Përcillet pa zhurmë Fatos Arapi, Kadare: I çmuar për letërsinë shqipe

“…Atdheu është varr i hapur, është varr./Një jetë drejt tij shkon me besë që lind./Në një pikë loti mbyt lotin fatvrarë./ Në një pikë loti lirinë e lind”.

Dje, trupi i Fatos Arapit iu dorëzua tokës, bashkë me lotin parak të lindjes dhe të fundit, të vdekjes. Iu bashkua të vdekurve të vet, ndërsa të gjallëve nuk mund t’u ikë. Një nga poetët më të mëdhenj bashkëkohorë shqiptarë u nda nga jeta në moshën 88- vjeçare. Ndoshta shumë nuk e mendonin të gjallë. Ashtu si Lasgushi. Prej vitesh ishte tërhequr brenda mureve të shtëpisë. As miqtë e tij nuk i takonte.

Thoshin se ishte i sëmurë, ose ai vetë kishte zgjedhur të mos takonte më askënd. Dhe ashtu, larg çdo zhurme, ai u shua dhe iku përgjithmonë nga kjo botë. Të tillë deshën ta mbanin lajmin e vdekjes edhe familjarët e tij. Asnjë njoftim në media. Lajmi ishte i vështirë edhe për t’u konfirmuar, por i biri, Tolja, iu përgjigj gjithsesi mesazhit të ngushëllimit.

Asnjë ceremoni zyrtare siç do ta meritonte një poet i madh si ai, ndërsa kemi parë ceremoni pompoze me shi karafilash të bardhë me poezi e këngë. Por fundja, siç thoshte im gjysh: “Kur të vdes, mund të më hidhni edhe në kanal, po mbylla sytë, nuk shoh më”. Fatos Arapi kishte nevojë ta nderonin sa qe gjallë. Nuk pati për të as përvjetorë lindjesh, as vlerësime presidenciale kur e dimë fare mirë që të tilla urdhra e dekorata janë ngulur në gjithfarë gjoksesh, ndër ta edhe figura të pavlera dhe të diskutueshme. Dhe kështu nuk është aspak e çuditshme pse Fatos Arapi, prej ndoshta 10 vitesh e refuzoi këtë realitet, që nuk njeh sistem vlerash.

Siç do të thoshte poeti Bardhyl Londo, ai ishte i tmerruar nga e përditshmja e ashpër e dhunshme dhe preferoi realitetin e tij të ëndërruar. “Hej, vënd!/Plot diell e pa dritë!/Pagan dhe fron për perënditë./Jetojmë nër male të lartë,/ku qiellin me dorë mund të zëmë/dhe prapë:/në ç’humnera kemi rënë!/ Hej, vënd,/ që ngjyrat e Jonit,/ erërat e portokallit plot me lule/ mbyll/ në një vorbë fasule./Dhe ndihesh/ i pasur në varfërinë tënde,/i lirë/në robërinë tënde… / Hej, vënd,/që, prej dhimbjes,më bën të çmendem”. Kështu shkruan vetë poeti. Dje politikanët i dedikuan nga një status homazh poetit, por ndoshta duhet të ishin kujtuar më herët për të… “Sikur ta kishim dashur pak më shumë…”.

Dhe trupi i pajetë i Fatos Arapit u përcoll dje në një ceremoni të mbyllur familjare, në orën 14:00. Shumë miq e shokë nuk e mësuan në kohë dhe nuk arritën t’i hidhnin një grusht dhe. Por askush nuk nguroi të flasë për të. Të gjithë janë në një mendje: Fatos Arapi është një poet i rrallë, ndoshta më i miri, që foli me vetë poezinë e tij, pa pasur nevojë për t’u përlyer me angazhime politike.

Madje as për veprën e tij nuk dëshironte të fliste më. Rreth katër vjet më parë, dolën në qarkullim katër vëllime me poezitë e zgjedhura të tij, përzgjedhur prej tij e përgatitur prej të birit. Nuk doli ta promovonte askund. Me sa duket, ky ishte testamenti i tij. Aty ku ai kishte mbledhur poezitë e tij të dhimbjes dhe të lotit, për vendin, për dashurinë, për detin, për Tanjën, që dikur la në Sofje e qau me të si fëmijë kur e takoi pas 50 vjetësh… Trupi i Fatos Arapit u përcoll dje për në banesën e fundit, por Fatos Arapi është mes atyre katër vëllimeve e shumë të tjera syresh, sepse siç thotë poeti Preç Zogaj, “Fatos Arapi është nga brumi i poetëve të mëdhenj lirikë që e kanë kohën përpara”.

Të dhimbshme e ka quajtur ndarjen nga jeta të poetit Fatos Arapi, shkrimtari Ismail Kadare. Ky i fundit, që bashkë me Agollin dhe Arapin hapën një tjetër epokë në poezinë shqipe në vitet ’60, e kujton si një mik dhe koleg të dashur, që do të ketë një vend të veçantë në letërsinë shqipe.

Përmes një mesazhi, Kadare shprehet për humbjen e poetit. “Pas ikjes së Dritëro Agollit, letërsia shqipe i ka gjithmonë e më të vështira humbjet e tjera, të dhimbshme si kjo e Fatos Arapit. Shkrimtar i rëndësishëm, me një jetë dhe krijimtari dramatike të shtrirë në dy epoka, Fatos Arapi, mik dhe koleg i dashur, u bë pjesë e pandarë e kalendarit letrar shqiptar të shekujve XX dhe XXI. Dëshmia e tij artistike do të jetë e veçantë dhe e çmuar në kronikën e gjatë të letërsisë shqipe”.

Burimi: Panorama