The Economist: Një përplasje ballkanike

The Economist*

Ishte vetëm 51 ditë në detyrë, por covid-19 u përdor për ta vrarë atë. Më 25 mars, një shumicë e madhe e deputetëve në parlamentin e Kosovës votuan për t’i dhënë fund qeverisë së Albin Kurtit, një reformator radikal. Ata mund të kenë qenë duke i shërbyer ofertës së Amerikës. Administrata e Donald Trump dëshironte që kryeministri luftëtar të mos bëhej pengesë në mënyrë që të shpallej paqa në Kosovë si një sukses (i rrallë) i politikës së jashtme në vazhdën e zgjedhjeve presidenciale të Amerikës. Miqtë e SHBA e siguruan këtë.

Z. Kurti shpenzoi më shumë se 20 vjet si një udhëheqës protestash. Muaj të tërë pas zgjedhjeve të tetorit të kaluar, u shpenzuan për të krijuar një koalicion me partinë e dytë më të madhe të parlamentit, Lidhjen Demokratike të Kosovës.

Ndërkohë, armiku i tij i hershëm, Presidenti Hashim Thaçi, po bisedonte me liderin e Serbisë, Aleksandar Vucic, për një marrëveshje për të bërë paqen midis Kosovës dhe Serbisë. Kosova, popullata e së cilës është kryesisht shqiptarë etnikë, ishte një provincë e Serbisë deri në luftërat ballkanike të viteve 1990. Serbia kurrë nuk e ka njohur pavarësinë e saj, megjithëse shumica e vendeve të BE-së dhe shumica e anëtarëve të OKB kanë bërë një gjë të tillë.

Me të ardhur në pushtet zoti Kurti shpalli se ai tani do të merrte përsipër bisedimet dhe se ishte kundër çdo shkëmbimi territoresh me Serbinë, për të cilën Z. Thaçi mendohet se ka diskutuar si çmimin e paqes. Z. Vuçiç atëherë tha që ai do të bëjë një marrëveshje vetëm nëse hiqen tarifat për mallrat serbe. Z. Kurti u pajtua me këtë, por vetëm në bazë të “reciprocitetit”, që do të thotë se mallrat nga Serbia, në vend të tarifave, do t’i nënshtroheshin një barriere jo tarifore në formën e një ndalimi nëse të njëjtat lloje të mallrave ndalohen për shitje në Serbi. Heqja e këtyre ndalimeve për produktet kosovare është e papranueshme për Serbinë, pasi sipas saj nëse do e bënte këtë do të nënkuptonte njohjen e vendit. Kështu që propozimi u refuzua me shpejtësi nga Richard Grenell, kreu në detyrë i inteligjencës amerikane, i cili po mbikëqyr bisedimet e paqes.
Ndihma financiare amerikane u pezullua. (Z. Thaçi dhe Amerikanët mohojnë se favorizojnë çdo shkëmbim territorial.) Javën e kaluar qeveria e z. Kurti u shkarkua përmes votimit në parlament, në një procedurë të provokuar dukshëm nga një përplasje mbi deklarimin e gjendjes së jashtëzakonshme për shkak të covid-19, e cila do të kishte dhënë presidentit shumë kompetenca të jashtëzakonshme.
Përkrahësit e Z. Kurti janë të zemëruar. Ata besojnë se ai ishte shansi i tyre i vetëm për të spastruar vendin nga udhëheqësit e korruptuar dhe zotët e luftës që i përkasin të së kaluarës.

Javë plot grindje do të pasojnë tani. Nëse nuk do të ishte për virusin, zgjedhjet e parakohshme mund të ishin shpallur. Një cep i ndarë dhe i paqëndrueshëm i Evropës tashmë është bërë edhe më i pasigurt.

*Artikulli në anglisht: Did America help oust Kosovo’s reformist government?