Kryeprokurori Olsi Çela kundër Kodit të Ri Penal: “S’ka asnjë argument, as nevojë shoqërore. Decentralizimi është i tepruar”

Në seancën e sotme të përbashkët të Komisionit të Ligjeve dhe Komisionit për Mbikëqyrjen Institucionale, krerët e institucioneve të drejtësisë raportuan për punën e vitit 2024. Por, në qendër të debatit u vendos Prokurori i Përgjithshëm, Olsi Çela, i cili mbajti një qëndrim të fortë kritik ndaj nismës për hartimin e Kodit të ri Penal.

“Po ndryshohet vetëm se është i vitit 1995”

Çela deklaroi se nuk ekziston asnjë arsye ligjore apo shoqërore për të zëvendësuar Kodin aktual, duke theksuar se ai ka funksionuar me sukses për gati 30 vjet:

“Kodi Penal i vitit 1995, me ndryshimet e bëra ndër vite, është aplikuar dhe testuar në praktikë. Nuk kam parë ende një analizë serioze që të tregojë pse duhet ndryshuar rrënjësisht. Nëse sot pyesim juristët apo prokurorët se çfarë problemi ka ky kod, askush nuk jep përgjigje të qartë.”

Ky qëndrim bie ndesh me linjën që po ndjek Ministria e Drejtësisë, e cila po promovon një rishikim të plotë të Kodit Penal, duke argumentuar nevojën për “modernizim dhe përafrim me standardet europiane”. Çela, në anën tjetër, paralajmëroi se ndryshimet kozmetike, pa një analizë të thelluar, rrezikojnë të prishin ekuilibrat në sistemin penal shqiptar.

“E kemi kthyer hierarkinë me kokë poshtë”

Në një ton më të ashpër, Kryeprokurori vuri në dukje problemet e decentralizimit të sistemit prokurorial, që sipas tij ka krijuar “kaos institucional” dhe konfuzion në rolet e prokurorëve.

“Sot kemi arritur në një situatë ku prokurorët e shkallës së parë ankohen për vendimet e Apelit, madje i drejtohen edhe ambasadave. Kjo tregon se është përmbysur hierarkia e sistemit, prokurorët nuk kuptojnë më vendin e tyre në zinxhirin institucional.”

Sipas Çelës, decentralizimi i tepruar, i kombinuar me mungesën e qartësisë ligjore dhe mbikëqyrjes efektive, ka prodhuar një sistem ku prokurorët e rinj shpesh veprojnë në mënyrë të pavarur nga strukturat drejtuese, gjë që kompromenton koherencën e ndjekjes penale në shkallë kombëtare.

Kritikë ndaj institucioneve të drejtësisë dhe mungesës së cilësisë ligjore

Çela shtoi se shumë nga problemet e sistemit rrjedhin nga mungesa e cilësisë në ligjet që miraton Kuvendi, duke theksuar se ndryshimet e shpeshta dhe të fragmentuara dëmtojnë stabilitetin institucional.

“Sistemi ka nevojë për ligje më cilësore, jo për rregulla të përkohshme. ILD nuk i zgjidh dot këto probleme, sepse ato janë të natyrës organizative dhe konceptuale.”

Një përplasje institucionale që paralajmëron krisje mes drejtësisë dhe politikës

Deklaratat e Çelës janë më shumë sesa një debat teknik – ato përfaqësojnë një sinjal alarmi për mënyrën si po ndërtohet reforma e drejtësisë. Në thelb, kemi një përplasje mes institucioneve të drejtësisë dhe pushtetit ekzekutiv, ku secila palë interpreton ndryshe “modernizimin” e sistemit penal.

Nëse qëndrimi i Çelës përforcohet edhe nga gjyqtarë apo akademikë të fushës, mund të kemi në horizont një krizë të besueshmërisë për reformën ligjore që po promovohet.

Përfundim: Nevoja për debat të thelluar kombëtar

Deklarata e sotme e Prokurorit të Përgjithshëm nuk është vetëm një kritikë teknike – ajo është një thirrje për reflektim institucional. Shqipëria nuk ka nevojë për kode të reja për hir të datës së tyre, por për ligje të qëndrueshme, të ndërtuara mbi analizë, përvojë dhe transparencë publike.

Nëse politika e injoron këtë debat, rrezikon të krijojë një sistem penal të paqëndrueshëm, ku ligji ndryshon sipas modës së ditës – dhe drejtësia humbet stabilitetin që i nevojitet për të funksionuar.