Meta, koalicion me PS ? “E vetmja gjë që deklaroj: Nuk ka koalicion me PD !”

Intervista e Kryetarit të Kuvendit, Ilir Meta dhënë për emisionin “Studio e Hapur” në News 24 me gazetaren Eni Vasili  

Faleminderit që pranuat ta hapim bashkë këtë sezon, si një nga lojtarët më të mirë të shahut në politikën shqiptare! Jeni dakord?

Është një frymëzim që e keni zgjedhur vetë.

Një javë më parë në këtë studio disa nga analistët më të njohur të shtypit ranë dakord, të paktën për një gjë, është e vështirë të bien dakord, për faktin që njeriu i vitit sipas tyre ishte Ilir Meta dhe nëse do ishte një ide, do të ishte konsensusi ideja e vitit. A shikoni një lidhje midis tyre: Ilir Metës dhe konsensusit?

Unë shikoj një lidhje midis dëshirës së shumicës së qytetarëve shqiptarë për të pasur reformë në drejtësi, pra mbi 90 e ca për qind ka qenë vazhdimisht me aktin e ndryshimit kushtetues, ishte konsensusi. E shikoj si një domosdoshmëri dhe nuk e shikoj detyrimisht lidhur me emrin tim apo me emrin e kujtdo tjetër, ishte një domosdoshmëri, ku secili duhet të bënte detyrën e tij. Shpresoj ta kem bërë atë me sa kam mundur.

Do të doja të dija diçka më shumë për vizitën tuaj në SHBA. Është folur shumë vitet e fundit. Vizitat në Amerikë gjatë vitit 2016 nuk kanë qenë të pakta për ju. Çfarë ndodh? Ka ndonjë lloj flirti politik, ndonjë lloj dashurie që nuk e dimë?

Nuk bëhet fjalë as për flirt dhe për dashuri, bëhet fjalë për vitalizimin e mëtejshëm të një marrëdhënie, në radhë të parë midis dy vendeve. Të një partneriteti dhe aleance strategjike, aq më tepër në kushtet kur ka ndodhur apo po ndodh një ndryshim i rëndësishëm, jo vetëm në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, por mendoj në të gjithë botën me zgjedhjen e Presidentit të ri, Trump.

Natyrisht është një vizitë që synon për të takuar shumë nga drejtuesit e Kongresit dhe të Senatit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, një pjesë e të cilëve janë rizgjedhur apo janë zgjedhur për herë të parë në postet drejtuese, por edhe për të falënderuar zyrtarë të lartë të administratës aktuale me të cilët kemi bashkëpunuar. Sigurisht, edhe për të zhvilluar kontakte me zyrtarë të administratës së ardhshme në vijim të një raporti të konsoliduar, do të thosha jo vetëm midis dy vendeve, por edhe në raportin tim me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, i cili është shumë i hershëm.

Ju jeni përfaqësuesi më i lartë i maxhorancës apo koalicionit qeverisës në këtë ceremoni, në mos gaboj qeveria përfaqësohet me një ministër. A mendoni se do ndiheni në siklet po të kemi parasysh një lloj trashëgimie të dyshimtë për shkak të deklaratave të z. Rama në lidhje me zgjedhjen e Trump-it?

Unë besoj se ky është një debat, i cili është mjaft i tepërt, duke pasur parasysh, besoj, faktin që marrëdhëniet tona janë strategjike, nuk janë marrëdhënie midis individëve.

Së dyti, jam i bindur që Shqipëria do të vazhdojë të jetë një vend i rëndësishëm për Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ky raport edhe institucional, edhe strategjik do të thellohet dhe do të përforcohet më tej.

Për deklaratat e z. Rama, a mendoni se ishin të nxituara? A do të krijojnë terma afatgjatë ndonjë kosto, apo do të na duhet të presim për të gjitha këto?

Nuk mendoj se deklaratat do të krijojnë kosto. Për në është e rëndësishme të demonstrojmë kapacitetet tona për të qenë partnerë të aftë të Shteteve të Bashkuara të Amerikës në kohët e reja, sepse duket se do të kemi dinamika të reja. Z. Trump duket se është larg stilit burokratik.

Po, deri tani e ka dëshmuar. Le të shikojmë se çfarë do të bëjë në Zyrën Ovale, mbetet për t’u parë. Është një kuriozitet për të gjithë botën, kjo apo jo?

Patjetër! Padyshim që ka një stil tjetër.

Ju e besonit zgjedhjen e Trump-it si President të Shteteve të Bashkuara të Amerikës? Pakkush në fakt do të vinte bast për zgjedhjen e tij…

Natyrisht që nuk ka qenë e lehtë për t’u besuar një gjë tillë, por pas fitores brenda Partisë Republikane, ku ishin emra mjaft të mëdhenj si Jeb Bush apo Cruz, Rubio, Christie e kështu me radhë, fitorja e tij ishte e lehtë brenda Partisë Republikane. Sigurisht që i rriste mjaft mundësitë e tij. Në fund fare, në Amerikë ka gjithmonë dy kandidatë; dukej qartë se Amerika kërkonte një ndryshim, dhe këtë ndryshim e gjeti tek natyra e z. Trump.

Një natyrë trasgresive, agresive ndaj medies tradicionale, mund ta quajmë në njëfarë mënyre, apo jo? ë shumë sulmoi….

Në fakt, unë mendoj se zgjedhja e tij dhe fushata amerikane ka sjellë një revolucion në konceptimin e mediave, në relativizmin e supermediave, të cilat mendonin se përcaktonin zgjedhjet, shpeshherë me sondazhe të pavërteta, të fabrikuara, siç doli në këto zgjedhje dhe siç ndodhi edhe në referendumin e Britanisë e Madhe.

Natyrisht, ndoshta ishte edhe një reagim i amerikanëve ndaj kësaj lidhjeje kaq të fortë të medias me botën financiare, të cilat kërkojnë të imponojnë zgjedhje të caktuara. Në këtë rast, padyshim që kjo do të sjellë edhe një konceptim të ri për rolin e mediave dhe për raportin e tyre me të vërtetën dhe për raportin e tyre me të vërtetën e me qytetarët.

Meqë jemi te mediat, BIRN, në një artikull investigativ deklaron se LSI-ja ka paguar për praninë tuaj në ceremoni. Ka diçka të vërtetë? Një kompani lobimi, sipas BIRN-it…

Nuk dëshiroj të merrem me mediat e Sorosit ose pranë Sorosit. Për këtë nuk jam duke investiguar, por Lëvizja Socialiste për Integrim ka qenë dhe mbetet gjithnjë një forcë mjaft transparente, e cila respekton ligjet shqiptare, në radhë të parë, ato amerikane dhe evropiane. Padyshim kushdo është i lejuar që të thellojë më tej investigimet në këtë drejtim.

Reforma zgjedhore duket se e ka përfshirë politikën në polemika ditët e fundit. OSBE-ja e ka kundërshtuar mundësinë e aplikimit të listave të hapura në zgjedhjet e 2017-ës, që ka qenë një propozim i LSI-së. Po kështu ka hedhur poshtë edhe disa prej propozimeve të opozitës. Nuk pranohen listat e hapura, me një argumentim të caktuar, që nuk ka kohë për thellimin në reformë e të tjera e të tjera. A keni një qëndrim për këtë?

Nuk dëshiroj të bëj debat në nivel ekspertësh dhe teknikësh me OSBE-në. Ne si Lëvizje Socialiste për Integrim kemi qenë për listat e hapura që në vitin 2008, dhe mendojmë se një nga fatkeqësitë e sistemit tonë është ky sistem zgjedhor, që praktikisht kufizon mundësinë e zgjedhjeve, u jep shqiptarëve më shumë mundësi të votojnë se sa të zgjedhin, pasi kryesisht zgjedhjet i imponojnë partitë dhe drejtuesit e tyre, ndërsa për qytetarët ka shumë pak vend. Aq më tepër një vend që nuk ka traditë primaret brenda partisë, natyrisht që kjo e bën edhe më shqetësuese mundësinë, aftësinë dhe vullnetin e qytetarëve për të bërë zgjedhjet që ata duan, midis partive apo edhe brenda një partie.

Megjithatë, ne e kemi pranuar OSBE/ODIHR-in si arbitër për zgjedhjet, dhe është e qartë se reforma zgjedhore duhej të kishte përfunduar prej kohësh. Kemi kaluar të gjitha limitet. Pingpongu këtu nuk është shumë i rëndësishëm.

Një përgjegjës duhet të ketë. E kujt është përgjegjësia, sipas jush? E të dyja partive kryesore?

Nuk dëshiroj të bëj gjyqtarin këtu, por padyshim që edhe opozita ka pasur mundësi të ishte më insistuese për një kohë të gjatë, për t’u përqendruar në disa nga çështjet që e preokupojnë më shumë, por megjithatë, ka përsëri kohë për të gjetur një mirëkuptim. Mbi të gjitha, do të thosha se standardi i zgjedhjeve është më shumë çështje e vullnetit të forcave politike, për të mos trysnuar votuesit, për të mos trysnuar administratën zgjedhore, për të mos trysnuar median, për të mos trysnuar administratën publike, e njëkohësisht për të garantuar transparencën e financimit të zgjedhjeve të vetë forcave politike, në mënyrë që të ketë barazi dhe standarde të njëjta për të gjithë.

Ju thoni se ka kohë, OSBE/ODIHR thotë se nuk ka kohë, në fakt. Ndërkohë, nga ana tjetër kemi opozitën, e cila, në mungesë të kësaj kohe, sipas OSBE-së….

Kohë ka gjithmonë, nëse ka vullnet. Unë nuk po flas për aspektin teknik apo teknologjik, sepse kjo është çështje ekspertësh. Këtu flitet për votimin elektronik. Është një gjë shumë pozitive. Është një gjë shumë pozitive, pa asnjë diskutim. Mirëpo, më e bukura është se dje, duke diskutuar për këtë çështje në Konferencën e Kryetarëve, na ikën dritat në Kuvendin e Shqipërisë. Mendoni sikur të iknin dritat ditën e zgjedhjeve, se çfarë impakti do të kishte kjo.

Nuk po e them këtë për të relativizuar kërkesën e opozitës. Kjo është një kërkesë shumë e drejtë, por të mos harrojmë se në 2013-ën u vendos që të bëhej një proces i tillë, pak a shumë, në dy qarqet më të mëdha, në Tiranë e në Fier, për të cilin u bënë edhe investimet e duhura, e kjo ishte e pamundur.

Kështu që çdo investim teknologjik është mjaft pozitiv, nëse ekziston kjo mundësi, por dikush duhet ta japë këtë garanci, dikush duhet ta marrë përsipër, sepse vendi nuk mund të shkojë në një kolaps zgjedhor.

Megjithatë, fakti që OSBE i ka refuzuar, të paktën në pikëpamje teknike, për shkak të mungesës së kohës, këto ndërhyrje që kërkon opozita, kryetari i opozitës, Basha, ka deklaruar dje për bojkotin e parlamentit. Ka folur për shtyrje të datës së zgjedhjeve pas mbledhjes së grupit parlamentar. Së pari, si Kryetar i Kuvendit, kur ju dëgjoni bojkot të parlamentit, çfarë qëndrimi keni?

Bojkoti nuk është një fenomen i ri dhe i padëgjuar në politikën tonë. Është për të ardhur keq që edhe në vitin 2017 kemi ende prezent këtë koncept të gabuar politik. Mendoj se në këtë drejtim përgjegjësia duhet gjetur te klima politike në vend. Opozita ka përgjegjësinë e saj, natyrisht edhe për vetë klimën. Është po kjo klimë që nxiste mosbesim ndaj institucioneve dhe këto forma ekstreme reagimi të cilat pa dyshim që tingëllojnë të papranueshme, aq më tepër për një vend që synon të hapë negociatat për anëtarësim.

Edhe shtyrja e datës së zgjedhjeve nuk është një gjë e re në politikën shqiptare. Në mos gaboj, e frymëzuar nga z. Rama, në një palë zgjedhje lokale, pasi u mblodhën te ish-Presidenti Moisiu, etj. Të dëgjosh për shtyrje të datës së zgjedhjeve në këtë moment është diçka e shëndetshme për këtë proces apo duket sikur ky proces po komprometohet që tani?

E vërteta, sipas mendimit tim, është se opozita nuk ndihet e aftë për të konkurruar në një mënyrë bindëse për të fituar zgjedhjet e ardhshme. Dëshira në një farë mënyre për të justifikuar një rezultat që ajo nuk e dëshiron, e shtyn më shumë në veprime të tilla, sesa e motivon në një organizim më të fuqishëm, me një përgatitje shumë serioze për zgjedhjet e ardhshme, duke dashur gjithmonë të justifikojë një rezultat jo pozitiv.

Kjo natyrisht që nuk do të thotë se ato kërkesa që opozita i ka të drejta dhe standardet që kërkojnë zgjedhjet për të qenë të lira dhe të ndershme nuk duhen respektuar në mënyrë ekstreme. Përkundrazi, kërkohet një vëmendje dhe një kujdes i jashtëzakonshëm nga maxhoranca, kërkohet një vetëpërmbajtje, madje do të thosha ekstreme për të evituar çdo pretekst që mund t’i jepej një opozite deri diku të dëshpëruar për të shkuar drejt bojkotit, apo për të shkuar drejt veprimeve të tjera ekstreme.

Ju e quani të dëshpëruar, por zgjedhje të lira dhe të ndershme opozitat kanë kërkuar gjithmonë, apo jo? Edhe ju kur keni qenë në opozitë, edhe Partia Socialiste…

Unë mendoj se isha shumë i qartë, i balancuar. Bëra një vlerësim timin për gjendjen e opozitës, njëkohësisht e bëra të qartë që kjo nuk e ndalon opozitën dhe nuk ia heq të drejtën asaj për të kërkuar standarde më të larta të zgjedhjeve. Por të mos harrojmë se në zgjedhjet e vitit 2013 kur Lëvizja Socialiste për Integrim deklaroi se do të kalonte në opozitë, ju e mbani mend, Partia Demokratike në kundërshti me Kushtetutën hoqi përfaqësuesin, përfaqësues i propozuar nga LSI-ja, sepse ai ishte pa parti, në KQZ, për të pasur shumicën e qartë të KQZ-së dhe pastaj veprimi opozitar ishte tjetër.

Nuk pati një bojkot, një kapitullim le të themi, por pati një refuzim total: ne po i lëmë të gjithë anëtarët e KQZ-së dhe ne do të fitojmë. Dhe praktikisht ndodhi një fitore dhe një ndryshim shumë i madh. Nuk mund të themi se në atë kohë maxhoranca e mbetur e Partisë Demokratike u kujdes dhe tregoi vëmendje maksimale për standardet e zgjedhjeve, përkundrazi.

Megjithatë ka pasur një kryetar tjetër në atë kohë Partia Demokratike dhe z. Basha sot ndoshta ndihet legjitim që të kërkojë si kryetar i një partie opozitare diçka tjetër..

Ajo që përmenda nuk ka ndodhur shumë kohë përpara, por vetëm 3 vjet më parë.

Pra, ka diçka të pasinqertë thoni ju në këtë kërkesë, apo insistim?

Jo të pasinqertë, por mendoj se duhet të jemi më realistë. Standardet e zgjedhjeve janë diçka tjetër, por nëse opozita mendon se patjetër duhet të gjejë një justifikim për zgjedhjet, pavarësisht se si do të jetë rezultati i tyre duke njollosur procesin, kjo është mjaft e gabuar.

A do të viheshit në krah të opozitës në këto kërkesa aktuale që ajo ka për reformën zgjedhore, siç iu vutë në krah për konsensusin e reformës në drejtësi? Këtë herë në krah të opozitës për konsensusin e reformës zgjedhore, pasi edhe ky proces është po aq i rëndësishëm, apo jo?

Ne mbështesim çdo gjë që i intereson vendit. Vendit i interesonte vetëm reformë me konsensus në drejtësi, absolutisht asgjë tjetër. Ne u investuam për këtë gjë, nuk u investuam se thjesht këtë gjë e donte opozita, por sepse pa opozitën nuk do të kishte reformë në drejtësi, por do të kishte një konflikt për një kohë shumë të gjatë dhe asnjë lloj reforme nuk do të kishte këtu. Për një ligj Vetting-u, që nuk kishte të bënte me Kushtetutën, praktikisht ne e shohim që reforma u vonua për gati 5-6 muaj.

Dekriminalizimi. Ne e mbështesim plotësisht dekriminalizimin. Duket sikur kjo i intereson opozitës, meqenëse ishte ajo si iniciatore e këtij procesi. Por pavarësisht kësaj, kjo është një gjë që i intereson vendit dhe që i intereson të gjithë sistemit tonë politik dhe shoqëror. Njerëz me rekorde kriminale nuk kanë asnjë arsye për të qenë në politikë.

Për zgjedhjet e lira dhe të ndershme, patjetër. Por unë nuk mund t’ju them sot. Votimi elektronik, patjetër. Por nëse dikush jep garanci, sepse unë nuk jap dot garanci.

Kush duhet t’i japë, sepse ju jeni në maxhorancë? A do të ketë një qeveri, e cila herët apo vonë do të garantojë dritat në këtë vend, për shembull?

Patjetër! Garanci në këtë ne kemi zgjedhur OSBE-ODIHR-in si arbitër dhe si vlerësues të standardit të zgjedhjeve. Ne duhet të arrijmë një mirëkuptim dhe dakordësi për disa çështje, pra për çdo gjë që është e mundshme, për financimin e partive, patjetër; për çdo kërkesë të drejtë për të penalizuar sa më rëndë ata që prekin votën, ata që tentojnë blerjen e saj, patjetër.

Pra, ne duhet të arrijmë mirëkuptimin për çdo gjë që i intereson realizimit të standardeve sa më transparente dhe sa më të larta për zgjedhje të lira dhe të ndershme. Nuk ka rëndësi nëse e kërkon opozita, e kërkon Partia Socialiste, e kërkon Partia e Bashkimit për të Drejtat e Njeriut. Pra, nuk duhen parë gjërat që mbështesim këtë apo atë, ne mbështesim çështjen.

A keni pakënaqësi ndaj PS-së për faktin që nuk përqafoi idenë e listave të hapura, që ju e kërkuat? Jeni anëtarë të të njëjtit koalicion, duhet t’ju dëgjonin më shumë? Taulant Balla thotë se problem janë kuotat gjinore, Kryeministri, në intervistën që ka dhënë këtu, ka folur për vështirësitë teknike, ju keni shumë vjet që e kërkoni, a ka ardhur momenti që ju të negocioni fort për këtë gjë?

Ne e kemi kërkuar që në vitin 2008 dhe do të vazhdojmë ta kërkojmë këtë të drejtë, që shqiptarët të kenë mundësi të zgjedhin dhe jo vetëm të votojnë. Natyrisht, ne në mënyrë të njëanshme nuk mund ta garantojmë këtë mundësi, kështu që na mbetet të jemi sa më transparentë dhe sa më të hapur në mënyrën se si do t’i realizojmë listat e LSI-së për të dhënë shembullin tonë në këtë aspekt.

Partia Demokratike ka publikuar një memorandum për zgjedhje të lira dhe të ndershme gjatë ditës së djeshme, të firmosur kryesisht nga partitë opozitare, por edhe nga z. Dule. Burime pranë Partisë Demokratike flasin që do të vazhdojë të firmoset edhe nga parti jashtë koalicionit opozitar, madje brenda koalicionit qeverisës. A ka pasur negociata me ju, me LSI-në, për ta firmosur këtë memorandum?

Nuk jam në dijeni. Di që ka pasur një lajm publik për këtë takim të kryetarit të PD-së me disa kryetarë të partive të tjera. Kjo është një e drejtë e tyre. Çdo gjë që është e mundshme për t’u realizuar, ka mbështetjen tonë të plotë, por nuk mund ta bëj këtë vlerësim konkret apo teknik për çdo çështje.

A do ta firmosnit ju një memorandum të iniciuar nga kryetari i opozitës dhe të firmosur nga shumë parti të tjera, kryesisht opozitare?

Unë jam gati të firmos që sot të gjitha rekomandimet e OSBE-ODIHR-it dhe çdo gjë që është e mundshme që të realizohet deri në datën 18 qershor.

A quhet i cenuar procesi zgjedhor, z. Meta, nëse opozita që në këtë nisje ka këtë hap, pra ka këtë shqetësim të madh se nuk do të ketë zgjedhje të lira dhe të ndershme? A është detyrë e maxhorancës apo e maxhorancave në përgjithësi, ta garantojnë opozitën për këtë gjë?

Unë mendoj se opozita duhet të jetë më realiste dhe duhet të jetë shumë më konkrete në mundësinë e realizimit të kërkesave të saj. Nëse ata me ekspertët dhe teknikët e tyre e bindin OSBE-ODIHR-in se votimi elektronik apo numërimi elektronik mund të bëhet dhe OSBER-ODIHR-i thotë “po” dhe e merr këtë përgjegjësi, unë që sot jam dakord për këtë gjë dhe e votoj.

Meqenëse jemi tek opozita, kreu i opozitës, z. Basha, ka qenë kategorik kundër idesë së një koalicioni me LSI-në. A jeni edhe ju kaq kategorik, z. Meta?

Natyrisht, mua nuk më mbetet gjë tjetër veçse të bashkohem me përgjigjen e z. Basha. I lutem të mos e ngrejë kaq shumë zërin, sepse edhe më qetë mund ta kishte thënë këtë “jo”-në.

Edhe ju jeni për “jo, jo, jo” kundër idesë së një koalicioni me krahun opozitës?

Natyrisht, nuk ka asnjë arsye që ne të bëjmë një koalicion me PD-në.

Për të njëjtat arsye që e bëtë dikur…

Ne bëmë një koalicion pas zgjedhjeve, rrethanat kanë qenë të qarta dhe unë jam shumë i bindur edhe sot se ai koalicion ka qenë shumë i drejtë për kohën kur u bë dhe për objektivat që realizoi.

Të mos harrojmë dy gjëra: liberalizimin e vizave, që ndodhi atëherë, dhe që nuk e dimë nëse do të ndodhte më vonë. Së dyti, të mos harrojmë që edhe statusin kandidat Shqipëria pothuajse e mori nëse do të ishin votuar në kohë tri ligjet, të cilat u votuan në fund të atij mandati.

Pra, nuk gjeni një arsye për të qenë një koalicion parazgjedhor, por mund të gjeni arsye për të qenë në një koalicion paszgjedhor me PD-në? A e kuptova mirë këtë gjë, apo jo?

Këtë e thatë ju.

Prandaj ju pyeta, ndoshta e kam kuptuar gabim…

Besoj se e thashë në mënyrë të qartë: z. Basha nuk ka asnjë arsye të bërtasë kaq shumë: “jo, jo, jo”, por mund ta thotë shumë më qetë, me një “jo”, siç po e them unë.

Sepse nuk i dihet?

Jo, por pse duhet të konsumojë energji të panevojshme për një çështje të thjeshtë.

A do të ishte më mirë të linte një derë të hapur? Përsëri interpretimi im është ky…

Dakord, është interpretimi juaj.

Ju çfarë mendoni, a do të ishte mirë që të kishte një derë të hapur sidoqoftë dhe jo një ton kaq të fort me një “jo” kaq të madhe?

Unë mendoj se politika është pa asnjë diskutim shumë dinamike dhe shpesh edhe interesante kur është jo e parashikueshme. Ja, shikoni rastin fundit, zgjedhjet në SHBA.

E paparashikueshme, kjo është e vërtetë. Dakord, por një derë e hapur nuk do t’i bënte keq askujt, kjo është ideja?

Ideja juaj?

Po, është ideja ime, le ta quajmë kështu. Ju, z. Meta, jeni shprehur se koalicioni aktual ka potenciale të mëdha, edhe pse të pashfrytëzuara. A mund të jeni më i qartë për çfarë potencialesh të pashfrytëzuara e keni fjalën?

Unë besoj se ky koalicion ka arritur disa prej objektivave të tij kryesore, por padyshim që gjithnjë ka mundësi për arritje më të dukshme, për arritje më të prekshme dhe për përqendrimin e energjive në fushën e arritjeve dhe jo shpesh të debateve të panevojshme edhe me opozitën, apo ndonjëherë edhe brenda vetvetes.

Kur flisni për potenciale të pashfrytëzuara brenda koalicionit, për çfarë e keni fjalën, bashkëpunim më të mirë mes jush, me ndarje idesh?

Po, për një bashkëpunim më të mirë, më të efektshëm, për një koordinim më të mirë politikash, prioritetesh, projektesh, padyshim gjithmonë.

Sa për qind të potencialit tuaj keni shfrytëzuar deri tani brenda koalicionit?

Nuk e kam llogaritur ende. Kur ta llogaris…

Si e mendoni me një mesatare?

Kanë mbetur ende disa muaj, ndaj, kur ta llogaris bashkë me kolegët e mi, sepse nuk mund t’i bëj llogaritë vetëm…

Për shkak se nuk keni bërë llogaritë, po prisni prillin dhe nuk e deklaruat në dhjetor vendimin për koalicionin, siç paralajmëruat, për shembull? Keni ende llogari për të bërë brenda koalicionit, për arritjet brenda jush e të tjera?

Datat që vendosni ju, duke interpretuar reagimet e mia apo të përfaqësuesve të tjerë të LSI-së, janë e drejta juaj.

Ne kemi një marrëveshje, të cilës i qëndrojmë dhe ky koalicion ka ende mjaft punë për të bërë për të përmirësuar vetveten. Vendi ka shqetësime shumë më të mëdha.

Për problemin e koalicioneve, që në muajin e parë kur u krijua ky koalicion, kanë filluar bastet e të tjera, se kur do të prishet, se çfarë do të ndodhë. Mua nuk më shqetësojnë këto, nuk më preokupojnë.

Si e shpjegoni ju këtë? Për shembull, nuk kujtoj të ketë pasur të tilla baste në koalicionin tuaj me z. Berisha.

Nuk i kujtoni, sepse kanë kaluar vite, por po të ktheheni pas dhe të lexoni gazetat dhe titujt e tyre, do të shikoni se ka ndodhur e njëjta gjë, sepse ne kërkojmë të krijojmë lajme të paqena.

Ju po thoni se nuk ka një ndryshim, edhe pse në dukje mund të duket sikur ka qenë një koalicion më i qëndrueshëm me z. Berisha?

Unë mendoj se edhe ky koalicion është i qëndrueshëm.

1. Meta, pse duhet të presim patjetër muajin prill, është ideja? Ka një kuriozitet publik, jo vetëm politik, për fatin e koalicionit zgjedhor se ku do të bëjë pjesë LSI-ja, pasi tashmë dihet se ku është LSI-ja, atje do të shkojë edhe pushteti, për shkak të disa llogaritjeve elektorale që bëhen. Pse s’jeni i qartë që tani se ç’do të bëni ju në zgjedhje, ose nëse do të dilni vetëm, nëse po e shqyrtoni këtë ide?

Nuk kemi filluar ende të shqyrtojmë idetë. Unë nuk mund të shprehem për diçka që nuk është vendosur, por besoj se diçka doli nga kjo studio, që koalicion me Partinë Demokratike nuk do të ketë dhe këtu kemi konsensus të plotë me z. Basha.

Lidhur me koalicionin me LSI-në, “taktikë të respektueshme” e quajti Kryeministri faktin që ju herë bëni sikur doni, herë bëni sikur nuk doni e të tjera. Keni ndonjë koment?

Unë nuk jam këtu për të bërë komente për komentet, megjithatë, mund t’iu them që vendimet e Lëvizjes Socialiste për Integrim i takojnë vetëm asaj për t’i marrë. Natyrisht, të respektueshme, të parespektueshme, ato janë të patjetërsueshme kur merren.

“I takon Ilir Metës të vendosë nëse do të qëndrojë apo do të rimartohet djathtas”, ka qenë deklarata e Ramës diku në shtator, që u komentua edhe si një sinjal i parë për hapjen e PS-së, për t’iu thënë “ejani në koalicion, na jepni një përgjigje” e të tjera. Vërtet martesa është institucion i vështirë, e thonë të gjithë, por duket sikur ju nuk po vendosni të martoheni majtas këtë radhë…

Absolutisht, martesa është vetëm për Monikën. Në politikë ka vetëm marrëveshje.

Ju, z. Meta, thoni se ende nuk e keni vendosur, por a është një opsion i mundshëm që LSI-ja të dalë e vetme në zgjedhjet e vitit 2017? Partia Socialiste ose z. Rama mendon se PS-ja si forca më e madhe e të majtës mund t’i fitojë e vetme. Z. Rama e ka këtë bindje që fiton vetëm…

Është një gjë shumë e mirë dhe padyshim edhe z. Rama, edhe PS-ja janë sovranë në zgjedhjet e tyre, ashtu sikurse është edhe Lëvizja Socialiste për Integrim dhe çdo forcë tjetër.

Ju po mendoni të dilni vetëm dhe ta lini të fitojë vetëm PS-ja, siç mendon z. Rama që mund të fitojë vetëm?

E vetmja gjë që pata mundësi të mendoja dhe që besoj se do të ketë një konsensus edhe në LSI, është që të respektojmë konsensusin me z. Basha, për të mos pasur një koalicion me Partinë Demokratike. Për të tjerat ka kohë. Aktualisht, ka gjëra më të rëndësishme.

Në fakt edhe pjesëtarët e LSI-së, një deputete e LSI-së, e ka deklaruar që ndoshta do të ishte më mirë që LSI-ja të dilte e vetme në zgjedhje. Dje një ministër juaji në një studio televizive ka evokuar faktin që në disa zgjedhje LSI-ja ka dalë dhe ka konkurruar e vetme, duke sjellë edhe rezultate të mira në shtëpi. Pra, duket sikur ka një lloj fryme, e cila po lë të kuptohet se ju po e mendoni mirë nëse mund të dilni ose jo vetëm në këto zgjedhje, edhe pse koalicionet nuk i favorizojnë në fakt…

Dëshiroj ta mbyll këtë histori duke thënë se LSI-ja do të marrë një vendim më të mirë në kohën e duhur, pa u imponuar nga askush përveçse nga interesi i vendit, i stabilitetit të tij, i standardit të zgjedhjeve që duhet të arrijë, i seriozitetit për zbatimin e procesit të dekriminalizimit, që është jetik edhe për standardin e zgjedhjeve, por edhe për besueshmërinë e zbatimit të reformës në drejtësi, si dhe nisur nga çështje të tjera që janë të rëndësishme për programin e LSI-së dhe për atë që ajo përfaqëson. Mendoj se kaq është e mjaftueshme.

A mos vallë pjesë e negocimit për koalicionin e ardhshëm zgjedhor, që janë edhe negociata normale midis palëve politike, do të jetë zgjedhja e Presidentit? Është emri i Presidentit pjesë e negocimit nëse do të jeni ose jo me PS-në në zgjedhjet e ardhshme në koalicion?

Kjo nuk është çështja më e rëndësishme. Më e rëndësishme është që vendi të ketë një President me integritet, në mënyrë që të jetë një përfaqësues i respektuar dhe i gjithëpranuar. Për ne çështja e emrit nuk është çështje negocimi. Ne një emër që na bind, e votojmë. Një emër që nuk na bind, nuk e votojmë.

Ju do të kërkoni që ky emër të jetë i propozuar nga LSI-ja, pra që Presidenti i ardhshëm të jetë i LSI-së?

Kjo nuk është gjë e rëndësishme për ne. E rëndësishme është që Presidenti i ardhshëm të mos jetë kukull i askujt.

Edhe aleati tjetër duket sikur në koalicion, edhe pse jo në qeverisje, por megjithatë në koalicion, z. Idrizi, duket se ka ashpërsuar tonet së fundi, duke iu drejtuar LSI-së. Znj. Doda ka bërë një deklaratë, që mund ta quaj të fortë, duke ju bërë thirrje që të ndani mendjen se çfarë do të bëni me koalicionin. Si i keni parë këto shigjetime? Të nevojshme, të panevojshme?

Nuk dëshiroj të komentoj as reagimet e deputetëve të partive të caktuara apo qoftë edhe të deputetëve apo të ministrave të caktuar të LSI-së, që ndonjëherë mund të mos jenë korrekte nga ana politike. Kështu që thjesht unë do të vë buzën në gaz.

Me deklaratat e PDIU-së?

Me të gjitha deklaratat ultimative të PDIU-së, të LSI-së, dhe të të gjithëve.

Edhe të LSI-së?

Po, të të gjithëve.

Fakti që ju nuk jeni megjithatë kategorik, për sa i takon zgjedhjes suaj me PS-në…

Jam kategorik për t’i qëndruar marrëveshjes. A mund të jem kategorik për të bërë një marrëveshje jashtë vullnetit të strukturave të forumeve të LSI-së?

Po strukturat u zgjodhën. Ju keni deklaruar që do ta merrni këtë vendim pas zgjedhjes së strukturave të LSI-së…

Natyrisht, por reforma zgjedhore nuk ka përfunduar. Pra, ka shumë çështje të cilat duhen zgjidhur.

Ka pakënaqësi që ju nuk jeni kaq kategorik në vendimin tuaj që në këtë moment. Keni pakënaqësi ndaj Kryeministrit Rama apo qeverisjes Rama në përgjithësi?

Ne, në radhë të parë, kemi pakënaqësi ndaj vetes dhe asnjëherë nuk jemi të kënaqur me atë që arrihet, për arsye se situata ekonomike, shoqërore në vend gjithnjë lë vend për të kërkuar më shumë. Problemet janë ende të mëdha pavarësisht nga shumë përmirësime, nga shumë arritje, sidomos në nivelin makro-ekonomik. Kështu që kërkesa jonë për ndryshime dhe përmirësime është e përhershme.

Pra, nuk keni ndonjë pakënaqësi personale me Kryeministrin apo politike për sa i takon qeverisë?

Nuk bëhet fjalë për çështje personale. Po të ishte për çështje personale, ky koalicion nuk do të ishte bërë kurrë.

Që do të thotë?

Do të thotë se gjykimi është gjithmonë politik.

Si një nga njerëzit më me eksperiencë në politikën shqiptare, një nga lojtarët e shahut më të mirë politik në Shqipëri, sipas mendimit tim, keni qenë kryeministër që në moshën 30-vjeçare. Keni punuar me shumë kryeministra, thuajse me të gjithë të tjerët, çfarë kryeministri është Edi Rama?

Unë nuk jam këtu për të vënë nota, aq më tepër që mund të jem subjektiv, pavarësisht nga kahu. Është një kryeministër, që u takon qytetarëve shqiptarë ta vlerësojnë, në radhë të parë. Ne e kemi vlerësuar si të tillë, duke qenë kryetari i partisë më të madhe në vitin 2013, duke i dhënë besim dhe mbështetje të plotë për të realizuar një program për të cilin kemi rënë dakord.

A është Kryeministri më i mirë me të cilin keni bashkëpunuar? A mund të bëjmë një vlerësim të tillë, duke qenë se ju keni qenë në koalicion…

Ne kemi një raport pak të veçantë. Vërtet bashkëpunojmë si kryetarë të dy forcave politike kryesore, por jemi në një raport tjetër. Gjithashtu, nga ana institucionale, ai është në pozicionin e Kryeministrit, kurse unë në pozicionin e Kryetarit të Kuvendit, kështu që nuk mund ta shuaj plotësisht kuriozitetin tuaj, duke qenë se kam punuar edhe me kryeministra të tjerë, në raporte të tjera, si kryeministër apo si zëvendëskryeministër e kështu me radhë.

Pra, ju po thoni që raportet varen nga konteksti. Po ju pyes ndryshe: cili është kabineti më i dobët, për shembull, për të cilin ju keni një vlerësim negativ nga qeveria “Rama”?

Nuk dua të hyj në vlerësime të tilla. Nuk më takon.

Atëherë, flasim për më të mirin, në qoftë se është më e thjeshtë kjo. A ka një kabinet që ju e konsideroni më të mirë, përveç atyre të LSI-së?

Nuk dëshiroj fare të bëj dallime të tilla, sepse ju doni të bëni lajme.

Po nga ministritë tuaja, cila ka performuar më mirë?

Mendoj se të gjitha duhet të përpiqen të performojnë më mirë.

Cili është bilanci, sipas Ilir Metës, për vitin 2016, i qeverisë në të cilën bëni pjesë dhe më pas i LSI-së brenda kësaj qeverie?

Bilanci është pozitiv në disa drejtime, por shumë arritje nuk dolën në pah për arsye se reforma në drejtësi u shoqërua nga një konflikt tërësisht i panevojshëm dhe i padobishëm. Nëse reforma në drejtësi do të ishte zhvilluar në një klimë më konstruktive, reforma do të kishte filluar me kohë të jepte rezultatet e saj. Shumë gjëra të bëra me nxitim do të ishin evituar, të cilat mund të kthehen në një problem për zbatimin dhe efektivitetin e reformës në të ardhmen.

Së dyti, procesi i dekriminalizimit, i shoqëruar, gjithashtu, me një retorikë konfliktuale, pra shumë nga arritjet e tjera, si të thuash, janë lënë pak në hije, megjithatë ana më pozitive është një rekomandim pozitiv i Komisionit Europian për Shqipërinë, edhe pse ndodh në një klimë jo shumë të favorshme në BE për procesin e zgjerimit. Ky është një proces, të cilin ne duhet të përpiqemi ta shtyjmë përpara, me sa më shumë përgjegjshmëri, sepse është një proces që ecën në një terren “të minuar”. Pra, mjafton problemi më i vogël me zgjedhjet dhe ky është një proces që komprometohet për vite të tëra. Mjafton një problem tjetër, po themi, me zbatimin apo me keqzbatimin e reformës në drejtësi dhe përsëri ky proces mund të kompromentohet për një periudhë të gjatë. Pra, kjo është arritja më pozitive, e cila i përmbledh arritjet e tjera të Shqipërisë, por është një arritje, e cila duhet trajtuar me shumë kujdes, si puna e fëmijës së vogël.

Pra, si e fëmijës së vogël, të porsalindur, që fillon hapat e parë, thoni ju. Dakord, por ju flisni për bilanc pozitiv, ndërkohë me fjalët: kanabizim, dekriminalizim, korrupsion, paaftësi, e kategorizon opozita vitin 2016 për këtë qeveri dhe ju bën edhe ju përgjegjës. A keni ndonjë koment për këtë?

Komenti im është që për kanabizimin opozita, kryesisht, u kujtua pas zgjedhjeve të Dibrës, madje edhe para zgjedhjeve nuk foli për këtë çështje as në Dibër. Natyrisht, këtu ka probleme të rëndësishme dhe mjaft serioze, të cilat përmblidhen edhe në raport-progresin e Komisionit Europian. Sigurisht që këto janë prioritetet kryesore, për të çuar përpara edhe procesin e hapjes së negociatave.

1. Meta, në një linjë të përgjithshme, ju mendoni se qytetari shqiptar i vitit 2013, sot në viti 2017 është më mirë apo më keq? Qeveria “Rama” i ka dhënë mundësi më të mira, më të shumta apo e kundërta? Një vlerësim të përgjithshëm…

Unë mendoj se situata mund të ishte më e mirë. Pa dyshim, nuk ka asnjë diskutim që në raport me vitin 2013 situata është shumë më pozitive. Në vitin 2013 situata financiare e vendit ishte jashtëzakonisht e vështirë dhe e paparashikueshme. Sot është shumë e qëndrueshme. Rritja ekonomike e vendit është e qëndrueshme dhe pozitive, por absolutisht që mund dhe duhet të ishte më e mirë.

Pra, mund dhe duhet të ishte më e mirë? Po plani juaj i punësimit, që ishte premtimi i drejtpërdrejtë elektoral i LSI-së, më i qarti i vitit 2013, punësimi më drejtpërdrejtë për elektoratin? Zgjedhjet janë afër, a keni ju një bilanc pozitiv, si LSI në lidhje me premtimet tuaja elektorale?

Ne mendojmë se do të kemi kohë. Objektivat tona, pa dyshim që kanë qenë shumë më realiste.

Sa ju ka ndihmuar aleati juaj kryesor, ose sa ju është gjendur në idetë tuaja?

Ne mendojmë se ka ende mjaft ide të pashfrytëzuara, të cilat LSI-ja do t’i bëjë të qarta.

1. Meta, kalojmë te një çështje tjetër, që ka të bëjë me kthimin në Kuvend të ligjit të mbetjeve. Maxhoranca e ka miratuar atë. Presidenti dekretoi rishqyrtimin e këtij ligji në Kuvend. Firma e Presidentit mban datën 14 tetor. Ka tre muaj që ky dekret nuk votohet në Kuvend. A ka një arsye për këtë gjë? Cili është vendimi që ka marrë maxhoranca në lidhje me këtë çështje?

Nuk është se kemi një mendim të qartë për hir të maxhorancës, por qëndrimi im për këtë çështje është që miratimi i çdo ligji të tillë duhet të ketë një konsensus të shoqërisë civile, pra nuk duhet të shoqërohet me një konflikt publik, aq më tepër në një situatë të tillë, kur ai do të merrte përmasa të mëdha edhe për shkak të interesit të opozitës për ta politizuar në prag të zgjedhjeve, por nuk është thjesht shqetësimi i zgjedhjeve, por është edhe shqetësimi për imazhin e vendit, i cili ka prioritet turizmin, i cili po promovohet gjerësisht edhe nga mediet ndërkombëtare si një destinacion i preferuar.

Pra, nuk po kalon në Kuvend, pasi ju po prisni që të ketë konsensus në lidhje me këtë ligj?

Unë besoj se dhashë një përgjigje.

Ju keni deklaruar se kriminalizimi, si pasojë edhe dekriminalizimi nuk janë një problem i LSI-së, por faktet u treguan kokëfortë, treguan diçka tjetër. Cili është qëndrimi për deputetin tuaj , z. Meta?

Sigurisht që nuk është një problem i LSI-së për arsye se Lëvizja Socialiste për Integrim e ka votuar me bindje të plotë këtë ligj. E mbështet 100% dhe jo thjesht për ata të cilët preken nga ky ligj dhe që mund të jenë anëtarë të PS-së, PD-së ose partive të tjera, por edhe të LSI-së.

Lëvizja Socialiste për Integrim ka bërë një kujdes maksimal në zgjedhjet vendore, kur ky ligj ishte në fuqi, për të marrë garancitë e duhura nga të gjithë kandidatët, në mënyrë që ata të mos kishin asnjë problem. Besojmë që kjo ka qenë një masë mjaft serioze dhe e rëndësishme dhe ka rezultuar efikase. LSI-ja nuk ka pasur asnjë problem sa u takon deputetëve. Një deputet ka pasur një problem dhe kjo është një çështje etike, nuk është çështje e Lëvizjes Socialiste për Integrim. Lëvizja Socialiste për Integrim nuk ka kandiduar dhe nuk kandidon askënd, i cili thotë dhe e pranon që ka pasur probleme. Mund të dalin nesër njerëz të tjerë. Ne mbështesim zbatimin e këtij ligji. Për ne nuk ka asnjë rëndësi se kush është dhe i kujt partie është, a është i LSI-së, a është i PD-së, a është i PS-së, apo i çdo force politike. Ky është një standard i panegocueshëm për ne.

A mendoni se është kosto për ju fakti që z. Selami e pati këtë problem? E quani një zgjedhje të gabuar?

Nuk është kosto.

Pse zgjedhja e tij ju mendoni se ishte zgjedhje e duhur në atë kohë dhe më pas…?

Nuk është kosto për arsye se kosto është kur ti i kundërvihesh këtij procesi për arsye politike. Kosto është kur je i njëanshëm, pra kur e përkrah këtë proces për individë që u takojnë partive të tjera, por kthehesh në një mburojë të rasteve kur i ke këto brenda partisë tënde.

Por kur qëndrimi yt është i drejtë, i qartë, transparent, është i menjëhershëm nuk është kosto, përkundrazi, është arritje.

Në një intervistë televizive z. Selami duket sikur ju ka atakuar. Ka deklaruar se në zgjedhjet lokale të vitit 2015, Meta preferoi Vorën në vend të Vlorës. Pati disa deklarata që kishte pakënaqësi ndaj jush…

Mua nuk më rezulton kështu. Mesazhi i fundit i tij pas hetimit të KQZ-së është për besnikëri të përjetshme ndaj Lëvizjes Socialiste për Integrim.

E dyta, e kam lexuar në gazetë, se nuk e kam parë në emision. Kjo më duket si bejte Vora-Vlora, sepse nuk kanë asnjë lidhje me njëra-tjetrën. I vetmi person që ka kërkuar ose që më ka kërkuar mua të kandidojë për Vlorën ka qenë vetëm z. Selami dhe askush tjetër nuk më ka kërkuar, as nuk kam pranuar që z. Selami të jetë kandidat për Bashkinë e Vlorës.

Pra, nuk ka qenë asnjëherë një çështje për shqyrtim Vlora, përveçse kërkesa e vetme e…?

Ka qenë i vetmi që ka shprehur një kërkesë. Ndoshta ka parë ndonjë ëndërr që dikush i ka premtuar ose kërkuar që të kandidojë për Vlorën, përveç vetes së tij.

Ju po thoni që nuk keni pasur ndonjë negociatë, për shembull, me z. Rama për Vlorën si bashki e të tjera?

Sigurisht që jo, se z. Rama është edhe kryedeputeti i Vlorës dhe jo vetëm për z. Selami, por edhe për këdo tjetër ai do ta kishte të pamundur t’i justifikohej Partisë Socialiste që të linte Vlorën. Unë e di që ai ka shumë simpati për z. Selami dhe mund t’i besonte edhe Tiranën, por Vlorën nuk e besoj.

Një simpati e z. Rama, por kemi në këtë moment një deputet që është, le ta quajmë, një nga viktimat e para të dekriminalizimit. A mund ta quajmë kështu?

Ne nuk mund ta quajmë viktimë. Çdo deputet, i cili mendon se ka një problem, duhet të tërhiqej që në momentin që u miratua ligji. Kështu që nuk mund të flasim për viktima. Ligji do të zbatohet. Këta janë qytetarë normalë, në kuptimin që mund të kenë pasur një problem. Sipas drejtësisë, kjo nuk i pengon për të qenë qytetarë si gjithë të tjerët, por për shkak të ngjarjeve që kanë ndodhur në Kuvend është ndërmarrë kjo iniciativë, e cila duhet respektuar nga të gjithë. Askush nuk ka pse të ndihet viktimë.

Pyetja ime ishte kjo: që në dhjetor të vitit 2015 opozita inicion procesin e dekriminalizimit si një kauzë të saj dhe duket sikur po merr sukseset e para ideja e opozitës se ka nevojë për dekriminalizimin e parlamentit, por që në dhjetor të vitit 2015 u fol për 19 apo 20 deputetë që duhet të jenë “viktima” të dekriminalizimit; ju, si Kryetar i Kuvendit, mendoni se ka ende deputetë të tjerë, të cilët do t’i shohim përpara prokurorisë dhe KQZ-së?

Këto i di Prokuroria. Për mua, edhe 140 po të jenë, duhet të ikin nga parlamenti dhe të vijnë të tjerë, kjo nuk ka asnjë rëndësi.

Pra, nuk keni indicie të tjera nëse do të ketë deputetë të tjerë apo jo?

Ne respektojmë çdo vendim të autoriteteve kompetente.

1. Manjani tha që LSI-ja dhe Partia Socialiste erdhën në pushtet me Blushin dhe jo me PDIU-në. Pyetja nuk ka të bëjë me PDIU-në, sepse ju u përgjigjët, por ka të bëjë me Blushin. Çfarë mendoni për LIBRA-n e Blushit?

Mendoj që ky prononcim i z. Manjani nuk është politikisht korrekt, megjithatë ai ka shprehur mendimin e tij. Ne kemi ardhur në qeveri si koalicion PS-LSI dhe të gjitha forcat e tjera politike. Për sa i takon forcës së re që ka krijuar zoti Blushi, kjo është një sfidë e tij. Unë besoj se ka qenë mundësia që zoti Blushi si politikan me eksperiencë, por edhe i ri dhe me kontribute, të vijonte t’i jepte këto kontribute në kuadrin e Partisë Socialiste, por natyrisht që kjo është një çështje e tij dhe nuk mund të them diçka të veçantë. Natyrisht, të krijosh një forcë të re është një sfidë e madhe.

Ju e dini, apo jo, e dini mirë se ç’do të thotë?

E di.

Ju shikoni një lloj paralelizmi midis largimit tuaj nga Partia Socialiste në kohën kur Kryeministër ishte z. Nano dhe largimit të Ben Blushit sot?

Unë nuk dua të heq paralele midis këtyre dy ngjarjeve, sepse janë të zhvilluara në kohë të ndryshme, në rrethana të ndryshme. Megjithatë, të dyja nuk janë zhvillime le të themi pozitive, në kuptimin se ne kemi nevojë për forca politike gjithnjë e më demokratike dhe që janë në gjendje ta menaxhojnë demokracinë e brendshme në mënyrë pozitive.

Ju në atë kohë nuk gjetët hapësira brenda Partisë Socialiste dhe krijuat lëvizjen tuaj dhe me sa duket kjo ndodhi edhe me Blushin ose të paktën kështu e ka shpjeguar Blushi. Mendoni se Partia Socialiste, ajo parti që ju njihni, po humb gjithmonë e më tepër nga demokracia e brendshme, z. Meta?

Nuk dëshiroj të komentoj çështje të brendshme të Partisë Socialiste, as të forcave të tjera politike, por ne të gjithë duhet të kujdesemi më shumë për demokracinë, duhet të kujdesemi më shumë për zgjedhjet e lira të 18 qershorit edhe brenda forcave tona politike. Njerëzit kanë nevojë për një GDP më të madhe, kanë nevojë për rritjen e të ardhurave, kanë nevojë për rritjen e pagave, kanë nevojë për rritjen e pensioneve, kanë nevojë edhe për vende pune, por mbi të gjitha në këtë sistem njerëzit kanë nevojë edhe për t’u ndier sa më mirë dhe ajo që i bën të ndihen sa më mirë është një demokraci e shëndetshme.

Mendoni që LIBRA si parti e Blushit do të jetë një kosto për koalicionin e majtë, nëse ju do të jeni bashkë me Ramën apo vetëm? A do të jetë një kosto partia e Blushit?

Nuk dua të hyj në këto debate…

Kalkulime elektorale…

As kalkulime, as paragjykime. Ky ka qenë një raport i tyre dhe është një zgjedhje e z. Blushi dhe kaq.

Panorama 20-vjeçare e së majtës, të paktën ajo që kemi pasur parasysh 20 vjetët e fundit, ka ndryshuar, apo jo, z. Meta. Shumë nga partitë e vogla thuajse nuk ekzistojnë më. Kur them të vogla, e kam fjalën për ish-partinë e Gjinushit, PDS-në e Milos, të rejat që dolëm më pas si ajo e Koçit e të tjera po ashtu. Ato duken sikur janë pa zë. Çfarë mendoni në një panoramë të përgjithshme për të majtën?

Që të bëj një panoramë më të përgjithshme në fakt, më duhet t’ju them se ka ndryshuar shumë panorama e të majtës në botë, ka ndryshuar shumë panorama e të majtës në Europë dhe duke qenë se unë për një kohë të gjatë kam ndjekur gjithë këtë evoluim të së majtës europiane që në fillim të viteve ‘90-të, gjithmonë më kujtohet një thënie e Fabio Musit, një nga figurat kryesore të së majtës italiane në Kongresin e Firences, kur ishte Kryeministër z. Prodi dhe u bë Partia Demokratike, le të themi një bashkim deri diku edhe artificial i partive që ishin në qeverinë e Prodit, duke humbur jo pak nga identiteti i mëparshëm i PDS-së; Fabio Musi, duke iu drejtuar D’Alemës, duke iu drejtuar Fasinos dhe drejtuesve të tjerë të partisë në atë kohë, gati duke qarë, sepse ata e kishin nisur bashkë këtë punë që me rininë komuniste, u thotë: “Ju po dilni kundër historisë dhe historia na ka mësuar se janë partitë ato që bëjnë qeveri, ndërsa ju doni të bëni parti nga qeveria dhe kjo gjë nuk do të funksionojë”.

E vërteta është se kjo gjë praktikisht nuk ka funksionuar ashtu siç u mendua në atë kohë dhe për të kuptuar akoma më shumë situatën e të majtës duhet të lexosh librin e D’Alemës “Europa jo vetëm euro” dhe aty mund të kuptosh shumë mirë edhe pse fenomeni Trump pati mbështetje, jo vetëm në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, si një reagim ndaj problemeve që ka sjellë globalizimi përballë avantazheve që ai ka sjellë, por problemeve ku e majta nuk ka qenë në gjendje të luajë një rol thelbësor për të minimizuar pabarazinë.

Kjo vlen edhe për të majtën tonë?

Kjo pa dyshim që vlen edhe këtu, por në një panoramë të përgjithshme situata e të majtës ka ndryshuar shumë në botë, ka ndryshuar shumë në Europë. Ajo është përballë sfidave për të rigjetur veten ose për të hyrë në një forcë gjithnjë e më të parëndësishme, sepse nuk u përgjigjet njerëzve dhe aspiratave të tyre për drejtësi sociale.

A ekziston mundësia, z. Meta, që partitë e vogla të majta, ato që përmenda pak më parë apo edhe të tjera të shpërfillura deri tani, sidomos pas zgjedhjeve të vitit 2008, që kanë qenë në një llogore me ju, në grevën tuaj të urisë etj., etj., për shkak të sistemit, i cili duket sikur i ka nxjerrë edhe jashtë loje, me ju apo edhe me LIBRA-t brenda, të krijojnë një pol të ri për zgjedhjet e 2017-s? Është një version që qarkullon. Ka ndonjë mundësi për këtë? Do të ishit ju pjesë e një poli të tillë të së majtës, një të majte tjetër?

Ne sot e rrëzuam me konsensus një version, atë të një koalicioni me Partinë Demokratike. Besoj se keni kohën e pamjaftueshme për të shqyrtuar gjithë këto versione, aq më tepër që unë këtë gjë nuk mund ta bëj në mënyrë individuale.

Pra, një derë e hapur në qoftë se do të qëndrojmë kështu. Pra, ta lemë të hapur këtë si ide, nuk po e mbyllim në mënyrë kategorike…

“Studio e hapur”, “Derë e hapur”, si të duash quaje emisionin.

1. Meta, a e keni ndjekur debatin për trenin serb? Mendoni se ka rrezik për rikthimin e konflikteve në zonën tonë?

Pa dyshim që ka mjaft rrezik! Ky rrezik që ka të bëjë me marrëdhëniet e Kosovës me Serbinë dhe u duk qartë që në insistimin e Serbisë për ekstradimin e z. Haradinaj, do të ishte një veprim destabilizues për rajonin, pasi z. Haradinaj nuk është qytetar i Serbisë, por është qytetar i Kosovës.

Është një vend që njihet nga shumica e vendeve në OKB, nga shumica e vendeve në Bashkimin Europian, e vendeve të NATO-s, njihet edhe nga vetë Franca, dhe shpresojmë që historia e trenit të ishte kulmi dhe të mos ketë një skenar tjetër më pas.

Jo më kot këto ngjarje ndodhën pak ditë përpara inaugurimit të presidentit të ri dhe vendosjes në detyrë të administratës së re në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Pra, synohet të shfrytëzohet një lloj vakumi dhe të aplikohet një lloj befasie, por padyshim që kjo është e papranueshme dhe unë nuk e kam menduar kurrë që lidershipi i Serbisë, pavarësisht nga rezervat që ne mund të kemi për shkak të së kaluarës së tyre me Partinë Radikale, mund të shkonte deri në iniciativa të tilla, që, për fat të mirë, nuk shkuan deri në fund, falë reagimit të qartë edhe të qeverisë së Kosovës dhe reagimit ndërkombëtar.

Por jo vetëm raporti i Kosovës me Serbinë, mendoj se edhe situata në Maqedoni mbetet ende problematike me një potencial jo të vogël destabilizues. Pamë zgjedhjet në Mal të Zi dhe një projekt për eliminimin e ish-kryeministrit Gjykanoviç që do ta destabilizonte këtë vend që përgatitet për t’u anëtarësuar në NATO…

Pra, kemi një Ballkan thuajse të ndezur?

Patjetër që kemi një Ballkan të ndezur dhe le të shpresojmë që presidenti i ri i Shteteve të Bashkuara të Amerikës të angazhohet për një stabilizim afatgjatë edhe të këtij rajoni, natyrisht në bashkëpunim edhe me Bashkimin Europian.

Ndërkohë që ka analistë që thonë se është pikërisht zgjedhja e Trump-it që e frymëzon në një farë mënyre Serbinë, Rusinë, një aleancë ndryshe nga ajo që jemi mësuar deri tani në krye të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, pikërisht për këto ngjarjet që kanë ndodhur në Serbi…

Unë nuk e besoj këtë. Këto janë media më shumë të porositura sikurse janë edhe mediat në Amerikë, sepse kudo demokracia ka orientimin e saj. Presidenti Trump, në drejtim të politikës së jashtme duket që tenton disa risi…

Për shembull, thotë që NATO-ja është e panevojshme, është deklaratë që ka shqetësuar…

Unë nuk e shikoj ashtu, por e shoh ndryshe dhe do të doja të më linit të shpjegohesha pak.

Një nga politikanët më të mëdhenj të Shteteve të Bashkuara në fushën e politikës së jashtme është Kisinger-i dhe kushdo që i ka ndjekur mendimet dhe vlerësimet e tij për politikën e jashtme gjatë viteve të fundit për shqetësimet kryesore me të cilat ndeshet edhe politika amerikane, edhe në Lindjen e Mesme, edhe në Ukrainë apo Europë apo në nivel akoma më global, shikon se në disa çështje themelore ka një përputhje midis vijave kryesore të politikës së jashtme të Trump-it dhe disa nga konceptet kryesore gjeopolitike apo gjeostrategjike të Kisinger-it.

Pra, nuk shoh thjesht një politikë individuale apo spontane, dhe në fund fare besoj se të gjithë jemi dakord se rreziku kryesor sot për të gjithë botën e qytetëruar është terrorizmi islamik. Këtë më mirë se kushdo e kanë provuar Shtetet e Bashkuara me 11 shtatorin. Për fat të keq, e provoi edhe Gjermania vetëm pak ditë më parë. E ka provuar disa herë Franca, pra disa nga vendet më të rëndësishme të Europës dhe të NATO-s, pa folur edhe për shumë vende të tjera. Është e qartë që pa një bashkëpunim më të ngushtë të Shteteve të Bashkuara me Rusinë dhe natyrisht me Bashkimin Europian dhe të NATO-s me Rusinë do të jetë shumë e vështirë për të mbyllur këto vatra konflikti, për të eliminuar bazat e terrorizmit islamik dhe të mos harrojmë se janë këto konflikte të hapura dhe është ky lloj terrorizmi bashkë me emigracionin, të ardhura nga konfliktet e pamenaxhuara dhe të pamenduara mirë, që kanë sjellë edhe këto probleme në BE, që kanë sjellë edhe Brexit-in.

Të mos harrojmë se kur Cameron-i mori iniciativën për të shpallur referendumin me kalkulime të tjera, pra, ai mendonte se Partia Liberale do të ishte në koalicion dhe ajo do ta vinte si kusht të mos bëhej referendumi, fitoi më shumë se ç’duhej dhe iu desh të mbante premtimin, por atëherë Europa nuk ndeshej me këtë krizë migratore, që vinin emigrantë të panumërt nga Lindja e Mesme etj.

Pra, e kam fjalën se nuk besoj që Presidenti i ri synon të bëjë irrelevante NATO-n, por kërkon ta vitalizojë atë.

Së dyti, ndoshta ai ka natyrën që i thotë gjërat më hapur, por në fund të gjithë e dinë, edhe këtu, edhe të gjitha vendet e NATO-s, se ka qenë një kërkesë e përhershme dhe e vazhdueshme e Shteteve të Bashkuara, në mënyrë të veçantë, që çdo vend t’u përmbahet detyrimeve dhe angazhimeve që burojnë nga anëtarësimi në NATO për sa i takon kontributit edhe financiar që duhet dhënë për aleancën.

Pra, Shtetet e Bashkuara kanë qenë insistues në këtë drejtim për një kohë të gjatë. Natyrisht, nuk ka dalë asnjëherë ndoshta një President apo një autoritet më i lartë për ta thënë kaq publikisht, por ky është Presidenti Trump dhe për këtë është votuar.

Trump thotë “e panevojshme”, për shkak të mosfunksionimit të mirë të saj. Kjo është ideja…

Çdo gjë mund të shkëputet nga konteksti dhe unë nuk është se kam qenë kaq shumë i vëmendshëm, por e ka thënë që NATO është e rëndësishme, por ka kritikuar për sa i takon efikasitetit të saj në luftën kundër terrorizmit.

Është një ngjarje për të gjithë botën, është ngjarje për Shqipërinë, por është edhe një ngjarje për Europën. Nga njëra anë Trump-i me gjithçka që përfaqëson dhe, nga ana tjetër, Europa duke qenë në këtë pikëpyetjen e madhe nëse BE-ja do të vazhdojë të ekzistojë, ashtu siç ne e kemi njohur deri tani, duke pasur parasysh radikalët që po fitojnë dhe radikalët në përgjithësi kanë si ide kryesore prishjen, largimin nga BE-ja. A po përgatitemi për një rend të ri botëror, për një Europë që nuk e njohim?

Prapë po kthehem te Kisinger-i, i cili kur fliste për BE-në, së fundi, thoshte në mënyrë të qartë se Europa lindi si një vizion i Adenauer-it, De Gasper-it, Schuman-it e kështu me radhë, që funksionoi për një kohë të gjatë, por nuk mund të jetë më ajo që ishte në qoftë se funksionon si burokraci.

Mendoj se stili joburokratik i Presidentit të ri do të ndihmojë edhe BE-në vitalizuar më tej, dhe do që ta ndihmojë BE-në të ketë një politikë të jashtme më solide, më të qartë, më thelbësore dhe kur kam parasysh këtë është që t’u kushtojë rëndësi më shumë konflikteve para se ato të ndodhin dhe jo mbasi ndodhin. Ne patëm Pranverën Arabe, e cila në Egjipt nuk solli më shumë demokraci, përkundrazi.

Natyrisht që ishte një regjim me mjaft problem, por mënyra se si këto kriza u menaxhuan, përfshi edhe Libinë, përfshi edhe Sirinë, përfshi edhe Irakun, tregoi qartë se nuk kishte një strategji, tregoi qartë se nuk kishte disa prioritete që politika e jashtme bëri në funksion të reagimit në vendet përkatëse të opinionit publik për shkak të zgjedhjeve. Dhe këto janë konflikte pa mbarim, të cilat mund të sjellin në Europë me dhjetëra milionë refugjatë, nëse do të jetë kjo situatë që është në Libi, si një portë e hapur për të gjitha vendet e Afrikës që duan të ikin nga varfëria, mjerimi dhe do të donin të ndanin ato të mira që ka Europa e Bashkuar sot. Kështu që, padyshim, mendoj se jemi në një moment të ri, në një rivendosje të raporteve të reja në botë.

Unë besoj dhe dëshiroj shumë që të kemi një forcim të raporteve të mëtejshme të SHBA-së me Europën dhe BE-në, sepse kjo është shumë e rëndësishme për ne dhe për rajonin tonë të Ballkanit, po është shumë e rëndësishme edhe për vetë Shtetet e Bashkuara, edhe për vetë Europën në nivel më global dhe në këtë botë kaq të madhe ku ne shumë gjëra edhe nuk i kemi në dorë dhe duhet të jemi me këmbë në tokë, ajo që na mbetet si detyrë kryesore është të kujdesemi për vendin tonë dhe, njëkohësisht, të kujdesemi për marrëdhënie sa më të mira me fqinjët tanë, sepse kjo është jetike për stabilitetin tonë dhe për stabilitetin e rajonit tonë.

Në këtë mënyrë ne faktorizohemi më shumë dhe në këtë mënyrë ne kemi mundësi të kemi më shumë avantazhe se disavantazhe nga ndryshimet që do të ndodhin.