Vjen në shqip shkrimtarja suedeze Sofia Lundberg

Shkrimtarja suedeze Sofia Lundberg vjen në shqip me librin që e bëri të njohur në gjithë botën, “Libri i kuq i adresave”. Libri është botuar nga IDK dhe vjen në shqip nga Virgjil Muçi.

***

Ai bllok me kapak të kuq lëkure, që dikur asaj ia kishte dhuruar i ati, ishte për të gjëja më e shtrenjtë. Aty ishte historia e jetës së saj: që kur, fare e re në moshë, kish punuar si shërbyese në Stokholm, më pas, kur qe bërë modele për shtëpitë e modës në Paris, e në fund në Nju Jork, ku kishte vajtur të jetonte në prag të Luftës së Dytë Botërore. Aty, në atë bllok të vogël të kuq qenë të gjithë ata që ajo kishte njohur e dashur, të afërm, miq, dashnorë, secili prej të cilëve kishte një vend të vetin në romanin e jetës së saj, secili syresh me një histori të vetën. E shfletonte gati përditë: herë për të shtuar në të një emër, e një adresë të re. Herë të tjera thjesht për të vizituar hartën e saj të kujtimeve, e nganjëherë edhe për të shtuar një X para emrave të atyre që tashmë s’ishin më. Sepse Dorisi e ndjente për detyrë t’i mblidhte gjithë ato histori bashkë, në mënyrë që një ditë mbesa e saj e dashur Xheni, i vetmi njeri i afërm që i kishte mbetur, të kishte mundësi të njihej me historinë e jetës së saj aq të vrullshme që ajo kishte patur mes Stokholmit, Parisit, e Nju Jorkut. Dhe të njihej dhe me Alanin, njeriun që ajo kishte dashur më shumë në jetë…

Në jetën e njeriut janë të pakët ata libra që lexuesi i mbart përjetë me vete. Për mua ky libër është pikërisht një prej atyre.- Nina George

Një libër i bukur për jetën, kujtesën, për fuqinë e miqësisë dhe dashurisë.- Katarina Bivald

Sofia Lundberg ka shkruar një libër të mrekullueshëm… Një libër fantastik, plot romantizëm, e dashuri.- Jan-Philipp Sendker

Skeda e Librit

Titulli: Libri i kuq i adresave

Autori: Sofia Lundberg

Përktheu: Virgjil Muçi

Numri i faqeve:  340 fq

Çmimi: 1000 lekë

Botues: Botimet IDK

ISBN:  978-9928-136-77-0

Mbi autoren

Sofia Lundberg. Shkrimtare gazetare, jeton në Stokholm, Suedi, e cila që me romanin e saj të parë “Libri i kuq i adresave”, të përkthyer në shumë gjuhë, u bë e famshme në mbarë botën, duke u kthyer në një fenomen letrar.

Disa faqe të librit…

KRIPORJA. KUTIA E BARNAVE. Tasi i hapeve. Aparati i tensionit në kutinë e vet plastike në formë vezake. Xhami zmadhues me rripin prej dantelle në ngjyrë të kuqe, i marrë nga perdet e Krishtlindjeve, i lidhur me tre nyje të mëdha. Telefoni me numrat jashtëzakonisht të mëdhenj. Libri i vjetër i adresave, kapaku i të cilit në lëkurë të kuqe i kishte cepat të përthyer duke zbuluar kësisoj letrën e zverdheme në brendësi. Ajo rregullon gjithçka me kujdes në mes të tryezës së kuzhinës. Ato duhet të vendosen mirë e bukur në një vijë. Mbulesa prej linoje në ngjyrë të kaltër, e hekurosur për merak, nuk duhet të ketë asnjë rrudhë.

Çast qetësie teksa hedh sytë nga rruga me mot të zymtë. Njerëzit nxitojnë, me ose pa ombrella. Pemët e zhveshura. Uji rrjedh rrëke në asfaltin e mbuluar nga lluca.

Një ketër vrapoi si shigjetë përgjatë një dege dhe sytë i ndritën nga një vetëtimë lumturie. Ajo u zgjat përpara duke ndjekur me kujdes lëvizjet e mjegulluara të krijesës së vogël. Bishti si xhufkë i tundej sa nga njëra anë në tjetrën teksa lëvizte plot gjallëri degë më degë. Më pas ketri kërcen poshtë në rrugë e zhduket me shpejtësi drejt një aventure të re.

Duhet të jetë pothuajse ora e ngrënies, mendon ajo duke fërkuar barkun. Merr xhamin zmadhues dhe me dorën që i dridhet e ngre drejt orës së artë të dorës. Numrat janë ende shumë të vegjël dhe nuk i mbetet gjë tjetër veçse të heqë dorë. Rreh duart me qetësi në prehër dhe për një çast mbyll sytë duke pritur tingullin e njohur të derës kryesore.

– Po dremisje, Doris?

Befas e zgjon nga gjumi një zë jashtëzakonisht i lartë. Ndjen një dorë mbi shpatulla dhe e përgjumur përpiqet të buzëqeshë e të përshëndesë me kokë kujdestaren e re që është përkulur mbi të.

– Me sa duket.

Fjalët i ngecën dhe kroi fytin.

– Urdhëro, pi pak ujë.

Kujdestarja nxiton t’i zgjasë një gotë dhe Doris rrufit disa gllënjka.

– Faleminderit… Më fal, po ta kam harruar emrin. Ka ardhur prapë një vajzë e re. Tjetra para saj u largua; u ishte rikthyer studimeve.

– Jam unë, Doris. Ulrika. Si je ti sot? – e pyeti ajo, por pa ndalur të dëgjojë përgjigjen.

E vërteta qe që as Doris nuk i dha ndonjë përgjigje.

Ajo sheh në heshtje lëvizjet e nxituara të Ulrikës në kuzhinë. E sheh tek nxjerr piperin dhe fut sërish kriporen në dollap. Në nxitim e sipër bën rrudha në mbulesën e tryezës.

– Të kam thënë, mos i shto kripë, – thotë Ulrika, me tasin e ushqimit në duar. I hedh Dorisit një vështrim të sertë. Doris tund kokën dhe psherëtin ndërkohë që Ulrika zhvesh mbështjellësen plastike. Salcën, patatet, peshkun dhe bizelet, të përziera të gjitha bashkë, i derdh në një pjatë qeramike në ngjyrë kafe. Ulrika fut pjatën në mikrovalë dhe e programon për dy minuta. Furra nis të punojë me zhurmë të mekur dhe aroma e peshkut fillon të përhapet ngadalë në apartament. Teksa pret, Ulrika nis të lëvizë gjërat e Dorisit: bën pirg njëra mbi tjetrën gazetat dhe postën, nxjerr enët nga pjatalarësja.

– Është ftohtë jashtë?

Doris kthehet sërish e sheh shiun me shtamba. Nuk i kujtohet se kur ka qenë hera e fundit që ka shkelur jashtë derës. Ishte verë. Ose ndoshta pranverë.

– Poo, uh, u bë si dimër. Pikat e ujit ndjeheshin gati si kokrriza akulli sot. Jam e lumtur që kam makinë e nuk më duhet të eci. Gjeta vend në rrugën tënde, menjëherë jashtë derës. Aty ku jetoj unë në periferi, është shumë më lehtë të gjesh parkim. Këtu në qytet nuk ka shpresë, por ndonjëherë je me fat.

Fjalët rrjedhin lumë nga goja e Ulrikës e më pas zëri u shndërrua në një zukatje të zbehtë. Një këngë pop; Doris e njeh në radio. Ulrika sillet si fugë vërdallë e largohet. Po pastron pluhurat në dhomën e gjumit. Doris mund të dëgjojë rrapëllitjet e saj lart e poshtë dhe shpreson të mos përmbysi vazon, atë të pikturuarën me dorë që e ka aq për zemër.

Kur kthehet, Ulrika mban në njërin krah një fustan. Është ngjyrë bordo, i leshtë, ai me mëngët me pufka dhe me një fije që i varet nga pala. Doris ishte përpjekur ta këpuste herën e fundit që kishte veshur fustanin, por dhimbja në shpinë ia bëri të pamundur të arrinte deri poshtë gjunjëve. Ajo zgjat njërën dorë për ta kapur, por i shkoi huq kur Ulrika kthehet befas dhe e var fustanin mbi karrige. Kujdestarja kthehet sërish dhe fillon t’i zbërthejë Dorisit fustanin e shtëpisë që mban të veshur. Ajo tërheq me kujdes e i liron njërin krah dhe Doris rënkon lehtasi kur shpina e lënduar dërgon një valë dhimbjeje deri lart në shpatulla. Është gjithmonë aty, ditënatë. Kujtesë për moshën e saj.

– Kam nevojë të çohesh në këmbë tani. Do të numëroj deri në tre dhe do të ngre, OK?

Ulrika vendos një krah rreth saj, e ndihmon të ngrihet në këmbë dhe i heq fustanin e shtëpisë duke ia tërhequr lart. Doris ka mbetur në këmbë, në kuzhinë, në dritën e ftohtë të ditës, lakuriq vetëm në të brendshme. Edhe ato duhen ndërruar. Ajo mbulon veten me njërin krah teksa i zbërthehet gjimbajtësja. Gjinjtë i bien lirshëm mbi bark.

– O e shkreta ti, u bëre akull! Eja këtu, eja të të çoj në banjë.

Ulrika e merr nga dora dhe Doris e ndjek pas me kujdes, me hapa të lëkundur. Ndjen gjinjtë t’i lëkunden, shtrëngon fort njërin krah mbi to. Banja është më e ngrohtë, falë ngrohjes që vjen nga poshtë pllakave, heq pantoflat dhe shijon ngrohtësinë nën shputat e këmbëve.

– Mirë, eja të veshim fustanin. Ngriji krahët

Bën si i thotë, por krahët arrin t’i ngrejë vetëm deri në lartësinë e gjoksit. Ulrika e ka të vështirë me stofën e fustanit por më në fund arrin ta tërheqë e t’i nxjerrë kokën Dorisit. Kur Doris e sheh në sy, Ulrika buzëqesh.

– Kuku! Sa ngjyrë e bukur, të shkon. Do edhe pak buzëkuq? Ndoshta edhe pak pudër në faqe?

Kutia e tualetit është hapur mbi një tryezë të vogël pranë lavamanit. Ulrika merr buzëkuqin, por Doris tund kokën dhe e kthen në anën tjetër.

– Edhe sa kohë i duhet ushqimit? – pyet teksa ktheheshin në kuzhinë.

– Ushqimi! Ah! Sa budallaqe jam, e harrova fare. Më duhet ta ngroh prapë.

Ulrika nxiton te mikrovala, hap derën dhe e mbyll sërish, e programon për një minutë dhe shtyp butonin për ta ndezur. Shtie pak lëng me fruta pylli në një gotë dhe e vendos pjatën mbi tryezë. Doris rrudh buzët kur sheh qullin e trashë, por uria e bën të ngrejë pirunin e ta çojë në gojë.

Ulrika i ulet përballë me një filxhan në dorë. Atë të pikturuarin me dorë, atë me trëndafila rozë. Filxhanin që Dori nuk e përdorte kurrë për vete nga frika se mos e thyente.

– Kafja është lëng i artë, – tha Ulrika. – A po jo?

Doris tundi kokën me sytë e ngulur te filxhani.

Mos e hidh.

– U ngope? Ulrika e pyet mbas një farë kohe që po rrinin të ulura në heshtje. Doris pohon me kokë dhe Ulrika ngrihet të largojë pjatën. Ajo kthehet me kafen e nxehtë që avullonte në një tjetër filxhan. Një në ngjyrë blu të errët të markës Höganäs.

– Me në fund! Tani mund të marrim pak frymë lirisht… hmm?

Ulrika buzëqesh dhe ulet sërish.

– Kjo kohë, shi dhe vetëm shi, shi, shi. Duket sikur s’ka për të pushuar kurrë.

Doris bën t’i përgjigjet, por Ulrika vazhdon:

– Po vras mendjen nëse lashë ndonjë palë çorape më tepër në çerdhe. Ka të ngjarë që vogëlushët të bëhen qull sot. Fundja, duhet të kenë ndonjë palë rezervë që mund t’i marrin hua. Do më duhet ta marr fëmijën të grindur e pa çorape. Gjithmonë do ketë ndonjë shqetësim nga fëmijët. Por ma merr mendja ti e di si është? Sa fëmijë ke?

Doris tundi kokën.

– Oh, asnjë? E shkreta, domethënë nuk ke asnjë që të viziton? Ke qenë ndonjëherë e martuar?

Këmbëngulja e kujdestares e çuditi Dorisin. Zakonisht këto gra të reja nuk bëjnë të tilla pyetje, të paktën jo kaq hapur gjithsesi.

– Po ti duhet të kesh shoqe, apo jo? Që vijnë ndonjëherë? Sidoqoftë, ai duket mjaft i trashë. – Ajo tregon me gisht librin e adresave mbi tryezë.

Doris nuk përgjigjet. Ajo ia ngul sytë fotografisë së Xhenit. Është në korridor, por kujdestarja nuk e ka vënë re kurrë. Xheni, e cila është kaq larg, e megjithatë gjithmonë kaq pranë në mendimet e saj.

– Mirë pra, dëgjo, – vazhdon Ulrika. – Më duhet të nxitoj. Mund të flasim më gjatë herën tjetër.

Ulrika fut filxhanët në pjatalarëse, madje edhe atë të pikturuar me dorë. Më pas ndez makinën, i jep edhe një të fshirë të fundit dollapit me leckën e enëve, dhe pa e kuptuar Doris del nga dera. Nga dritarja shikon Ulrikën që vesh pallton duke ecur dhe futet në një makinë të vogël të kuqe që mban logon e agjencisë mbi derë. Me këmbët zvarrë Doris i afrohet pjatalarëses dhe ndërpret larjen. Nxjerr filxhanin e pikturuar me dorë, e shpëlan me kujdes dhe me pas e fsheh në fund të dollapit, mbrapa tasave të thellë të ëmbëlsirave. E kontrollon nga çdo anë. Nuk duket më. E kënaqur, ulet sërish në tryezën e kuzhinës dhe sheshon mbulesën me duar. Rregullon gjithçka me kujdes. Kutia e barnave, pilulat, kutia plastike, xhami zmadhues dhe telefoni janë sërish në vendet e duhura. Kur zgjatet të kapë librin e adresave, dora ndalon dhe ajo e lejon të qëndrojë aty. Nuk e ka hapur prej kohësh, por tani ngre kapakun dhe ndesh një listë me emra mbi faqen e parë. Shumicës u ishte hequr vizë. Në anë, e ka shkruar disa herë. Një fjalë. Vdekur.