Artistët e Teatrit Kombëtar në rrugë, ndërsa pedagogët e Universiteteve pa rroga

-Bllokohen pagat për stafet e universiteteve shtetërore. Aktorët nxirren jashtë Teatrit Kombëtar sepse do ndërtohet një pallat. Ligji i ri për artin përcakton se çdo projekt artistik dhe shfaqje duhet të miratohen nga qeveria dhe askush nuk reagon…

-Artistët dhe pedagogët janë dy kategoritë që dikur kanë shkundur diktaturën dhe qeveritë. Është koha të mos presin që shpëtimi t’u vijë nga partitë dhe opozita. Nëse vazhdojnë vetëm të ankohen në media dhe rrjete sociale asgjë nuk do ndryshojë. Nëse vërtetë janë kaq të rrezikuar nga qeveria le të dalin në shesh. Të jenë të bindur se do të mbledhin më shumë shqiptarë se çdo parti politike.

Pas dështoi të merrte Federatën Shqiptare të Futbollit, tashmë qeveria është lëshuar të kap artin dhe intelektualët. Ngjarjet e ditëve të fundit me projektligjin për artin dhe ndryshimin e godinës së Teatrit Kombëtar, si dhe bllokimi i pagave të pedagogëve të universiteteve shtetërore, janë skandaloze, jo thjeshtë për komunitetin e artistëve dhe pedagogëve, por për gjithë shoqërinë. Në fakt duket si një hakmarrje ndaj njerëzve të artit. Shoqatat e artistëve kundërshtuan disa ditë më parë projektin për zhvendosjen e Teatrit Kombëtar. Pa i pyetur dhe pa u konsultuar me komunitetin e gjithë aktorëve të vendit, Ministria e Kulturës ka marrë vendimin të zhvendosë teatrin në një objekt tjetër. Sipas artistëve, godina e re që quhet “Turbina” nuk plotëson kushtet minimale për punën e tyre. Sipas Ministrisë së Kulturës zhvendosja do të jetë provizore. Zgjidhja përfundimtare për godinën, sipas ministrisë, do jetë në vendin ku ndodhet sot Teatrin Kombëtar por e futur brenda një kulle private. Pra qeveria ka miratuar të ngrihet një kullë e madhe tregtare dhe banimi, e cila brenda saj do të ketë edhe teatrin. Një ide e tillë, sipas artistëve, është skandaloze. Nëse realizohet, praktikisht do të kemi një godinë të madhe për dyqane, lokale, qebaptore dhe ndonjë hyje pallati për të shkuar në teatër.  Nëse qeveria është e vendosur t’i  shkojë deri në fund këtij projekti më mirë të pranohet se Shqipëria nuk do të ketë më teatër dhe e vetmja vlerë artistike e vendit të jenë kullat shumëkatëshe dhe restorantet e pesë apo gjashtë biznesmenëve më të fuqishëm të Shqipërisë, të cilët kanë kapur qeverinë dhe e drejtojnë ata e jo populli apo parlamenti.

Veç faktit që shumë shpejt mund të jenë në rrugë pa godinë funksionale, një projektligj i ministrisë për kulturën kërcënon direkt ekzistencën e tyre. Projekti ligjor që është kundërshtuar ashpër nga emrat me në zë të skenës shqiptare, as më shumë dhe as më pak, rikthen censurën shtetërore. Sipas ligjit, bordet e teatrove dhe kompanive artistike për çdo projekt artistik duhet të marrin leje nga Ministria (Qeveria). Veç atyre që punojnë në kompanitë shtetërore, leje duhet të marrin dhe kompanitë private që operojnë në treg. Gjithashtu, anëtarët e bordeve të këtyre kompanive do të emërohen nga Ministria e Kulturës. Praktikisht, gjithë arti hyn nën kontrollin e rreptë të Qeverisë dhe asnjë shfaqje nuk mund jepet nëse nuk ka marrë më parë lejen nga institucionet e duhura. Kjo do të thotë se nëse një projekt duket pak si shumë opozitar dhe nuk i përshtatet kohës së Rilindjes, nuk mund të realizohet. Kjo do të thotë edhe se paratë do t’i marrin ata artistë që janë miqësorë me qeverinë dhe ministrinë. Në fund, qytetarët me taksat nuk do të paguajnë artin, por propagandën e radhës së qeverisë. Një ligj i tillë mund të emërtohet në mënyra të ndryshme nga ministria dhe qeveria, por fakti është se ka vetëm një emër; censurë. Artistët nuk është se kanë shkëlqyer këto vite në ndërgjegjësimin e qytetarëve për keqqeverisjen, por edhe të miratosh një ligj që kërcënon direkt mbijetesën ekonomike të artistëve është censurë kriminale. Ndaj me të drejtë, ikona e skenës shqiptare Robert Ndrenika tha gjatë takimit me artistët se “kemi aktorë të mrekullueshëm dhe paguhen për një kafshatë bukë. Kur të vënë litarin e bukës, ai është më i tmerrshmi nga të gjitha”.

Ndërkohë që artistët kanë zhvilluar disa takime për këtë situatë të pazgjidhur deri më sot, një tjetër zhvillim negativ po ndodh me pedagogët e universiteteve publike. Në datën 9 shkurt e gjithë trupa akademike ende nuk ka marrë rrogat e muajit janar. Dhe mendohet se deri nga fundi i muajit do jenë të bllokuar pagat. Janë mijëra anëtarë të stafeve universitare në Tiranë, Durrës, Shkodër, Vlorë, Elbasan, Korçë dhe Gjirokastër që, siç deklarojnë vetë në media, nuk kanë asnjë përgjigje zyrtare nga Ministria e Arsimit. Një situatë e tillë nuk ka ndodhur as në kohën e komunizmit. Universitet kanë mijëra probleme, por si të gjithë që janë në marrëdhënie pune me institucionet shtetërore, pedagogët kanë një kontratë që nuk është respektuar nga shteti. Justifikimi i qeveritarëve është se mungon një Vendim i Këshillit të Ministrave. Një qëndrim i tillë është banal dhe tregon se qeveria nuk i krahason pedagogët as me punonjësit e nderuar të shërbimeve komunale, që pagat i marrin në datën e caktuar. Problemet e artistëve dhe pedagogëve, në dukje janë të ndryshme. Ajo që i bashkon të dyja hallet e intelektualëve është qeveria. Mënyra sesi po sillet mazhoranca dhe vendimet publike që po merr duket se kanë vetëm një synim nënshtrimin, talljen dhe censurën.

Artistët dhe pedagogët janë dy kategoritë që dikur kanë shkundur diktaturën dhe qeveritë. Është koha të mos presin që shpëtimi t’u vijë nga partitë dhe opozita. Nëse vazhdojnë vetëm të ankohen në media dhe rrjete sociale asgjë nuk do ndryshojë. Nëse vërtetë janë kaq të rrezikuar nga qeveria le të dalin në shesh. Të jenë të bindur se do të mbledhin më shumë shqiptarë se çdo parti politike.

Qamil Xhani