Studiuesi Resulaj: Si i zbuluam dokumentet e panjohura të Shpalljes së Pavarësisë

Shqipëria nuk e ka aktin e Pavarësisë të saj, por tashmë ka gjashtë dokumente historike të paekspozuara dhe të panjohura deri më tani që janë paraprirëse të aktit e që tregojnë krijimin e shtetit shqiptar.

Dokumentet historike për shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë janë gjetur nga studiuesi Resul Resulaj, një i ri i apasionuar pas së shkuarës së vendit tonë, së bashku me koleksionistin Eros Hoxha.

Bëhet fjalë për mandatet autentike, origjinale të disa prej qyteteve kryesore të Shqipërisë që mandatojnë të zgjedhurit e tyre për Kuvendin e Vlorës në vitin 1912.

“Dokumentet që kemi arritur të gjejmë janë dokumentet e periudhës së pavarësisë së disa qyteteve të Shqipërisë të nëntorit të vitit 1912 ku përfshihet qyteti i Tiranës, Shijakut, Elbasanit, Peqinit, Struge – Ohër, Pejë. Këto dokumente përfaqësojnë mandatimin e përfaqësuesve të parisë së qyteteve të Shqipërisë për të marrë pjesë në Kuvendin e Vlorës dhe për të gjetur zgjidhje për fatin e të ardhmes së Shqipërisë”, shprehet Resulaj.

Resulaj rrëfen se gjetja e këtyre dokumenteve ka qenë rastësore, të cilat fill u verifikuan edhe për autenticitetin e tyre. “Ka qenë rastësi gjetja e dokumenteve dhe më pas verifikimi i autenticitetit të tyre në Arkivin Qendror të Shtetit”.

Sipas Resulaj, këto dokumente janë ruajtur deri në vitet ’50 nga sekretari i Ismail Qemalit, Qemal Karaosmani.

“Dokumentet kanë qenë pjesë e fondit të qeverisë së Pavarësisë 1912-1914 dhe janë arkivuar dhe ruajtur nga Sekretari i Ismail Qemalit, Qemal Karaosmani, i cili i ruajti në vazhdim të gjithë fondin e periudhës së pavarësisë. Mendohet se janë në total 30 mandate të delegatëve të qyteteve dhe krahinave të ndryshme që morën pjesë në Kuvendin e Vlorës. Dokumentet u ruajtën nga Qemal Karaosmani deri në vitet ’50, pasi në ato vite ai u persekutua nga regjimi komunist në Kavaje, më pas fondi i tij u shpërnda në drejtime të ndryshme për miqtë dhe bashkëpunëtorët, shumë prej të cilëve nuk e dinin rëndësinë e dokumentacionit”, u shpreh më tej Resulaj.

Dokumentet janë në osmanishte dhe vijnë nga disa qytete. Vetëm njëri nga dokumentet, ai i Peqinit nga gjashtë dokumentet është në shqip dhe në osmanishte, me firmat përkatëse dhe vulat e të gjithë parisë së qytetit të Peqinit. Fakti që dokumenti i Peqinit është edhe në shqip, sipas Resulajt tregon edhe zanafillën e shkrimit të gjuhës shqipe, “dokumenti i Peqinit është në shqip dhe shumë firma janë në shqip”.

Në total janë gjashtë dokumente: Dokumenti i parë është Mandati i Delegatëve për Pavarësinë i qytetit të Pejës; Dokumenti i dytë, Mandati i Delegatëve për Pavarësinë i qytetit të Shijakut; Dokumenti i tretë, Mandati i Delegatëve për Pavarësinë i qytetit të Elbasanit; Dokumenti i katërt, Mandati i Delegatëve për Pavarësinë i qytetit të Ohër-Strugë; Dokumenti i tjetër është Mandati i Delegatëve për Pavarësinë i qytetit të Peqinit, ndërsa dokument më vete është Mandati i Delegatëve për Pavarësinë e qytetit të Tiranës.