Ç’mund të na mësojë Dubrovniku, qyteti i ndërtuar rreth karantinës

Që nga kohërat e lashta, shoqëritë janë përpjekur të ndajnë njerëzit e sëmurë nga ata që nuk ishin infektuar. Izolimi i të sëmurëve daton që nga koha e Dhjatës së Vjetër. Ndërkohë që Covid-19 po përhapet në të gjithë globin, të gjithëve na është këshilluar që të “vetë-karantohemi”. Për të kuptuar rëndësinë e izolimit gjatë kësaj pandemie moderne, është e rëndësishme të kthehemi tek origjina e vetë fjalës “karantinë”, gjurmët e së cilës shihen që në Europën mesjetare. Gazeta “Si” ju sjell më poshtë një qasje aspak të largët me situatën që po kalojmë:

Fjala “karantinë” vjen nga italishtja: në përpjekje për të mbrojtur qytetet bregdetare nga murtaja që u përhap në Europën e Shekullit XIV, anijet që vinin në Venecia nga portet e infektuara u kërkohej të lëshonin spirancën për 40 ditë (quaranta giorni) para se të zbrisnin, një praktikë që përfundimisht u bë e njohur si karantinë. Edhe murtjaja kishte ardhur nga Kina.

Në vitin 1374, në Venecia urdhëroi të gjitha anijet dhe pasagjerët të vendoseshin në ishullin e afërt të San Lazzaro, derisa këshilli i posaçëm i shëndetit u jepte atyre leje për të hyrë në qytet. “Kjo çoi në diskriminimin e anijeve dhe udhëtarëve nga vende të caktuara,” shkruan autori Ante Milošević,

Në të gjithë Detin Adriatik në Raguzë (Dubrovniku i sotëm, Kroacia), Venecia miratoi një ligj që u kërkonte të gjitha anijet në hyrje dhe karvanët tregtarë që vijnë nga zonat e infektuara të qëndronin në 30 ditë izolim. Legjislacioni, thoshte se ata që vijnë nga zonat e infektuara nga murtaja nuk do të hyjnë në Ragusa ose rrethet e saj, por duhet të kalojë një muaj në qytetin e afërt të Cavtatit ose ishullin e Mrkan me qëllim dezinfektimin përpara se të hynte në qytetin me mure mesjetare.

“Prandaj, Dubrovniku zbatoi një metodë që ishte jo vetëm e drejtë, por edhe shumë e mençur dhe e suksesshme, dhe mbizotëroi në të gjithë botën,” shkruan Milošević.

Dubrovnik ishte porti i parë mesdhetar që sekuestroi njerëz, kafshë dhe mallra që vinin nga zonat e infektuara nga deti ose toka, duke i mbajtur ato të ndara nga popullata e shëndetshme, ndërsa Venecia ndaloi të gjitha anijet dhe tregtinë, duke ndalur jetën në qytet. Republika Ragusan vendosi gjoba shumë të rrepta për shkelësit që nuk ndoqën ligjin e karantinës 30-ditore Në fillim, karantina ishte 30 ditë, por përfundimisht u zgjat në 40 ditë si në Venecia.

Askush nuk e di saktësisht pse periudha e izolimit u ndryshua nga 30 në 40 ditë: disa sugjerojnë se 30 ditë u konsideruan të pamjaftueshme për të parandaluar përhapjen e sëmundjes, pasi periudha e saktë e inkubacionit ishte e panjohur; të tjerë besojnë se karantina 40-ditore ishte e lidhur me respektimin e krishterë të Kreshmës; ndërkohë që disa të tjerë besojnë se karantina 40 ditore bazohet në ngjarje biblike si përmbytja e madhe, qëndrimi i Moisiut në Mt Sinai, ose qëndrimi i Jezusit në shkretëtirë. Venecia e bëri zyrtare izolimin 40 ditë në 1448, kur Senati Venecian i shtoi 10 ditë karantinës për anijet që hynin në portin e saj.

Në Lazaretto, administrata e Dubrovnikut e mbështeti idenë e karantinës si rezultat i përvojës së saj duke izoluar viktimat e lebrozës për të parandaluar përhapjen e sëmundjes. Gjatë historisë së tij, Dubrovniku u shkatërrua nga sëmundje të shumta, me lebrozën dhe murtajën që paraqisnin kërcënimet më të mëdha për shëndetin publik.

Dubrovniku, Gazeta Si, 2020
Dubrovniku ka qenë gjithmonë një qytet i njohur me udhëtarët nga e gjithë bota. Pasi Ragusa ngriti spitalin e parë të përkohshëm të murtajës në Europë në ishullin Mljet, objektet e karantinës në të gjithë Europën u bënë të njohura si “lazarettos”.

Miloševići tha se pas legjislacionit të izolimit të Raguzës në vitin 1377, karantina u zbatua së pari në Cavtat, një qytet i vogël i vendosur në jug-lindje të Dubrovnikut, dhe në ishujt e afërt (Supetar, Mrkan dhe Bobara). Fillimisht, akomodimi në karantinë ishte i dobët, i improvizuar, në kasolle, tenda dhe ndonjëherë në ajër të hapur. “E mira e kasolleve ishte se ato mund të digjen lehtësisht si masë dezinfektimi, “tha ajo. Në vitin 1397, u mor një vendim për krijimin e një karantine në Manastirin Benedikti në ishullin Mljet. Më pas një karantinë e madhe dhe më moderne u ndërtua në ishullin e Lokrum.

Më 12 shkurt të vitit 1590, Senati i Dubrovnikut dekretoi se karantina e fundit duhet të ndërtohej në Ploče, hyrjen lindore të Qytetit të Vjetër. Ndërtimi i kompleksit përfundoi rreth vitit 1647 dhe në 1724, Senati e shpalli atë si një pjesë integrale të fortifikimeve të qytetit.

“Karantina ruajti funksionin e tij origjinal shumë kohë pas rënies së Republikës së Dubrovnikut, por ne nuk e dimë vitin kur u shfuqizua si një institucion i kujdesit shëndetësor; sipas të dhënave arkivore nga Arkivi Kombëtar në Dubrovnik, ishte rreth vitit 1872, ”thotë Milosevic. “Kjo ndërtesë mbresëlënëse prej guri përfaqëson jo vetëm një kompleks unik arkitekturor, por edhe një institucion që përshkruan më së miri trashëgiminë e pasur mjekësore të Dubrovnikut të vjetër.”

Karantina e Dubrovnikut, Gazeta Si, 2020
Karantina e Dubrovnikut, sot një atraksion turistik që organizon ngjarje kulturore si koncerte dhe vallëzime folklorike tradicionale Linđo (Lindjo), janë një kujtesë e largpamësisë së qytetit në luftën kundër sëmundjeve infektive shekuj më parë.

Ivan Vuković Vuka, një udhërrëfyes historik në Dubrovnik i cili ka lindur dhe është lindur në qytet thptë se karantina, e njohur nga qytetarët si “Lazaret”, ndodhet afërsisht 300 metra jashtë mureve të gurtë të qytetit të vjetër. “Brenda mureve të qytetit çdo lloj sëmundje mund të përhapet me lehtësi, kështu që objektet e karantinës janë zona shumë të gjera dhe të bollshme të ndara në 10 ndërtesa shumëkatëshe, kështu që gjithmonë ka ajër të mjaftueshëm,” tha ai.

Kompleksi përbëhet nga 10 karantina, pesë oborret dhe dy ndërtesa për mjekët. Sipas historianëve, të gjithë udhëtarët që kishin ardhur nga zona të dyshimta (të infektuara) ishin vendosur nëpër shtëpiza.

Udhëtarët e karantizuar mund të shëtisnin lirshëm nëpër kompleks dhe madje kishin tarraca ku mund të merrnin ajri të pastër, por ata e kishin të ndaluar të përziheshin me ata që tashmë ishin çliruar nga karantina ose me këdo që jetonte jashtë kompleksit.

Me qytetin që ndodhet aktualisht nën karantinë për shkak të Covid-19, turizmi, “gjaku” i ekonomisë kroate dhe një nga rrjedhat kryesore të të ardhurave të Dubrovnikut, është ndalur. Të gjitha anijet e lundrimit janë ndaluae deri në qershor.

Kroacia zbatoi një ndalim të përkohshëm të tranzitit përmes vendkalimeve kufitare për të ndihmuar në parandalimin e përhapjes së virusit. “

“Edhe gjatë luftës së viteve ’90, Dubrovniku nuk ishte aq bosh,” tha Milosevic. “Ju mund të dëgjoni heshtjen dhe madje tingujt e kalldrëmit.”

Për dallim nga ligji i dikurshëm i karantinës i Dubrovnikut, sot, njerëzit kanë mundësinë e vetë-karantinës në komoditetin e shtëpive të tyre, megjithatë, problemi i njerëzve në Dubrovnik është se ata gjithashtu jetojnë në bashkësi të mëdha me prindërit dhe gjyshërit e tyre, kështu që ata duhet të kujdesen që të mos infektohen për shkak të brezit të vjetër,” tha Milosevic.

Për më tepër, kaq shumë, në 600 vitet e fundit nuk ka ndryshuar shumë në lidhje me protokollet e karantinës, të cilat Dubrovniku i ka zbatuar shumë herë ndër shekuj dhe shërbejnë si kujtesë në këto kohë të tanishme: “Izolimi dhe disiplina janë dy gjërat e rëndësishme,” përfundon ai.