“Dashuria transatlantike” e Simone De Beauvoir, tashmë do të flasë shqip

Herët në ’47, Simone De Beauvoir ndërmori fluturimin e saj të parë nga Parisi i dërrmuar i pasluftës, drejt Nju Jorkut energjik të bumit amerikan. Ajo s’mund ta dinte kurrsesi se ky udhëtim, i nisur si një tur leksionesh nga një intelektuale reaksionare, do të përfundonte  me ndryshimin e perceptimit të saj për botën, dhe mbi të gjitha, për dashurinë.

“Një dashuri transatlantike” është një përmbledhje e letërkëmbimit të ethshëm mes Simone De Beauvoir dhe Nelson Algren-it, shkrimtarit amerikan më të njohur pas Heminguejit, që u botuan në Francë nga Sylvie Le Bon de Beauvoir, thjeshtra e shkrimtares. Tashmë, bota e kafeneve të Parisit, e avenuve të zhurmshme të Nju Jorkut dhe e kabareve të Çikagos, do të flasë shqip falë përkthimit të Alda Bardhylit.

Para se të njihej me Algren, De Beauvoir ia kish dedikuar jetën e saj angazhimit intelektual dhe idealeve, shpesh zhgënjyese të politikës së Luftës. Rinia e saj qe një kronikë e mbushur me bombardime, uri dhe fatalitet artistik. Por, gjërat ndryshuan pas nisjes së marrëdhënies me Jean Paul Startre, filozofin më të madh të shekullit në Francë. Madje, De Beauvoir u varros pranë Sartre, ndonëse në gisht mbante unazën e Algren, të cilin ajo shpesh e thërriste me përkëdheli “burri im i dashur”.

Dashuria mes Simonës dhe Nelsonit, anipse e bukur për nga natyra, ashtu siç të gjitha dashuritë e mëdha, ishte e destinuar të vdiste, apo thënë më mirë, të pësonte një vdekje të ëmbël, një vdekje nga ato që mund të mbarten vetëm në letra. Ata kishin shumë të përbashkëta. Të dy ishin majtistë të thekur; të dy të martuar me punën e tyre, dhe të dy shpirtërisht të pa përmbushur. Marrëdhënia aseksuale mes Sartre e Simonës, dhe suksesi i pamjaftueshëm i Algren e forcuan më tej lidhjen e tyre, dhe njëherësh e dobësuan atë.

Algren, një burrë tradicional i jugut amerikan, me një shpirt aventurieri, që ia dedikonte veprat e tij shtresës së varfër dhe punëtorëve të hekurudhave, s’mund të pranonte kurrë rolin e të “dytit”. Ndaj marrëdhënia e tyre u zbeh, ashtu si një tufë kartash në terrin e sirtarit. Letërkëmbimi u tejzgjat në vite dhe dashuria u vyshk, u kthye në një mirëkuptim mes miqsh të ngushtë, megjithëse për diçka jemi të sigurt: thellë në zemrat e tyre, ajo s’u shua asnjëherë.

Alda Bardhyli, e njohur për angazhimin e saj të gjatë në editorinë shqiptare, ka marrë përsipër përkthimin e më shumë se 600 letrave, duke jetuar pasditet e lakmueshme të Parisit, në kapërcyell mes modernizmit dhe surrealizmit të Max Ernst.

Libri i ngjan një muzeu kujtimesh, ku pas çdo hapi, pas çdo vështrimi drejt tablove, mund të dëgjosh një pëshpërimë, mundimin e penës mbi kartë, apo të qeshurat e Algren dhe De Beauvoir, atje në folenë e tyre të ngrohtë, në Wabansia.