Aktorët e brendshëm dhe të jashtëm në luftën e Sirisë

Nga Hajro LIMAJ * – Në Siri, e cila është kthyer një arenë  e përgjakëshme e luftës së brendëshme nga Marsi I vitit 2001 të paktën 250 mijë kanë humbur jetën, 4 milionë vëtë  duke u braktisur shtëpitë,tokën dhe atdheun u detyruan të strehohen në vënde të tjera,nga te cilët 2.5 milion mbahen në kampet e Turqisë.Europa,me në krye Gjermaninë janë përballë dyndjeve më të mëdha në historinë e saj.

Edhe me ndërhyrjen e fuqive të jashtme ajo u kthye një arenë  e marrdhënieve dhe interesave të komplikuara rajonale dhe ndërkombëtare.Në këtë luftë  të përgjakëshme dhe të ndërlikuar në të cilën ndërhyn disa vënde dhe që ju bashkuan mbi 30 mijë terroristë të  të ardhur  nga vënde të ndryshme të botës,”Instituti I Studimeve të Luftës” që e ka qendrën në Ëashington për të kuptuar se kuj i dha mbështetje dhe me kë luftoi  përgatiti deshirfimin  e luftës së Sirisë me hartat sqaruese.Hartat e studimeve që mbështetn me të dhënat që janë marrë nga Komisariati I Lartë I Refugjatëve të Kombeve të Bashkuara të vendos përpara syve se sa e komplikuar është Lufta e Sirisë.Në studimin që zë vend edhe në gazetën Francezë Le Monde  sqarohen aktorët e luftës Siriane, cilin rajon dhe përse pikërisht atë e bombardojnë mbështetësit rajonalë dhe ata ndërkombëtar.

Sot në luftën e Sirisë janë 4 aktorë.I pari është regjimi dictatorial I Beshar Asadit, I cili është I vendosur të mos e braktisë pushtetin.Edhr armiqtë e tij janë  grupe terroriste  që ndodhen brënda Sirisë.”Ushtria e Lirisë Siriane” e cila lufton kundër regjimit të Asadit me “Organizatën El Nusra” krahu Sirian I El Kaide-s dhe grupit Islamik  “Ahar El Sham” njohen si  akturët e përmbajtur të kryengritjes.Aktorë tjetër I rëndësishëm janë Kurdët.Kjo pakicë e madhe që është e shpërndarë  në katër vendet e rajonit duke shfrytëzuar  luftën e brëndëshme punonjë të krijojnë shtetin e tyre dhe me këtë qëllim duke përdorur komplikacionet e kësaj lufte kanë marrë nënë kontroll rajonin në very lindje të Sirisë.Por  kurdët që janë në këtë rajon  nuk luftojnë me forcat e Sham-it ose me grupet e tjera terroriste,por vetëm me  ISIS-in,aktorin e katert të luftës.Organizta terroriste e ISIS-it që u krijua në Irak dhe që vazhdon  pëerpara të jetë dhe xhihadisti islam,për të rritur popullsinë e saj që  ka në rajon përdor Sirinë si një bazë që drejton 30 mijë terroristë të huaj të mbledhur nga e gjithë bota.

Aktorët rajonalë të luftës së Sirisë janë Forcat e Asadit,Grupet terroriste të tëkontrolluara,Kurdë e Sirisë dhe ISIS-i.Në grupin e parë të aktorëve rajonal janë Turqia,Jordania,Arabia Saudite dhe Katari që mbështesin Ushtrinë e Sirise së Lirë që është  opozita dhe që kërkon rrëzimin e regjimit të Asadit.Ndërsa përballë janë Beshar Asad që mbështetet nga  Shitë e Libanit dhe nga qeveria  e Bagdatit me në krye Iranin duke përdorur  kartën e Shi-ve.Irani  dërgon ushtarë në rajon  për të luftar dhe ndihmuar forcat e Asadit.Këtë mbështetje  ajo e jep  për të mos u thyer  fuqia e Shi-ve  në rajon dhe për të mos u dobësuar karshi Sunive të   Arabisë Saudite që e shikon si konkurente të saj  .Kurdët e Sirisë që janë actor tjetër rajonal (PYD),te cilat kanë  mbështje mdërkombëtare  nga  si nga Partia Komuniste Kurde që është në Irak dhe nda  grupet e tjera kurde dhe nga kurdet që shtrihen në vendet e rajonit. Më krye të këtyre është Rusia që mbështet direkt regjimin Sirian të Bashar Asadit.Moska  është hera e parë  që nga mbarimi I Luftës së Ftohtë  që bëhet pjesë ushtarakisht duke marrë pjesë në një luftë  jashtë hapsirave t ëish Bashkimit Sovjetik.Rusia  zyrtarisht  bën sikur lufton kundër ISIS-it por hartata tregojnë se ajo  bombardon rajonet ku janë  Ushtria e Sirise së Lirë  që lufton kundër regjimit të Asadit,Tyrkmenët që janë në rajon me organizatat  e Ahrat El Sham dhe grupet islamike El Nusra.Rusia në fakt ka tre objektiva.E pare që është është  mbajtja në pushtet e Bashar Asadit që është në një pozicion satrategjik,e dyta  mbrojtja  e Bazës Ushtarake Detare  Ruse që është në rajonin e Tartus-it të Sirisë, dhe e treta  parandalimi  I kthimit  në tokat Ruse të militantëve Cecen që luftojnë në radhët e ISIS-it dhe  zgjerimit të kësaj organizatë  të përgjakëshme terroriste.Shkurtimisht,Rusia  mbështet  Asadin në Siri  për të mbrojtur interesat e saj.

Të gjitha grupeve që luftojnë  kundër ISIS-it në Siri u jepet mbështetje e hapur nga Amerika dhe  vendet Europiane.Koalicioni ndërkombëtar që është krijuar kundër Sirisë me në krye SHBA dhe disa prej vendeve perndimore si Franca,Anglia,Gjermania,Turqia,Kanadaja dhe Australia nga Gushti I vitit  2014 e deri më sot  kanë bombarduar  ISISIS-in fillimisht në Irak dhe tani në Siri.Franca me avionët e saj  nga Shtatori I vitit 2015 deri tani ka bombarduar ISISI-in në Siri.Koalicioni  I përvbërë nga vendet perndimore ka dy objektiva.Te sigurojë një kalim politik pa Asadin në Siri  dhe të parandaloja duke I ndërprerë shkaurjes  së një organizimi që do të përbëntë në Siri një bazë të madhe  kundër perëndimit.Avionët ushtarakë Turq godasin  objektivat e ISIS-it në Siri dhe të PKK-asë së Kurdëve ne Irakun e Veriut.Bashkëpunimi I Amerikës dhe I vëndeve perndimore me kurdët e PYD-së dhe deklarimi hapur I kësaj  e shqetëson shume Turqinë që pretendon se është  një aleate e rëndësishme e koalicionit.Dhe për këtë arsye, kjo situatë e kurdëve të Sirisë (PYD) është shkaku i  mosmarrëveshjeve në koalicionin ndërkombëtar. Turqia për arsye se është e shqetësuar nga mundësia e krijimit të një shteti  autonom kurd në rajon bombardon bazat e PKK-asë që ndodhen në Irak,të cilat I vlerson  si një bahce mbrapa PYD-SË.Në të njëtën formë ajo bombargon vecanërisht edhe ISIS-in mbas sulmeve me bomba që u bënë në Turqi.Pozicioni gjeografik I Turqisë e cila  ka strhuar mbi 2.5 milionë emigrant nga lufta e brendëshmë që po kalon Siria është rritur shumë në këtë luftë.Të gjitha këto problem  rajonale dhe ndërkombëtare që janë mpleksur njëra me tjetërn krijon shanset e zgjatjes së kësaj luftë të brendëshme në Siri dhe qëndrimin në pushtet akoma te dilattorit Asad.

*Ish-atashe ushtarak ne Republiken e Turqisë