak të migrimit të detyrueshëm. Sipas së dretës ndërkombëtare ne jemi pronarë të atyre tokave dhe shtëpive. Ato shtëpi nuk janë shitur akoma. Njerëzit që jetojnë në ato territore, që banojnë në ato shtëpi akoma ehde sot e kësaj dite i paguajnë qira shtetit grek.

PROCESI I PARTI-ZIMIT

Si dhe pse filloi ky proces për t’u kthyer në parti?

Lëkundjet ngritëse rënëse të Shqipërisë ndikojnë në të njëjtën kohë edhe në fatin e çështjes çame. Në vitin 1997, si rezultat i krizës së krijuar nga firmat piramidale filluan konfliktet e brendshme dhe Greqia duke përfituar nga kjo situatë – me preteksin se donte të mbronte grekët që baojnë në Shqipëri – kërkoi që të fuste ushtrinë e saj në territorin shqiptar. Kryeministri i asokohe i Turqisë, Tansu Çiller e ndaloi ndhjen e kësaj gjëje me duke përdorur një notë diplomatike.

Pas vitin 1997, gjendja në Shqipëri filloi të përmisohej. Kërkohej që, në mënyrë që të bëheshim pjesë e Bashkimit Evropiam të arrinim disa standarde të caktuara. Arritëm që t’i përmbushnim disa prej tyre. Megjithatë, në çdo arritje tonën në arenën ndërkobëtare përballeshim me Greqinë. Sa herë që ne e drejtonim rrugën tonë për në Evropë, ajo na çonte drejt Athinës. Për këtë arsye, në vitin 2004, Shoqëria Çamëria i paraqiti parlamentit të Shqipërisë një projektligj. Për fat të keq, ky projektligj nuk u pranua. Duke u pikënisur nga kjo ndodhi vendosëm se për të zgjidhur çështjen çame duhet t’i futemi rrugës politike. Pa kaluar një vit u kthyem në një parti politike.

Në atë periudhë personalisht u zgjodha si deputet i Partisë Socialiste. Ndërsa isha personi i dytë më i rëndësishëm i partisë më të madhe në Shqipëri, dhashë dorëheqjen nga Partia socialiste për t’iu dedikuar zgjidhjes së problematikës së çështjes çame. Formuan partinë për Drejtësi, Integrim dhe Unitet. Në vitin 2012 hymë për herë të parë në zgjedhje. Në këto zgjedhje u renditëm të pestët në rradhë. Duke qënë se në ato zgjedhje nuk ekzistonte barazhi  arritëm që me përqindjen e votave të kishim përfaqësues në parlament.

Cila është vëmendja që populli shqiptar ka ndaj partisë tuaj?

Në vitin 2009 kishim vetëm një deputet përfaqësues, pas pesë viteve kemi arritur të pëfaqësohemi me pesë deputetë. Ky numër mund të mos jetë i konsiderueshëm, megjithatë për Shqipërinë, për shkak të sistemit elektoral që ndiqet ky numër është i lartë. Tashmë ne kemi ndikimin tonë në marrejn e vendimeve në Shqipëri. Me anë të kësaj të drejte kemi arritur të nxjerrim një vendim nga Parlamenti Shqiptar. Me anë të këtij vendimi kemi vendosur kushtin se kushdo që do të marrë në dorë qeverisjen e vendit, në marrëdhëniet mes Greqisë dhe Shqipërisë klauzola e parë për të cilën do të flitet do të jetë çështja çame. Deri më tani kemi punuar që çështja e Çamërisë të arrijë deri në arenën ndërkombëtare. Ashtu si edhe sot, gjithmonë do të vijojmë të punojmë në të njëjtin drejtim.

Fiks pas 60 viteve, për herë të parë Kryetari i Kuvendit të Shqipërisë është zgjedhur një shqiptar çam. Duke u nisur nga kjo situatë edhe partitë e tjera të kuvendit janë detyruar në një farë mënyre që ta bëjnë çështjen çame pjesë të agjendës së tyre partiake. Të gjitha partitë tashmë e kanë përshirë çështjen çame në programet elektorale. Për fat të mirë, tashmë ashtu si në turqi edhe në ShBA dhe Gjermani kemi krijuar Shoaqtat e Çamërisë. Sot për sot, si çam jemi partia e katërt më e rëndësishme në Shqipëri. Jemi partnerë të kaolicionit që ka për momentin qeverisjen. Edhe në zgjedhjet e fundit vendore kemi fituar tre bashki të rëndësishme.

Partia juaj merret vetëm me çështjen çame?

Ne nuk jemi një parti me ngjyresa të forta patirotike, romantike apo folklorike. Ne punojmë duke marrë parsysh realitetin në të cilin jetojmë. Ne besojmë se: Çështja e Çamërisë nuk i përket vetëm çamëve, por të gjithë shqiptarëve. Edhe ne me këtë gjë në mendje nuk punojmë vetëm për çështjen çame. Ne jemi një parti kombëtare.

Si parti ne nuk merremi vetëm me Çamërinë, apo vetëm me shqiptarët e Shqipërisë, ne përfshijmë të gjithë shqiptarët nëpër botë. Kudo që të lind një problem për shiptarët në Maqedoni, Mal të Zi, Kosovë, apo në çdo vend tjetër ku ka shqipëtarë, ne jemi të parë që e sjellim në vëmendje dhe që bëjmë presion që çështja të zgjidhet sa më shpejt.

Si për të gjithë shqiptarët, edhe për ne pavarësia e Kosovës ka qënë një dhuratë prej Zotit. Kjo situatë iu ngarkon akoma më shumë përgjegjësi shqiptarëve të Çamërisë. Çështja Çame është shumë më e madhe dhe e përgjakur se çështja e Kosovës. Me lejen e Zotit, një ditë drejtësia do të vendoset dhe ne do të punojmë pa u dorëzuar që kjo të ndodhë. Duhet të punojmë shumë.

Çfarë dëshironi të thoni për ta përmbyllur?

Gjatë gjithë historisë, në Ballkan ka pasur përplasje dhe konflikte të shqiptarëve, boshnjakëve, serbëve dhe grekëve. Mesa mund të shofim kjo gjendje vazhdon akoma. Për këtë arsye është shumë e rëndësishme që të jemi të fortë nga ana politke dhe ekonomike. Si shqiptarë duhet t’i dalim zot identitetit tonë. Duhet të punojmë për bashkimin dhe unitetin e popullit shqiptar.

Shqiptarët e Turqisë dhe shqiptarët e Çamërisë kanë filluar ta njohin njëri-tjetrin pas fiks 90 viteve. Për këtë arsye mund të them se ndihem i emocionuar. Ne flisnim dikur shqip në Çamëri me njëri-tjetrin, merrnim të njëjtin ajër, këndonim të njëjtat këngë. Pas 90 viteve asgjë nuk ka ndryshuar. Sikur këto 90 vite koha të kishte ngrirë. Kjo është një padrejtësi e madhe që i është bërë shqiptarëve të Çamërisë. Për këtë arsye duam që mbështetjen e Turqisë së forta ta ndjejmë gjithmonë në favorin tonë. Sado të forcohet Turqia, po ashtu do të forcohet edhe Shqipëria.

*Autori është analist i Ballkanit, ky shkrim është shkruar për të përditshmen Yeni Akit në Turqi, pranë së cilës autori është kolumnist i rregullt