Botohet libri “Histori në Polifoni” i poetit Muhamet Tartari

Muhamet Tartari

Polifonia labe, kjo vlerë e paçmuar e kulturës shqiptare dhe pasuri botërore e UNESCO-s, u zhvillua, përpunua e pasurua në gjysmën e dytë të shekullit XX në saje të punës së madhe të poetëve, rapsodëve, këngëtarëve e valltarëve të kësaj treve. Krahas zhvillimit të këngës e valles labe në habitatin e saj natyral, studime të ndryshme kohë pas kohe kanë dokumentuar segmente të jetës së kësaj kënge.
Së fundi, sheh dritën e botimit për lexuesin libri “Histori në Polifoni” i poetit të Labërisë Muhamet Tartari. Ky libër, përmbledh një pjesë të një pune mëse 45 vjeçare të Tartarit në fushën e polifonisë labe, kulturës dhe arsimit. Libri sjell studime, ese dhe këngë të cilat trajtojnë një rrafsh historik që nga kryengritja e jugut kundër Tanzimatit, në mesin e shekullit të XIX, deri tek zhvillimet në fushën e arsimit pas Luftës së Dytë Botërore. Libri fokusohet në këngët e vjetra të Labërisë, të cilat u bëjnë dritë ngjarjeve më të mëdha historike të kësaj zone e më gjerë. Këto këngë edhe valle, janë dëshmitare të ngjarjeve të mëdha, në një kohë kur populli ynë ruante gjuhën e kulturën e tij përmes gojëdhënave. Ishte koha kur pushtimi osman, e ndalonte gjuhën dhe shkollat shqipe. Kënga e vallja labe, ishin pjesë e “arsenalit” të luftës, ishin bashkëluftëtare dhe historiane. Një theks i veçantë në këtë botim, vendoset në Luftën e Vlorës më 1920, duke përkujtuar përmes studimeve në këtë 100 vjetor figurat më të rëndësishme të asaj epopeje.

Kopertina e librit “Histori në polifoni” i autorit, Muhamet Tartarin

Në pjesën e dytë, autori fokusohet tek figura të ndryshme, të pushkës e penës, të valles e këngës, që dhanë kontributet e tyre në mëse dy shekuj për zonën e Labërisë. Në pjesën e tretë, shohin dritën e botimit tekste të poezive, këngëve e valleve labe të poetit Muhamet Tartari, që u kënduan në gjysmë shekulli nga grupet polifonike më në zë të trevës së Labërisë e deri tek Ansambi Kombëtar i Këngëve e Valleve, Ansambli i Ushtrisë etj.
Libri vjen me redaktimin e studiuesit të trevës së Labërisë, Prof. Dr. Bardhosh Gaçe si dhe me hyrje të akademikut Prof.Dr. Vasil S. Tole dhe botohet nga Shtëpia Botuese Toena.
“Para se faqet e kёtij libri tё ishin sё bashku, ato ishin tё shpёrndara fije-fije si pjesё e peizazhit kulturor qё Muhameti formoi me talentin, jetёn dhe veprimtarinё e tij krijuese mbi 50 vjeçare pёr njerёzit. Prandaj ato vijnё tek ne ashtu siç vijnё flora dhe fauna erёmirё e natyrёs shqiptare, tё cilat sjellin me vete gjithё elementet e botёs krijuese qё ka pёr autor Muhametin”, shkruan në hyrjen e botimit Prof. Tole, zëvendëskryetar i Akademisë së Shkencave.
Prof. Gaçe shkruan se poeti popullor Muhamet Tartari, e pasuroi më tej traditën e hershme të këngës dhe valles vranishiote, në vitet ’70 të shek. XX, i dha një vulë të re. “Në krye të grupit polifonik dhe valltarëve virtuozë të këtij fshati, ai shtegtoi për katër dekada nëpër skenat e festivaleve folklorike në Vlorë, Gjirokastër, Lezhë, Berat, por edhe në një varg vendesh europiane: Greqi, Kosovë, Francë, Turqi, Moldavi, Gjermani, Holandë, Itali e gjetkë, ku shfaqi vlerat e rralla të polifonisë labe. Në këtë pasuri të çmuar, ai ngriti mbi 800 tekste këngësh, jo vetëm për grupin polifonik të Vranishtit, por edhe për mjaft grupe të tjera në Mesaplik e Lumin e Vlorës, Himarë, Kurvelesh, Gjirokastër, Zagori, Mallakastër e deri në Ansamblin e Këngëve e Valleve Popullore në Tiranë.”
Poeti i Bregut, Lefter Çipa e vlerëson kështu punën e Muhamet Tartarit: “Muhamet Tartari është poeti – artist i shquar i Labërisë së Madhe. Krijimtaria e tij poetike është aq e dallueshme sa krijimet më të mira të poetit të Luftës së Dytë Botërore nga trevat tona, Memo Meto. Talenti i tij për mishërimin e teksteve poetike në vallen magjike të Vranishtit, është një majë e pakapshme suksesi në këtë një qind vjetësh të fundit. Në artin e Fosforinës Vënçe Labe, Muhamet Tartari është pagëzuesi më i shquar i valles burrërore.”
Koha Jonë