George Bernard Shaw, dramaturgu irlandez, polemisti i thekur, ai që refuzoi paratë e Çmimit Nobel

Nga Albert Vataj

George Bernard Shaw (26 korrik 1856 – 2 nëntor 1950), ishte një nga dramaturgët më të mirë të historisë dhe bashkë-themelues i London School of Economics. Irlandezi që ishte kritik e polemist, ndikoi në teatrin perëndimor, por edhe në kulturë dhe politikë. Shaw shkroi mbi 60 vepra. Ishte i njohur për satirën bashkëkohore dhe ai u bë dramaturg kryesor i brezit të tij, ndërsa në vitin 1925 u nderua me Çmimin Nobel në letërsi.

George Bernard Shaw pati një fëmijëri të vështirë. Atmosfera ku ai u rrit ishte shumë më poshtëruese sa të jesh thjeshtë i varfër. Ai u mësua nga xhaxhai klerik, i cili i pengoi shkollimin. Show kur ishte vetëm 16 vjeç punoi si agjent në një zyrë shitblerje tokash. Vitet e mëvonshem do ta lidhnin atë me dijen dhe shkollën në rrethana aspak të favorshme. Një rol të veçantë në rritjen dhe edukimin e tij dha nëna, e cila ishte ndarë nga bashkëshorti dhe arrinte ta ndihmonte të birin me ato pak të ardhura që siguronte nga i shoqi mësues muzike. Jeta për George Bernard Shaw 20-vjeçar vijonte të ishte e vështirë, me plot pengime dhe mundësi sfiduese. Gjithsei ai arriti të merrte edukim në muzikë dhe në letërsi me suportin e nënës. Ai kalonte pasditeve në një dhomë në Muzeun Britanik, duke shkruar romane dhe duke lexuar atë që kishte humbur në shkollë. Gradualisht nisën të bëheshin të gjalla dhe vepruese mbrëmjet e tij të vetëarsimit plotësues, në ligjëratat dhe debatet, frymë që karakterizonte bashkëkohoren e klasës së mesme në Londrën intelektuale.

Fiksheni i tij gjysëmbiografik shkruar më 1879 dhe botuar në vitin 1930, dështoi totalisht. “Pasiguri” u hodh poshtë nga çdo botuesi në Londër. Katër romanet e tij të ardhshme patën të njëjtin fat të keq, siç ishin shumica e artikujve që ai i dorëzoi shtypit për një dekadë. Puna fillestare letrare e Shaw-t e shpërbleu atë më pak se 10 shilingë në vit. Një fragment i botuar pas vdekjes, si një roman i papërfunduar në vitin 1958 (por i shkruar 1887-88) ishte fillimi i tij i fundit të rremë në fikshën.

Pavarësisht dështimit, Shaw arriti të gjete veten gjatë kësaj dekade. Ai u bë një orator magjepsës, një polemist dhe kritik i ashpër, dhe një dramaturg i madh.

Refuzimi i parave të Nobelit

Në vitin 1926, shkrimtari George Bernard Shaw refuzon të pranojë paratë për Çmimin Nobel që kishte fituar, duke thënë: “Unë mund t’a fal Alfred Nobelin për shpikjen e dinamitit, por vetëm një djalli në formë njeriu mund t’i kishte shkuar në mendje për të shpikur Çmimin Nobel”. Çmimi Nobel u themelua në vitin 1895 nga kimisti suedez Alfred Nobel (1833- 1896), autor i rreth 350 shpikjeve, por më i famshëm për shpikjen e dinamitit.

Vlerësimi për Nolin

Kur Fan Noli botoi librin “Bethoven and French Revolution”, i dërgoi një kopje edhe kritikut George Bernard Shaw – ky iu përgjigj me shaka e kompliment: “Ngatërruat profesionin, kur u bëtë prift…”

Në Dublin mësoi për ndihmës të shitësit, më 1876 shpërngulet për në Londër. Është marrë me muzikë dhe kritikë të teatrit, ndërsa më 1925 është fitues i Çmimit Nobel për Letërsi. “Pygmalion”, tregim me temë dashuri-linguistikë për profesorin Higgins dhe Elizi Doolitle, sigurisht se është pjesa më e mirë dhe më e njohur teatrore e G.B.Shawit, por përveç këtyre komedive, ka shkruar edhe drama qytetare në stilin ibsenovian duke e kritikuar moralin gënjeshtar. Mjeshtër i gjuhëve të ndërsjella dhe paradokseve.

Një ndodhi dhe një ironi që i shkon ndoshta vetëm atij, Georges Bernard Shaw

Georges Bernard Shaw (26 korrik 1856 – 2 nëntor 1950) dramaturg i shquar anglez dhe personalitet politik Një avokat dhe një kirurg, miq të Bernard Shaw-t, ishin duke diskutuar gjatë darkës për dramaturgët dhe dramaturgjinë. Show dëgjonte dhe heshtte.

– E po tashi, përse nuk na treguat edhe ju ndonjë gjë? – i thanë miqtë. – Di vetëm një, – tha dramaturgu, – dhe do t’jua tregoj me pak fjalë. Gjatë një operacioni një kirurg, që unë e njoh, e humbi gjakftohtësinë dhe në vend që t’i hiqte pacientit organin e sëmurë, i hoqi atë pjesë të sistemit nervor që kishte lidhje me ndërgjegjen.

– E po mirë – e ndërpreu avokati, – po pastaj ç’ndodhi?

– I sëmuri – vazhdoi Show, – megjithatë u shërua, por meqënëse nuk ishte me ndërgjegje u bë avokat.

George Bernard Shaw dikur tha: “Shpesh e citoj veten time. Është si një erëz e shtuar në bisedat e mia”. Dhe ai kishte plot shprehje të mira nga të cilat mund të zgjedhësh.

1 – “Koha është një mësues i mirë, por i vret të gjithë nxënësit e saj”.

2 – “Një jetë e kaluar me gabime jo vetëm që është më e ndershme, por më e vlefshme se një jetë e kaluar duke mos bërë asgjë”.

3 – “Fuqia e vëzhgimit të saktë është quajtur zakonisht cinizëm nga ata që nuk e kanë këtë aftësi”.

4 – “Vetja e pandërgjegjshme është gjeniu i vërtetë. Frymëmarrja juaj bëhet keq në momentin që vetë e ndërgjegjshmja përzihet me të”.

5 – “Nuk ka sekrete të mbajtura më mirë sesa sekretet që supozojnë të gjithë”.

6 – “Ne mësojmë nga përvoja, se njerëzit nuk mësojnë kurrë ndonjë gjë nga përvoja”.

7 – “Mos i bëj të tjerëve atë që të tjerët të bëjnë ty, pasi nuk mund të keni të njëjtat shije”.

8 – “Ai s’di asgjë dhe mendon se di çdo gjë. Kjo tregon një karrierë të qartë politike”.

9 – “Nuk ka dashuri më të sinqertë se sa dashuria për ushqimin”

10 – “Ferri është plot i mbushur me muzikantë amatorë”.

11 – “Mënyra ime e të bërit shaka është të tregoj të vërtetën. Është shakaja më qesharake në botë”

12 – “Për aq kohë sa kam një dëshirë, kam një arsye për të jetuar. Kënaqësia është vdekje” .

13 – “Në burgun e parë që pashë ishte e gdhendur: Mos bëni keq, mësoni të bëni mirë, por ajo ishte e shkruar jashtë, kështu që të burgosurit nuk mund ta shihnin”.

14 – “Ata të cilët nuk ndryshojnë dot mendjen e tyre, nuk mund të ndryshojnë asgjë”

15- “Nuk luajmë më sepse plakemi. Plakemi sepse nuk luajmë më”.

16 – “Gazetat duket se e kanë të pamundur të diskriminojnë mes një aksidenti me biçikletë dhe kolapsit të një qytetërimi”.

17 – “Kërcimi: Shprehja vertikale e një dëshire horizontale të legalizuar nga muzika”.

18- “Sikur të gjithë ekonomistët në botë të ishin vënë njëri pas tjetrit, nuk do të arrinin asnjë konkluzion”.

19- “Rregulli i artë është se nuk ekzistojnë rregullat e arta”.

20- “Nëse nuk shkëputesh dot nga skeleti i familjes, ju mund ta bëni atë të kërcejë”.

21 –“Rinia është e mrekullueshme. Sa krim që shpenzohet më kot tek fëmijët”.

22 –“ Martirizimi është e vetmja mënyrë si një njeri mund të bëhet i famshëm pa aftësi”.

23- “Mungesa e parave janë rrënja e gjithë të këqijave”

24- “Kur një gjë është për të qeshur, kërko me kujdes për një të vërtetë të fshehur.”

25- “Fuqia e vëzhgimit të saktë është quajtur shpesh cinizëm nga ata që nuk e kanë atë.”

26- “Shkenca kurrë nuk zgjidh një problem pa krijuar dhjetë të tjerë.”

27- “Nuk ka dashuri më të sinqertë se ajo për ushqimin”

28- “Potinusi: Është e mundur që Çezari, zotëruesi i botës ka kohë të merret me çikërrima te tilla si puna e taksave?

Çezari: Miku im, taksat janë lufta më e rëndësishme e një perandori“. –George Bernard Shaw (Çezari dhe Kleopatra)

29- “Nuk kemi të drejtë të konsumojmë lumturinë nëse nuk e prodhojmë atë, si dhe nuk kemi të drejtë të konsumojmë pasuri pa e fituar me mund”.

30- “Kujdes nga dituria e devijuar sepse ajo është më e rrezikshme se padituria”.